Бидний тухай
Багш ажилтан
• Энэхүү хичээлээр татварын бүртгэлийн зорилго, үндсэн ойлголтууд болон татварын ерөнхий ба тусгайлсан хуулиудын агуулгыг судалж, албан татваруудыг тооцоолох, төлөх, тайлагнах арга зүй, санхүү болон татварын тайлангийн зорилгоос үүсэх байнгын ба түр зөрүүг НББОУС-ын дагуу бүртгэх арга зүйг судлана. Мөн Монгол улсын төлбөр, хураамж, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн багцхуулиудын хүрээнд татвар ногдох болон ногдуулах зүйлсүүдийг тодорхойлох, тооцоолох, нягтлан бодох бүртгэлд тусгах, тайлагнах,бүртгэх арга зүйг судлах болонтатвараа төлөх үүргээ хэрэгжүүлэх дадлыг эзэмшинэ.
Манай улсын татвар, түүний багц хуулийн агуулга, үзэл баримтлал, татварыг нягтлан бодох бүртгэлд тусгах арга зүйг судалж мэдсэнээр аж ахуйн нэгж, байгууллагын төлөх татвар, шимтгэлийг тооцож, нягтлан бодох бүртгэлд тусгах, тайлагнах арга зүй, ур чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой. Мөн татварын үндсэн ойлголт, хуулийн мэдлэг эзэмшсэнээр татвараа өөрөө тодорхойлон төлөх үүргийн хэрэгжилтийг хангах, татварын харилцааг төлөвшүүлэх зорилготой.
Энэ хичээлээр мөнгөний адилтгагчийн тухай, дөрвөн баганат банкны тохируулгын тайлан бэлтгэх арга зүй, банкны овердрафтын бүртгэл; авлагын барьцаалал, авлагыг баталгаатай болон баталгаагүй шилжүүлэх үеийн бүртгэл, урт хугацаат авлагын бичгийн бүртгэл, авлагын үнэ цэнийн бууралт ба бууралтын гарзын нөхөлтийн бүртгэл; бараа материалын өртөг тооцох тусгай аргууд, бараа материалын үлдэгдэл тооцох аргууд, бараа материалын үлдэгдлийг өртөг ба цэвэр боломжит үнэ цэнийн аль багаар үнэлэх, алдагдалтай худалдан авалтын гэрээний бүртгэл; зээлээр санхүүжүүлсэн барилгын хүүгийн капиталжуулалт, үндсэн хөрөнгийн элэгдэл тооцох тусгай аргууд; гудвилын бүртгэл; ашигт малтмалын нөөцийн хайгуул ба үнэлгээний зардлын болон нөөцийг олборлох үеийн бүртгэл; нөөц байгуулах шалгуурууд, үүсмэл үүрэг хариуцлага ба алдагдалтай гэрээний болон дахин зохион байгуулалтын нөөцийн бүртгэл, өрийн бичгийн тусгай асуудал, ажилчдад олгох шагналын өр төлбөрийн бүртгэл; хүү төлөх хугацааны хооронд гаргасан бондын бүртгэл, цуврал бондын бүртгэл, урт хугацаатай өрийн бичгийн бүртгэл; захиалгат хувьцааны бүртгэл;давуу эрхтэй хувьцааны ногдол ашгийн бүртгэл; хорогдуулагч үнэт цаасны бүртгэл ба хувьцааны нэгжид ногдох ашгийг тооцох нь; хүү төлөх хугацааны хооронд хийсэн бондоорх хөрөнгө оруулалтын бүртгэл, хувьцааны эрхэд оруулсан хөрөнгө оруулалтын бүртгэл, хувьцаагаарх хөрөнгө оруулалтын бүртгэлийн аргаа өөрчлөх үеийн тооцоолол;орлого тодорхойлох аргууд; түрээсийн бүртгэл;орлогын татварын бүртгэл; НББ-ийн өөрчлөлт ба алдааны бүртгэл; тэтгэвэр тэтгэмжийн бүртгэл; санхүүгийн тайлангийн тодруулга зэргийг судлана.
Бизнесийн байгууллагын аж ахуйн олон талт үйл ажиллагаа хэрэгжүүлэхэд гарах ажил гүйлгээний мэдээллийг эдийн засгийн агуулгаар нь ангилан боловсруулж, нягтлан бодох бүртгэлд нэгтгэн тусгаснаар санхүүгийн тайланг хэрэглээний зориулалтын төрөл, хэлбэрээр нь, холбогдох тайлбар, тодруулгатайгаар, тогтоосон хугацаанд нь бэлтгэн гаргах, бизнесийн үйл ажиллагааны бүртгэл, тооцооны ажилд сургаж төлөвшүүлэх зорилготой.
