Бидний тухай
Багш ажилтан
The Altai Mountains contain rivers, lakes, and glaciers critical for the survival of both social and ecological systems. Reconstructing past hydroclimatic changes is crucial for understanding human-environment interactions and predicting future hydroclimatic dynamics in this region. We reconstructed the water level fluctuations of Tolbo Lake in the Altai Mountains over the past 13.7 kyr using the sedimentary cladoceran fossils. The results show that a rising trend of the Holocene lake level resulted mainly from intensification of westerlies-driven precipitation. The results further reveal that the centennial timescale lake-level fluctuations during the mid–late Holocene was mainly modified by temperature-controlled meltwater input, resulting in low lake levels during the cold, glacier-advance periods and high lake levels during the warm, glacier-retreat periods. The intensification of westerlies-driven precipitation at ∼6 cal ka …
Мөсөн суварга нь (Ice stupa, Artificial Ice Reservoirs (AIRs)) Энэтхэгийн Хималайн Алтернатив институтийн бүтээл бөгөөд өвлийн улиралд усыг хөлдөөж хадгалах зориулалт бүхий хиймэл мөсөн сан үүсгэдэг конус хэлбэртэй экосистемийн шинэлэг төсөл юм. Мөсөн суваргын анхны туршилтыг 2013 онд Энэтхэгийн Ладакх мужид далайн түвшнээс 2700 км-ийн өндөрт байрлах талбайд 2013 оны 10-р сард хийхэд 6 метр өндөртэй 150 мянган литр мөс нөөцөлж, агаарын хэм нэмэх 20℃ хүрэхэд тавдугаар сарын 18-ны өдөр гэхэд хайлж дууссан байна (Sonam Wanchuk 2016). Үүнээс хойш Энэтхэгийн Ладакх болон Швейцарийн Гуттаннен зэрэг маш олон байршилд мөсөн суваргийг барьж амжилттай үр дүнд хүрсээр байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас өндөр уулсын мөнх цас, мөсөн голууд дулааны улиралд хайлж татарсаар байна (IPCC, 2022) . Бидний судалгааны үр дүнд Монгол Алтайн мөнх цас, мөсөн голоос хайлж буй их хэмжээний усыг өвлийн улиралд хөлдөөн хаврын бэлчээрийн болон тариалангийн хуурайшилттай, усны нөөцийн хомсдлын үед малчид, тариаланчид ашиглах боломжийг бий болгох явдал юм.
Манай орны баруун бүс нутгийн хувьд эрчим хүчний эх үүсвэр эрс дутагдалтай байдаг. Үүнд нөлөөлж буй маш олон хүчин зүйлс байгаа ба хамгийн гол нь техник технологийн хоцрогдол хүчин чадлын дутагдал эдийн засгийн хомсдол улс төрийн зөрчил, төр засгийн бодлого зээл тусламжийн үр дүнгүй зарцуулалт гээд олон зүйлийг нэрлэж болно. Иймд эрчим хүч хэмнэх боломжийг. Ховд аймгийн “Хан жаргалант ХХК” ны тоног төхөөрөмжийн эрчим хүч зарцуулалтын өнөөгийн нөхцөлд судалгаа хийж цаашид хэмнэж болох харьцуулсан тооцоог хийхэд эрчим хүчийг хэмнэхэд бодит дэмжлэг үзүүлэх боломжийг бий болгох ач холбогдолтойгоор энэхүү сэдвийг сонгон судалсан.
Мөсөн суварга нь (Ice stupa, Artificial Ice Reservoirs (AIRs)) Энэтхэгийн Хималайн Алтернатив институтийн бүтээл бөгөөд өвлийн улиралд усыг хөлдөөж хадгалах зориулалт бүхий хиймэл мөсөн сан үүсгэдэг конус хэлбэртэй экосистемийн шинэлэг төсөл юм. Мөсөн суваргын анхны туршилтыг 2013 онд Энэтхэгийн Ладакх мужид далайн түвшнээс 2700 км-ийн өндөрт байрлах талбайд 2013 оны 10-р сард хийхэд 6 метр өндөртэй 150 мянган литр мөс нөөцөлж, агаарын хэм нэмэх 20℃ хүрэхэд тавдугаар сарын 18-ны өдөр гэхэд хайлж дууссан байна (Sonam Wanchuk 2016). Үүнээс хойш Энэтхэгийн Ладакх болон Швейцарийн Гуттаннен зэрэг маш олон байршилд мөсөн суваргийг барьж амжилттай үр дүнд хүрсээр байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас өндөр уулсын мөнх цас, мөсөн голууд дулааны улиралд хайлж татарсаар байна (IPCC, 2022) . Бидний судалгааны үр дүнд Монгол Алтайн мөнх цас, мөсөн голоос хайлж буй их хэмжээний усыг өвлийн улиралд хөлдөөн хаврын бэлчээрийн болон тариалангийн хуурайшилттай, усны нөөцийн хомсдлын үед малчид, тариаланчид ашиглах боломжийг бий болгох явдал юм.
