Бидний тухай
Багш ажилтан
Энэ хичээл нь амьд организмын онтогенезийн тойм, эсийн өсөлт, эсийн популяци, эсийн хөгжил явагдах үйл явц, бэлгийн эс, үр тогтолт, хөврөлийн өмнөх, болон хөврөлийн дараах үе шат, эрхтний системийн бүтэц, зохион байгуулалт, үүсэл, бүрэлдэх үйл явц, өсөлт хөгжил, онтогенез ба филогенез, түүний харилцааны асуудлыг тусгана. Ургамлын нэгэн биеийн хөгжлийн зүй тогтол, онтогенез дэх насны, үзэгдэл зүйн, хөгжлийн үе шатууд, тэдгээрийн хоорондын уялдаа, үрийн бүтэц, ургалт, үрийн талын үүрэг, хөврөс, залуу ургамлын бүтэц, биологи, бие гүйцсэн үеийн бүтэц, амьдрал, цэцэглэлт, жимслэлт, хөгшрөл, мөхөл, тэдгээрийн шалтгаан, олон наст ургамлын бүтэц, жилийн найлзуур, сэргэлтийн нахиа, монокарп найлзуур, моно,-ди-, полициклт найлзуур. Сөөгөнцөр, сөөг, шилмүүст мод, навчит модны морфогенез, ургамлын эрхтэн үүслийн үеүд, нэг, хоёр, олон наст өвслөг ургамал, модлог ургамлын органогенез, ургамлын өсөлт хөгжилтийн явцад биологийн хяналт тавих нь, ургамлын эдийн өсгөвөр дэх морфогенез зэрэг тусгана.
Хөгжлийн биологийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг амьд биес /ургамал, амьтан/-ийн бүлэг бүрээр олгож, оюутны бие даан ажиллах, сэтгэх, илтгэх ур чадвар болон тухайн шинжлэх ухааны онолын мэдлэгийг практик амьдралтай холбон ойлгох чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино
Ургамлын эсийн биологи, физиологийн үндсэн үйл ажиллагаа (амьсгал ба фотосинтез), ургамлын олон янз байдал: протистын болон мөөгийн аймаг, ургамлын аймаг: хөвд хэлбэртэн, үргүй гуурст ургамал, нүцгэн үртэн болон бүрхүүл урт ургамлын үндсэн шинж, биологийн онцлог, бүрхүүл үрт ургамлын ургал болон генератив эрхтний бүтэц, үүсэл хөгжил, өсөлт хөгжлийн зохицуулга, өсөлт хөгжилд гадаад орчны нөлөө, ургамал хөрсний уялдаа холбоо, ургамлын экологийн талаарх үндсэн ойлголт. Plant cell biology, physiological main function (respiration and photosynthesis), plant diversity: biological characteristics of protists, fungi, plants – bryophytes, seedless vascular plants, gymnosperms and angiosperms. Angiosperms: structure, origin and development of vegetative and generative organs; growth and development arrangements and internal and external controls; plants and soil interaction; ecology.
Ургамлын биологийн олон талт асуудлыг ойлгуулж, онолын мэдлэгийг лабораторын болон хээрийн дадлагаар батжуулах.
Ус амьдрах орчин болох нь; нуурын экосистем: стратификаци; эрдэсжилт; шим бодисын эргэлт; фитопланктон, зоопланктон, бактериопланктон, загасны бүлгэмдэл; эргийн бүс; гүехэн нуур ба цөөрөм; Монгол орны нуурууд; Гол горхины экосистем: бентос цахиурт замгийн бүлгэмдэл, татмын нуга
Цэнгэг усны экосистемийн (нуур, цөөрөм, гол горхи, газрын доорх ус) физик, хими, биологи, мөн нийгмийн асуудлын хамардаг салбар дундын өргөн шинжлэх ухааны талаар суурь мэдлэг эзэмшүүлнэ. Усан орчны янз бүрийн (микроб, замаг, эргийн ургамал) бүлгэмдлүүдийн бүтэц, бүтээмж сав газрын геоморфологи, гидрологи, газар ашиглалт зэрэг дам болон урсац, субстрат, усны температур болон азот, фосфор зэрэг шим бодисуудын агууламж зэрэг шууд хүчин зүйлүүд хэрхэн тодорхойлогдож байдгийг ойлгуулж, мэдүүлэх зорилготой.
