Бидний тухай
Багш ажилтан
Эс судлалын судлах зүйл, судалгааны аргууд, эсийн бүтэц, химийн найрлага, эсийн олон хэлбэрүүд, прокариот ба эукариот эс. Ургамал амьтны эсийн харьцуулсан бүтэц. Эсийн мембраны бүтэц, үүрэг, үйл ажиллагаа. Эс хоорондын холбоо, десмосом. Эсийн цитоплазмын бүтэц, үүрэг, үйл ажиллагаа. Цитоскелет эсийн бөөмийн бүтэц, үүрэг, үйл ажиллагаа. Хромосомын бүтэц, хэлбэр, хэмжээ, генийн бүтэц, үйл ажиллагаа. Эсийн органойдуудын бүтэц, үүрэг, үйл ажиллагаа /митохондри, гольджийн аппарат, эндодлазмын тор, рибосом, хлоропласт, вакуоль, лизосом, центроль, эсийн оршихуун/, эсийн физиологи. Эсийн амьсгал, хооллолт, хуваагдлын хэлбэрүүд, хуваагдлын үе шатууд, тэдгээрт явагдах үйл ажиллагаа. Эсийн удамшил, хувьсал, эволюци. Эд, тэдгээрийн ангилал, бүтэц, үүрэг, нэгдмэл үйл ажиллагаа зэргийг судална
Эсийн онол, амьд биеийн эсийн үндсэн хоёр түвшиний /прокариот ба эукариот/ ялгаа ба төсөө, эукариот эсийн бүтэц, зохион байгуулалт, эсийн хэлбэр, хэмжээ, бүрэлдэхүүн хэсгүүд-протолазм, бөөм, эсийн бүрхүүлийн бүтэц, найрлага, онцлог шинж, эсийн физиологи, эсийн хуваагдлын хэлбэрүүд, тэдгээрийн биологийн ач холбогдол, биеийн болон бэлгийн эсүүдийн үүсэл, тэдгээрийн төсөө ба ялгаа, хромосомын бүтэц, хэлбэр, хэмжээ, ургамал амьтны болон мөөгийн эсийн бүтцийн ялгаа, эсийн микробэлмэл хийх аргуудыг лекцийн болон дадлага, семинарын хичээлийн явцад холбогдох ном сурах бичиг, биет материал бэлтгэн ашиглах замаар онол практикийн мэдлэг, дадал, чадвар эзэмшүүлэх үндсэн зорилготой.
1.Амьдралын молекул үндэс, молекулын биологийн үндсэн ойлголтууд 2.Молекулын биологийн судалгааны аргууд,Рекомбинант молекулын технологи, Секвенцийн арга, Полимержих гинжин урвалын арга,Электрофорезын арга 3.Биологийн макромолекулуудын бүтэц, орон зайн байгууламж, биологийн фүнкци 4.ДНХ-ийн молекулын репликаци явагдах зарчим, хэрэгжих механзм,биологийн үүрэг, мөн чанар. Прокариот эсийн доторх ДНХ-ийн молекулын репликаци,Эукариот эсийн доторх ДНХ-ийн молекулын репликаци. Эсийн бус орчин дахь ДНХ-ийн молекулын репликаци, ДНХ-ийн репликацид оролцдог уургийн болон ферментийн молекулууд, тэдгээрийн биологийн үүрэг. Репликацийн зохицуулалт. 5.ДНХ-ийн молекулын рекомбинаци явагдах зарчим,түүний механизм, биологийн үүрэг , мөн чанар.Гомолог рекомбинаци. Байрлал өвөрмөгц репликаци, Рекомбинацийн үзэгдлийн эволюцийн биологийн ач холбогдол, үр дагавар 6.ДНХ-ийн молекулын репараци, түүний механизм,биологийн үүрэг , мөн чанар. Репарацийн шууд урвалууд түүнд оролцдог уургийн болон ферментийн молекулууд, Эксциозын репараци явагдах зарчим, биологийн үүрэг. SOS-системын бүтэц зохион байгуулалт, ажиллах зарчим, үйл ажиллагааны зохицуулалт,түүний биологийн ач холбогдол, мөн чанар. 7.Рестрикци-модификацийн системын бүтэц,зохион байгуулалт,биологийн үүрэг, мөн чанар.