ABSTRACT Constructing Ice Stupa can be an opportunity for understanding the best practices for water management in the mountainous region. of Mongolia that is bound to be the worst affected by climate change. The Ice Stupa will be used to harvest water during winter, which to be used during dry and water scarce spring months to improve moisture for pasture and agricultural land and to restore pastureland. To efficiently use the harvested water and to avoid flood irrigation within a short period of time, the Ice Stupa use must be coupled with drip irrigation. Other usages of Ice Stupa include increasing the green space of the city, reduce the inappropriate use of water, restore the environment, reforest the region, and offer aesthetic benefit to Khovd province citizens and people visiting this province. It will also contribute to regional winter tourism and thus create an opportunity to extend the tourism season. The Project also has scientific and practical importance. The project supports the professors and students of Khovd branch school in combining their scientific and research knowldge with practical application in real life, in contributing to community in climate change adaptation, and implementing and promoting implement nature-based solutions. In the Altai Mountain region of Mongolia, the melting period of theglaciers is in June through August, when the surface water level rises. However, before the melting, there is a drought period in April through May which coincides with the start of the planting season for the agricultural sector that requires a significant amount of water for irrigation. Main goal of our project, technology, solution and value is to compensate the current water shortage. • Solving the problems of watering and irrigation in the fields of society, environment, population and agriculture due to global warming using new ideas and innovative technologies and climate change; • Herders, farmers, and local communities learn to adapt to climate change, implement effective solutions in practice, and share the results with society; • Application and creation of innovative irrigation system solutions; • Research the basic conditions such as air temperature, precipitation, water parameters, water temperature in the area where the ice stupa will be constructed, and study the impact on the moisture of the land cover. • Dissemination of works, making university training a knowledge-based application solution; • Increase the number of water points
Abstract: Mt. Munkhkhairkhan is the most crucial region for understanding climate and glaciation changes in Mongolia. This study investigated the relationship between glacial area changes and the climate elements of Mt. Munkhkhairkhan in the Mongolian-Altai Mountains using a remote sensing approach, in-situ observations, the Mann–Kendall (MK) test, Innovative Trend Analysis Method (ITAM), Sen’s slope estimator test, and statistical analysis. The study results showed that for the last 30 years, the annual average air temperature of Mt. Munkhkhairkhan has been slightly increasing. Total annual precipitation (mainly snow) in the mountain area decreased from 1990 to 2000, but since 2000, a significant increase in precipitation levels has appeared. For the last 30 years, the glacial area has decreased by 32% to 11.7 km². Multiple regression results showed a strong correlation between Temperature, Precipitation, and Glaciers (Multiple R = 0.69, R² = 0.48). Ruther indicated that Temperature (t = −2.332, p = 0.036) and Precipitation (t = −3.212, p = 0.007) were significant predictors in the model. Air temperature and precipitation explained 48 percent of the change in the glacier area, and R = 0.69 is a strong correlation. The glaciers and snow area in the study area have changed due to climate warming and precipitation changes and are located in arid and semi-arid regions of Central Asia. This study of Mt. Munkhairkhan shows that climate change significantly impacts glaciers and snow.
Ямарч байгууллагын хувьд удирдлагын тогтолцоо нь санхүүгийн, хүний нөөцийн, үйлдвэрлэлийн, маркетингийн гэх мэт тодорхой чиглэлүүдтэй байдаг. Үүнтэй зэрэгцээд боловсон хүчний нөөц, ажлын байрны чанар хүртээмж, мэргэжлийн хүний нөөцийн эрэлт нийлэлтүүд нь чухал асуудал юм. Өндөр үр бүтээлтэй ажиллахын тулд аливаа байгууллага хүний нөөцийн оновчтой уян хатан бодлого явуулах нь чухал. Өөрөөр хэлбэл хүний нөөцийг удирдах хэлтэс хэдий чинээ сайн ажиллана байгууллагын амжилт түүнээс шууд шалтгаалдаг. Тийм учраас аливаа байгууллагын хамгийн чухал нөөц бол хүн гэдэг нь зайлшгүй юм. Иймд байгууллагын ажилчдын мэдлэг чадвар, хөгжил болон тогтвор суурьшил зэрэг нь тухайн байгууллагын амжилтын үндэс болдог. Үүний тулд хүмүүсийг зөв удирдан хөгжүүлж чадвал тэд үр ашигтай ажиллаж түүнийхээ хэрээр хөгжиж, сэтгэж, бүтээлч сэтгэлгээтэй болдог байна. Баруун бүсийн ууган их сургууль болох Ховд сургууль нь 2016 оноос инженерийн мэргэжлээр элсэлт авч одоогоор 3 удаагийн төгсөлт хийгээд байна. Үүнээс цахилгааны инженер мэргэжлээр нийт 55 төгсөгчийг хөдөлмөрийн зах зээлд нийлүүлсэн байна. Энэ нь баруун бүсийн эрчим хүчний систем болон аж ахуй, албан байгууллагын инженер, техникийн ажилчдын хүний нөөцийн томоохон хэсгийг бүрдүүлж чадаж байна. Манай төгсөгчид баруун бүс төдийгүй Монгол орон даяар ажил эрхлэлтийн байдал 80 гаруй хувьтай байгаа нь маш том амжилт юм. Энэхүү судалгааны ажлаар зөвхөн Баруун бүсийн эрчим хүчний системийн хүрээнд хүний нөөцийн судалгааг боловсруулан ББЭХС-д ажил эрхэлж буй болон ирээдүйн төгсөгчдийг ажлын байраар хангагдах боломжийг талаар судална.
Байгалийн үр өгөөжийг үнэлж зохистой ашиглах, бүтээмжийг дээшлүүлэх, ногоон хөрөнгө оруулалт, ногоон худалдан авалтыг нэмэгдүүлэх, экосистемийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах, нөхөн сэргээхэд чиглэсэн ажил, үйлчилгээг өргөжүүлж, байгаль орчинд ээлтэй үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаа эрхлэх, ногоон амьдралын хэв маягийг төлөвшүүлэх зэрэг арга механизмыг ашигласнаар ногоон хөгжилд шилжинэ.