Биологийн шинжлэх ухааны мөн чанар, шинжлэх ухааны арга зүй, шинжлэх ухаан нийгмийн үйл ажиллагаа болох, шинжлэх ухаан ба идеалоги, эртний ба дундад зууны үе дэх байгалийн шинжлэлийн үзлүүд (Эртний Грек ба Ром, Плато ба Аристотель гэх мэт), Дундад зууны сэргэн мандалт ба хувьсгал, Дэлхийн гарал үүслийн үзэл баримтлалууд (Нептунизм ба Плутонизм), 17 ба 18-р зууны соён гэгээрүүлэгчид (Карл Линней, Жан Батист Ламарк ) ба тэдгээрийн үзэл баримтлал, 19-р зууны үеийн дэвшилтэт хөгжлүүд ба тэдгээрийг байгалийг үзэх хүний нийгмийн үзэл санааг өөрчлөхөд оруулсан хувь нэмэр, эволюцийн онол үүсэн бүрэлдсэн нь, 20-р зууны техникийн хөгжил дэвшлийн бусад шинжлэх ухаануудад үзүүлсэн нөлөө, эволюцийн онолын синтез, орчин үеийн экологи ба хүрээлэн буй орчны доройтол ба хамгааллын асуудлууд, шинжлэх ухааны ёс зүй, шинжлэх ухааны гоо зүй, шинжлэх ухааны судалгааны арга зүйн философи хандлага. Эрдэм шинжилгээний бичлэгийн төрөл,бүтэц; судалгааны материалийг олох, үнэлэх, нягтлан судлах; агуулгыг алдагдуулалгүй өөрийн үгээр найруулж бичих, товчилж тэмдэглэх, шууд эшлэх зэрэг тэмдэглэл хийх арга; эрдэм шинжилгээний эссэ (реферат) бичлэгийн стратеги, хэв загвар; судалгааны асуулт (сэдэв) тодорхойлох, бичвэрийн үндсэн санааг тодорхойлж оновчтой илэрхийлэх (тезис боловсруулах), эхний ноорог бичих, үндсэн аргументыг тайлбарлаж, түүнийг жишээ баримт, өөрийн санаагаар дэмжих, параграфуудыг холбох, бичвэрийг баримтжуулах; эхийг засаж сайжруулах, хянах зэрэг бичлэгийн үе шат; бүтээлийн хулгай зэрэг шинжлэх ухааны ёс зүйн зарим асуудал;судалгааны үр дүнг илтгэж танилцуулах; албан бичгийн, товч, дэлгэрэнгүй, харьцуулсан тодорхойлолт бичих, аргазүй, процессыг тайлбарлан бичих, өгөдлийг танилцуулах, үр дүн, шийдэлийн талаар бичих зэрэг англи хэлээр эрдэм шинжилгээний бичвэр бичихэд анхаарах ерөнхий болон тусгай дүрэм үг хэллэгийг авч үзнэ.
Энэ хичээлийн философийн хэсэг нь үндсэн гурван зорилготой. Нэгдүгээрт, суралцагч нь биологийн шинжлэх ухааны түүх болон түүнийг шинжлэх ухааны бусад салбарын хөгжил дэвшилтэйгээр холбоотойгоор хэрхэн өөрчлөгдөж ирсэн болохыг судална. Хоёрдугаарт, биологийн шинжлэх ухаан дахь философийн үзэл санаанууд, тэдгээрийн хөгжлийн үе шатуудыг судална. Гуравдугаарт, биологийн шинжлэх ухааны мэдлэгийг хүний нийгмийн үзэл баримтлалтай хэрхэн хамааруулах, судлаачид өөрсдийн ололт, нээлтээ тайлбарлахад нийгмийн зүгээс хэрхэн нөлөөлдөг зэргийг судлан ойлгох болно. Докторант судалгааны сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, үнэлэх, мэдээлэлд задлан шинжилгээ хийж зөв эшлэх, шинэ санаа аргумент дэвшүүлж түүнийгээ оновчтой илэрхийлж бичих, илтгэх чадвар эзэмшүүлэх зорилготой.
