Бидний тухай
Багш ажилтан
• Энэхүү хичээлээр татварын бүртгэлийн зорилго, үндсэн ойлголтууд болон татварын ерөнхий ба тусгайлсан хуулиудын агуулгыг судалж, албан татваруудыг тооцоолох, төлөх, тайлагнах арга зүй, санхүү болон татварын тайлангийн зорилгоос үүсэх байнгын ба түр зөрүүг НББОУС-ын дагуу бүртгэх арга зүйг судлана. Мөн Монгол улсын төлбөр, хураамж, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн багцхуулиудын хүрээнд татвар ногдох болон ногдуулах зүйлсүүдийг тодорхойлох, тооцоолох, нягтлан бодох бүртгэлд тусгах, тайлагнах,бүртгэх арга зүйг судлах болонтатвараа төлөх үүргээ хэрэгжүүлэх дадлыг эзэмшинэ.
Манай улсын татвар, түүний багц хуулийн агуулга, үзэл баримтлал, татварыг нягтлан бодох бүртгэлд тусгах арга зүйг судалж мэдсэнээр аж ахуйн нэгж, байгууллагын төлөх татвар, шимтгэлийг тооцож, нягтлан бодох бүртгэлд тусгах, тайлагнах арга зүй, ур чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой. Мөн татварын үндсэн ойлголт, хуулийн мэдлэг эзэмшсэнээр татвараа өөрөө тодорхойлон төлөх үүргийн хэрэгжилтийг хангах, татварын харилцааг төлөвшүүлэх зорилготой.
Аж ахуйн үйл ажиллагааны бүртгэл хөтлөлт, санхүүгийн тайлан гаргалтыг дэлхий нийтэд нэгдсэн нэг стандартад оруулах зүй тогтол, үндэслэл, шаардлага. Иж бүрэн СТОУС болон ЖДААН-ийн СТОУС-ын үндсэн агуулгыг судалж, бүртгэл хөтлөлт, санхүүгийн тайлан гаргалтад нэвтрүүлж хэрэгжүүлэх талаарх ойлголттой болно.
Дэлхий дахинд бүртгэл тооцоо үүссэн ба манай улсад нягтлан бодох бүртгэлийн орчин үеийн арга нэвтэрсэн байдал. Бүртгэл, тайлагнал ба стандартын агуулга, зорилго, ач холбогдол. Санхүүгийн бүртгэл, тайлагналын стандартыг олон улсын хэмжээгээр нэвтрүүлж хэрэгжүүлэх үндэслэл ба шаардлага, стандартын агуулга, түүнийг хэрэглэх арга хандлага зэргийг ойлгож эзэмшин, стандартыг хэрэглэж сургахад энэ хичээлийн зорилго оршино.
Энэ хичээлээр мөнгөний адилтгагчийн тухай, дөрвөн баганат банкны тохируулгын тайлан бэлтгэх арга зүй, банкны овердрафтын бүртгэл; авлагын барьцаалал, авлагыг баталгаатай болон баталгаагүй шилжүүлэх үеийн бүртгэл, урт хугацаат авлагын бичгийн бүртгэл, авлагын үнэ цэнийн бууралт ба бууралтын гарзын нөхөлтийн бүртгэл; бараа материалын өртөг тооцох тусгай аргууд, бараа материалын үлдэгдэл тооцох аргууд, бараа материалын үлдэгдлийг өртөг ба цэвэр боломжит үнэ цэнийн аль багаар үнэлэх, алдагдалтай худалдан авалтын гэрээний бүртгэл; зээлээр санхүүжүүлсэн барилгын хүүгийн капиталжуулалт, үндсэн хөрөнгийн элэгдэл тооцох тусгай аргууд; гудвилын бүртгэл; ашигт малтмалын нөөцийн хайгуул ба үнэлгээний зардлын болон нөөцийг олборлох үеийн бүртгэл; нөөц байгуулах шалгуурууд, үүсмэл үүрэг хариуцлага ба алдагдалтай гэрээний болон дахин зохион байгуулалтын нөөцийн бүртгэл, өрийн