Энэ хичээлээр санхүүгийн тайланг бэлтгэх үзэл баримтлал, санхүүгийн байдлын тайлан ба орлогын тайлан, санхүүгийн тайлангийн нэмэлт тодруулга; мөнгөн хөрөнгийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл, мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ; авлага ба урьдчилж гарсан зардал, урьдчилж төлсөн төлбөрийн бүртгэл; бараа материалын тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; биет үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; биет бус хөрөнгө ба байгалийн нөөцийн тухай ойлголт, ангилал, бүртгэл; богино хугацаатай өр төлбөрийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; урт хугацаатай өр төлбөрийн тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; бизнесийн нэгжийн зохион байгуулалтын хэлбэрүүд, хувьцаат капитал ба хуримтлагдсан ашгийн бүртгэл; хөрөнгө оруулалтын тухай ойлголт, ангилал ба бүртгэл; мөнгөн гүйлгээний ба өмчийн өөрчлөлтийн тайлангийн зорилго, бүтэц, агуулга ба ач холбогдол; мөнгөн гүйлгээний тайланг бэлтгэх шууд ба шууд бус арга; дээрх үзүүлэлтүүд ба санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг удирдлагын шийдвэр гаргалтанд хэрхэн хэрэглэх талаар судална.
Бизнесийн байгууллагын аж ахуйн олон талт үйл ажиллагааны талаарх ажил гүйлгээний мэдээллийг эдийн засгийн агуулгаар нь ангилан боловсруулж, нягтлан бодох бүртгэлд нэгтгэн тусгаснаар санхүүгийн тайланг хэрэглээний зориулалтын төрөл, хэлбэрээр нь, холбогдох тайлбар тодруулгатайгаар, тогтоосон хугацаанд нь бэлтгэн гаргах, бизнесийн үйл ажиллагааны бүртгэл, тооцооллын ажилд сургаж төлөвшүүлэх зорилготой.
Энэ хичээл нь НББ-ийн үндэс, Санхүүгийн бүртгэл Iхичээлийн залгамж болж үйлдвэрлэл үйлчилгээ явуулахад гарах зардлыг ангилан зүйл анги тус бүрээр нь хуримтлуулан бүртгэж, түгээмэл хэрэглэгддэг аргуудаар өртөг тооцох арга зүйг судлахаас гадна өртөг зардлын мэдээллээр удирдлагыг хангах талаарх мэдлэг боловсрол олгох асуудлыг авч үзнэ. Энд Материалын зардлын бүртгэл ба хяналт, Хөдөлмөрийн зардлын бүртгэл, хяналт, Үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардлын бүртгэл, хуваарилалт, үйлчилгээний нэгжийн зардлын бүртгэл, хуваарилалт, Ажлын захиалгаар өртөг тооцох арга, Үйлдвэрлэлийн үе шатаар өртөг тооцох дундаж өртгийн арга, Үйлдвэрлэлийн үе шатаар өртөг тооцох түрүүлж ирснийг эхэлж зарлагадах арга, Хамсарсан ба дайвар бүтээгдэхүүний өртөг тооцох аргууд, Стандарт өртгийн системзэрэг сэдвүүдийг тус тус судална.
Зардлын бүртгэл хичээлийн зорилго нь бизнесийн удирдлагын бакалаврын сургалтын төлөвлөгөөний минимумыг хангаж оюутнуудад санхүүгийн бүртгэл хөтлөхөд болон удирдлагын шийдвэр гаргахад шаардлагатай өртөг зардлын талаарх мэдээллийг цуглуулах, боловсруулах нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх, тайлан гаргаж холбогдох талуудад хэрэгцээт мэдээллийг хүргэх мэдлэг, чадвар, дадлыг эзэмшүүлэх явдал юм.
Аливаа аж ахуйн нэгжийн бизнесийн үйл ажиллагааны явцад гарах зардлын мөн чанар, ангилал, үйлдвэрлэл үйлчилгээ явуулахад гарах зардлыг хуримтлуулан бүртгэж түгээмэл хэрэглэгддэг аргуудаар өртөг тооцох арга зүйг судлахаас гадна өртөг зардлын мэдээллээр удирдлагыг хангах талаарх мэдлэг боловсрол олгох асуудлыг авч үзнэ. Мөн удирдлагын хяналтын агуулга, дотоод мэдээллийн сүлжээний тухай болон мөнгөн урсгалыг үнэлж удирдлагын шийдвэр гаргах, бизнесийн үйл ажиллагааг төсөвлөх ур чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэгдэнэ
ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО, АЧ ХОЛБОГДОЛ: Эдийн засгийн чиглэлээр мэргэшсэн мэргэжилтэн бэлтгэх эрхэм зорилгыг биелүүлэхийн тулд “Зардал-удирдлагын бүртгэл” хичээлийн зорилго нь бакалаврын сургалтын төлөвлөгөөний минимумыг хангаж оюутнуудад санхүүгийн бүртгэл хөтлөхөд болон удирдлагын шийдвэр гаргахад шаардлагатай өртөг зардлын талаарх мэдээллийг боловсруулах, тайлагнах, шийдвэр гаргалтанд ашиглах суурь мэдлэгийг олгоход оршино.