Рестрикцийн ферментүүдийн нэршил,хэрэглээ. Рестрикцийн I,II, III систем, тэдгээрийн ялгаа онцлог. Фаг болон бактерийн молекул түвшин дэхь тэмцэл, диалектик холбоо, Амьдралын төлөө тэмцлийн молекул түвшний илрэл болох нь 8. Геном, түүний бүтэц зохион байгуулалт,Геномын мэдээлэл нь эволюци хөгжлийн түүхийг хадгалан үлдсэн молекул архив болох нь.Эукариот геномын бүтэц, зохион байгуулалт. Прокариот геномын бүтэц зохион байгуулалт.Митохондрийн геном, Хлоропластын геном 9.Генүүдийн транскрипци, түүний механизм, зохицуулалт,биологийн үүрэг, мөн чанар. Эукариот генийн бүтэц, транскрипци, Прокариот генийн бүтэц, транскрипци, Опероны бүтэц зохион байгуулалт , транскрипци, зохицуулалтын мехаизмууд 10. Анхдагч РНХ-ийн сплайсинг, механизм, сплайсингийн хэлбэрүүд, Альтернатив сплайсинг, транс-сплайсинг,анхдагч РНХ-ийн процессинг, Сплайсинг , процессингийн мөн чанар. 11.м-РНХ-ийн трансляци, биологийн мөн чанар, зохицуулалтын механизм. Трансляцийн үе шат. Инициаци, элонгаци, терминаци. Прокариот эсийн доторх трансляци,түүний зохицуулалт.Эукариот эсийн доторх трансляци, түүний зохицуулалт. Уургийн молекулын ко-трансляци, компартментализаци, модификаци. 12.Рибосомын морфологи, молекул параметрууд,рибосомын бүрэлдэхүүнд ордог РНХ-үүд болон уургууд, тэдгээрийн бүтэц зохион байгуулалт,Рибосомын РНХ-ийн анхдагч бүтцийн мэдээллийг биологийн судалгаанд ашиглах нь 13. Эволюцийн молекул үндэс 14. Молекул ангилал зүй, ген систематик
Биологийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг молекулын түвшинд ойлгуулах. Эволюцийн онол, эсийн онол, амьдралын үүслийн тухай онол зэрэг биологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголт мэдлэгүүдийг молекулын биологийн шинжлэх ухааны шинэ ололт, шинэ мэдлэг мэдээллээр баяжуулах, тэдгээрийг бүтээлчээр хэрэглэх.
Энэхүү хичээлээр молекул биологийн судалгааны үндсэн арга зүй болох плазмидийн ДНХ-г алкалин лизисийн аргаар ялгах, агарозын гель электрофорез гүйлгэж шалгах, концентраци тодорхойлох, компетент эс бэлдэх, E. coli –д плазмидийн ДНХ-г СаCl2 ашиглан трансформаци хийх, плазмидын ДНХ-г рестрикцийн энзимээр хэрчих, рестрикцийн зураглал хийх, экспрессийн векторт субклонинг хийх, амьтны эдээс геномын ДНХ-г фенол хлороформын аргаар ялгах, геномын ДНХ-ийн тодорхой генийг полимеразын гинжин урвалаар олшруулах, нуклеотидийн дарааллыг уншин, өгөгдлийн сан ашиглан анализ хийх зэрэг арга зүйг эзэмшинэ
Онолын мэдлэгийг дадлагын хичээлээр бататгах, лабораторийн үндсэн арга зүйд суралцах, чадвар эзэмшүүлэх
Энэхүү хичээлээр геномын болон плазмидын ДНХ ялгах, агарозын болон ПААГ гель электрофорезийн арга, өргөн хэрэглэгддэг векторын төрлүүд, эзэх эсэд ДНХ олшруулах, геномын болон комплементар ДНХ-ийн сан бүтээх, нуклейн хүчлийн гибридизаци, Southern болон Northern блоттингийн аргууд, полимеразын гинжин урвал, түүний төрөл, хэрэглээ, ДНХ-ийн болон геномын дарааллыг тодорхойлох аргууд, нуклейн хүчлийн дараалалд анализ хийх зэрэг рекомбинант ДНХ технологийн үндсэн арга зүйтэй танилцаж, эдгээр арга зүйн хэрэглээг трансген микроорганизм, ургамал, амьтан гарган авах болон анагаах ухааны хэрэглээн тайлбарлана.