бичгийн тусгай асуудал, ажилчдад олгох шагналын өр төлбөрийн бүртгэл; хүү төлөх хугацааны хооронд гаргасан бондын бүртгэл, цуврал бондын бүртгэл, урт хугацаатай өрийн бичгийн бүртгэл; захиалгат хувьцааны бүртгэл;давуу эрхтэй хувьцааны ногдол ашгийн бүртгэл; хорогдуулагч үнэт цаасны бүртгэл ба хувьцааны нэгжид ногдох ашгийг тооцох нь; хүү төлөх хугацааны хооронд хийсэн бондоорх хөрөнгө оруулалтын бүртгэл, хувьцааны эрхэд оруулсан хөрөнгө оруулалтын бүртгэл, хувьцаагаарх хөрөнгө оруулалтын бүртгэлийн аргаа өөрчлөх үеийн тооцоолол;орлого тодорхойлох аргууд; түрээсийн бүртгэл;орлогын татварын бүртгэл; НББ-ийн өөрчлөлт ба алдааны бүртгэл; тэтгэвэр тэтгэмжийн бүртгэл; санхүүгийн тайлангийн тодруулга зэргийг судлана.
Бизнесийн байгууллагын аж ахуйн олон талт үйл ажиллагаа хэрэгжүүлэхэд гарах ажил гүйлгээний мэдээллийг эдийн засгийн агуулгаар нь ангилан боловсруулж, нягтлан бодох бүртгэлд нэгтгэн тусгаснаар санхүүгийн тайланг хэрэглээний зориулалтын төрөл, хэлбэрээр нь, холбогдох тайлбар, тодруулгатайгаар, тогтоосон хугацаанд нь бэлтгэн гаргах, бизнесийн үйл ажиллагааны бүртгэл, тооцооны ажилд сургаж төлөвшүүлэх зорилготой.
Энэ хичээлээр санхүүгийн тайланг бэлтгэх үзэл баримтлал, санхүүгийн байдлын тайлан ба орлогын тайлан, санхүүгийн тайлангийн нэмэлт тодруулга; мөнгөн хөрөнгийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл, мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ; авлага ба урьдчилж гарсан зардал, урьдчилж төлсөн төлбөрийн бүртгэл; бараа материалын тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; биет үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; биет бус хөрөнгө ба байгалийн нөөцийн тухай ойлголт, ангилал, бүртгэл; богино хугацаатай өр төлбөрийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; урт хугацаатай өр төлбөрийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; бизнесийн нэгжийн зохион байгуулалтын хэлбэрүүд, хувьцаат капитал ба хуримтлагдсан ашгийн бүртгэл; хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; мөнгөн гүйлгээний ба өмчийн өөрчлөлтийн тайлангийн зорилго, бүтэц, агуулга ба ач холбогдол; мөнгөн гүйлгээний тайланг бэлтгэх шууд ба шууд бус арга; дээрх үзүүлэлтүүд ба санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг удирдлагын шийдвэр гаргалтанд хэрхэн хэрэглэх талаар судална.
Бизнесийн байгууллагын аж ахуйн олон талт үйл ажиллагааны талаарх ажил гүйлгээний мэдээллийг эдийн засгийн агуулгаар нь ангилан боловсруулж, нягтлан бодох бүртгэлд нэгтгэн тусгаснаар санхүүгийн тайланг хэрэглээний зориулалтын төрөл, хэлбэрээр нь, холбогдох тайлбар тодруулгатайгаар, тогтоосон хугацаанд нь бэлтгэн гаргах, бизнесийн үйл ажиллагааны бүртгэл, тооцооллын ажилд сургаж төлөвшүүлэх зорилготой.
Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай ойлголт, түүхэн хөгжлийн үе шат, өнөөгийн хандлага, нягтлан бодох бүртгэлийн төрөл, тэдгээрийн судлах зүйлс, хамрах хүрээ,баримтлах үндсэн зарчмуудын талаарх ерөнхий мэдлэгийг олгоно. Мөн ажил гүйлгээний баримтжуулалт, хөрөнгийн тооллого, дансны давхар бичилт зэрэг нягтлан бодох бүртгэлийн аргыг ашиглан аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажил гүйлгээг бүртгэлд тусгаж (баримтжуулах, ерөнхий ба туслах журнал хөтлөх, ерөнхий болон туслах дэвтэр хөтлөх, тохируулах бичилт хийх, хаалтын бичилтийн өмнөх ба дараах шалгах баланс бэлтгэх, ажлын хүснэгт бэлтгэх), санхүүгийн тайлан бэлтгэн гаргахарга зүйг судална
Энэхүү хичээл нь аж ахуйн нэгж, байгууллагын эдийн засгийн үйл явцыг илэрхийлсэн олон тооны ажил гүйлгээг үнэлэн ангилж, нэгтгэн дүгнэх, үр дүнг нь тодорхойлох, улмаар санхүүгийн тайлан бэлтгэх ерөнхий зарчим, арга зүйг оюутанд эзэмшүүлэх зорилготой. Мөн бизнесийн байгууллагын санхүүгийн тайланг унших, үнэлэлт дүгнэлт өгөх анхан шатны чадварыг эзэмшүүлэх, бусад хичээлийн онолын суурь мэдлэг олгох зорилготой.
Бүртгэлийн програм хичээл нь Санхүүгийн бүртгэл 1, Бүртгэлийн мэдээллийн систем хичээлүүдийн залгамж хичээл бөгөөд нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжлээр мэргэшин суралцаж байгаа оюутнуудын заавал судлах хичээл юм. Санхүүгийн бүртгэл хичээлээр тооцоолж, бүртгэлийн мэдээллийн систем хичээлээр боловсруулсан баримт мэдээнд үндэслэн компьютерээр болон нягтлан бодох бүртгэлийн програм ашиглан ажил гүйлгээг боловсруулах арга зүйг уг хичээлээр судална.
Нягтлан бодох бүртгэлийн мэргэжлээр суралцаж буй оюутанд компьютер ашиглан баримт боловсруулах, журналын бичилт хийх, санхүүгийн болон бусад тайлан гарцуудыг бэлтгэх үйл ажиллагааны талаар онолын мэдлэг олгохын зэрэгцээ бүртгэлийн програмашиглан санхүүгийн болон бусад тайлангуудыг гаргах арга зүйг эзэмшүүлэхэд энэхүү хичээлийн зорилго оршино.
Бүртгэлийн мэдээллийн систем хичээл нь Санхүүгийн бүртгэл 1 хичээлийн залгамж хичээл бөгөөд НББ-н мэргэжлээр мэргэшин суралцаж байгаа оюутнуудын заавал судлах хичээл юм. Санхүүгийн бүртгэл 1 хичээлийн хүрээнд санхүүгийн тайланд тусгагдах тоо мэдээллийг хэрхэн тооцоолж бүртгэхийг судалдаг бол Бүртгэлийн мэдээллийн систем хичээлээр уг тооцоолсон тоо мэдээлэл ямар баримтанд үндэслэгдэж, хэдэн хувь үйлдэгдэж, хэнээр баталгаажиж, ямар журнал дэвтэрт бичигдэн хэнд хэрэгтэй тайлан гарц болж гарахыг судална.
Санхүүгийн болон удирдлагын бүртгэлээр мэргэшсэн мэргэжилтэн бэлтгэх эрхэм зорилгоо биелүүлэхийн тулд НББ-ийн мэргэжлийн ангийн оюутнуудад бүх төрлийн аж ахуйн нэгж байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийн ажил гүйлгээг алдаагүй боловсруулж, баримтжуулан гадаад мэдээлэл хэрэглэгчид, байгууллагын удирдлагыг оновчтой шийдвэр гаргахад нь үнэн зөв тайлан мэдээллээр хангах чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино.