Ургамал, амьтны нөөцийг зөв зохистой ашиглах зорилгоор нөөцийг тогтоох, үнэлэх, зохистой ашиглах, хамгаалах чиглэлийн мэдээ, баримт цуглуулах, задлан шинжлэх, нэгтгэх болон судалгааны загвар гаргах арга, аргачлалыг лекц болон семинарын хичээлээр эзэмшүүлэхэд энэ хичээлийн агуулга оршино
Хичээлийг судалснаар оюутан бие даан биологийн нөөцийн судалгааг шинжлэх ухаанд тулгуурлан хээрийн болон лабораторийн нөхцөлд гүйцэтгэх аргазүй, гарсан үр дүнд боловсруулалт хийх мэдлэг, чадвар эзэмшинэ.
Биологийн нөөцийн зохистой ашиглалт, хамгааллын талаарх Монгол төрийн хууль цаазны уламжлал, шинэчлэл, энэ талаар орчин үед баримталж буй бодлогын үндсэн чиг хандлага. Биологийн нөөцийн зохистой ашиглалт, хамгааллын харилцааны эрх зүйн үндэс, зохицуулалт, хууль зүйн хэм хэмжээ. Биологийн нөөц баялгийг өмчлөх, эзэмших, ашиглахтай холбогдсон төр, иргэн, байгууллагын эрх зүйн байдал. Биологийн нөөцийг зүй зохистой ашиглах, хамгаалахтай холбогдсон төрийн удирдлага, хяналт, иргэдийн эрх үүрэг, олон нийтийн оролцоо. Биологийн нөөцийн улсын дансны эрх зүйн үндэс. Биологийн төрөл бүрийн нөөц баялгийг эрх зүйн арга хэрэгслэлээр хамгаалах тухай, биологийн нөөцийн ашиглалт, хамгааллын харилцаанд илэрч буй зөрчил, түүнд хүлээлгэх хууль зүйн хариуцлага. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ, түүний хэлбэрүүд. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий ба нарийвчилсан үнэлгээ. Байгаль орчны хяналт, шинжилгээний хөтөлбөр. Тэдгээрт биологийн нөөцийн асуудлыг тусгах нь. Олон улсын биологийн нөөцийн зүй зохистой ашиглалт, хамгааллын эрх зүйн үндсэн асуудлууд.
Хэзээ ч үл давтагдах генийн үнэт сан хөмрөг болох биологийн аливаа зүйлийг зүй зохистой ашиглах, хадгалах, хамгаалах талаар Олон улсын болон Үндэсний түвшинд баримталж буй бодлогын үндсэн чиглэл, эдгээр бодлогыг хэрэгжүүлэхэд эрх зүйн зохицуулалтын гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдол, биологийн нөөцийн бодлогыг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон Олон улсын болон Монгол улсын хууль, эрх зүйн тогтолцоо, гол гол хууль, тогтоомжийн талаар үндсэн мэдлэг олгож, зохих дадлага, чадвар эзэмшүүлнэ.
Ургамал, амьтан, генетик нөөцийг зөв зохистой ашиглах зорилгоор нөөцийг тогтоох, үнэлэх, хамгаалах чиглэлийн мэдээ, баримт цуглуулах, задлан шинжлэх, нэгтгэх болон менежментийн загвар гаргах арга, аргачлалыг лекц болон семинарын хичээлээр эзэмшүүлэхэд энэ хичээлийн үндсэн агуулга оршино.
Биологийн нөөцийг зохистой ашиглах олон улсын хандлага, чиглэл, түүнтэй холбоотой мэдлэгийг эзэмшүүлнэ. Тодорхой газар нутгийн хэмжээнд биологийн нөөцийн менежментийн төлөвлөгөө хийх, үнэлэх замаар нөөцийг хамгаалах мэдлэг, чадваролж авна.