Энэхүү хичээлээр рекомбинант ДНХ технологийг ашиглан амьд биесийн шинж тэмдгийг хэрхэн өөрчлөх, шинэ шинж тэмдэг бүхий организм бий болгох талаар онолын мэдлэгийг эзэмшүүлнэ
Прокариот, эуркариотбиемахбодынгенетикийн үндсэн зарчим. Менделийн хуулиуд,моно- ба полиген удамшил, хүйс дагах удамшил, хам удамшил ба хромосомын зураг,хромосомын бүтэц ба мутаци, популяцын генетик, эволюци, ДНХ-ийн бүтэц ба репликаци, РНХ-ийн бүтэц, генийн нийлэгжил, мутаген ба мутаци, генийн зохицуулга, цитоплазмын удамшил, бактери ба вирүсын генетик, рекомбинант ДНХ технологи
Генетикийн хичээлээр вирус, бактериас хүн хүртэлх бие махбодын генийн зохион байгуулалт, удамшил, уураг ферментийн нийлэгжил, түүний генетик зохицуулалт ба эволюци хөгжлийн генетик үндсийн тухай ойлголт өгнө. Генетикийн ухаан нь физик, химийн нэгэн адил өөрийн хуультай шинжлэх ухааны хувиар биологийн бусад салбаруудын хөгжилд өөрийн хувь нэмрээ эрчимтэй оруулж байгаа тэргүүлэх ухаан мөн билээ. Учир нь генетик нь амьдралын үндсэн гурван шинж чанарын удамшил ба хувьслыг судалдаг бөгөөд уг хоёр үзэгдлийг судалдаг учир амьдралын гуравдахь шинж чанар болох үржлийг ч судлахад хүрдэг. Үүнээс гадна өнгөрсөн зууны хоёрдугаар хагасаас хүн төрөлхтөн биотехнологийг шинэ зууны хөгжлийн тэргүүлэх чиглэл болгон хөгжүүлж ирэв. Тэгвэл генетик нь молекул биологи болон биотехнологийн нэг суурь шинжлэх ухаан юм. Эдүүгээ ургамал, амьтан, микроорганизмын таксоном, филогенезийн асуудал ч генетикийн оролцоогүйгээр шийдвэрлэгдэхээ больсон байна. Ийм учраас генетикийн хичээлийг биологийн бусад салбараар мэргэжих баклавр, магиструуд ч зайлшгүй судлах шаардлагатай болж байна.
Биологийн нөөц судлал 2 хичээлээр бактер, эгэл биетэн болон мөөгийн зүйлийн олон янз байдал, нөөц түүнийг хамгаалах ашиглах менежмент, хотжил суурьшил дагасан ургамал, амьтад, паркийн ургамал амьтад, биологийн харь зүйл, агнуурын бус амьтад, ховор амьтан ургамал зэргийг хамгаалах, зохистой ашиглах менежмент зэргийг судална. Түүнчлэн эгэл биетэн, мөөгийн эдийн засгийн ач холбогдол, үнэлгээ зэргийг судалж оюутанд системтэй мэдлэг чадвар дадлага эзэмшүүлнэ.
Эгэл биетэн болон мөөгийн аймгийн зүйлийн олон янз байдал, тоо толгой, тэдгээрийн нөөц, түүнийг судлах тооцох аргууд, зохистой ашиглах, хамгаалах менежментийн талаар системтэй мэдлэг, чадвар, дадлага эзэмшүүлэх үндсэн зорилготой. Бичил организм /бактери, доод мөөг/-ын олон янз байдал, нөөц. Бичил организм биологийн идэвхи, бодисын солилцооны бүтээгдэхүүн, үйл ажиллагааг практикт ашиглах
