Бидний тухай
Багш ажилтан
Уг судлагдахууны хүрээнд эзэмшвэл зохих мэдлэг, чадвар, дадал нь дараах бүлэг сэдвүүдийн хүрээгээр тодорхойлогдоно. Үүнд: Удиртгал хичээлээр хичээлийн зорилго, агуулгын тухай болон хичээлийн үнэлгээний талаар оюутнуудад тодорхой танилцуулж тайлбарлана. Үндсэн хууль нь төр ёсны хөгжилтэй салшгүй холбоотой тул түүний онолын үндсийг улс төр, засаг, засаглал, төрийн тухай сэтгэгчдийн бүтээлүүдээр жишээлэн авч үзнэ. Үндсэн хуулийн зарчим, мөн чанар сэдвээр үндсэн хуулийн талаар судлаач, эрдэмтдийн өгсөн тодорхойлолтыг авч үзэж тэдгээрийг харьцуулан дүгнэж хэлэлцэх юм. Мөн үндсэн хуулийн агуулга, мөн чанарыг нарийвчлан үзэхэд дөхөм болох бас нэг асуудал болох түүний бүтцийн талаар авч үзнэ. Үндсэн хуульт ёсны мөн чанарыг бүрдүүлдэг төрийн бүрэн эрхт байдлын зарчим, тогтолцоо, үндэсний бахархал, төрийн бэлэг тэмдэг. ард түмэн бүрэн эрхт засаг төрийн эх сурвалж болох талаар үзнэ. Хүний эрх, эрх чөлөөний талаарх улс төрийн сэтгэлгээнд гарсан дэвшилтэт үзэл санаа, сэтгэгчдийн үзэл бодол, хүний жам ёсны эрх зэргийн талаар авч үзнэ. Үндсэн хууль дахь сонгуулийн системийн үзэл баримтлал сэдвээр ардчилсан сонгуулийн үндсэн зарчмын асуудлыг авч үзэн Монгол Улсын Үндсэн хууль дахь Улсын Их Хурлын болон Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн асуудлын талаар болон иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхийн асуудлыг ярилцана. Хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэгч төрийн институтуудын талаар дэлгэрэнгүй авч үзнэ. Төрийн болон орон нутгийн удирдлагын харилцаа, хамаарал сэдвээр Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн зохион байгуулалт, удирдлагын талаарх Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалыг авч үзнэ. Төгсгөлд нь, Үндсэн хуулийн хяналтыг хэрэгжүүлэх механизм, Үндсэн хуулийн шүүхийн асуудлыг авч үзнэ.
Энэ хичээлийг үзэж дуусгаснаар улс төр судлалын салбарын оюутан үндсэн хууль, үндсэн хуульт ёсны агуулга, хөгжлийн талаар өргөн хэмжээний мэдлэг эзэмшиж, тэдгээрт судлаачийн байр сууринаас үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвар, дадал, хандлагыг эзэмшинэ. Судлагдахууны зорилгыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн дараах алхмууд байна. Үүнд: - Үндсэн хуульт ёсны хөгжлийн түүхэнд холбогдох эх сурвалж, үндсэн хуульт сэтгэлгээний түүхэнд холбогдох сэтгэгчдийн сургаал, үзэл санаа, зохиол бүтээлийн агуулгыг судалж эзэмших - Үндсэн хуулийн тулгуур ойлголтуудын агуулгыг судлах, задлан шинжлэх, нэгтгэн дүгнэх - Үндсэн хуулийн талаарх судалгааны ном зохиол, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, нийтлэл зэрэг бүтээлийн агуулгыг судлах, харьцуулан дүгнэх, задлан шинжлэх - Үндсэн хууль, үндсэн хуульт ёсны талаар дагнан судалдаг улс төрийн болон эрх зүйн шинжлэх ухааны эрдэмтэн, судлаачдын судалгаа, дүгнэлт зэрэгтэй танилцах, нээлттэй уулзалт ярилцлага хийх Лекцээр олж авсан болон ном, зохиол зэргээр дамжууланолж авсан мэдлэг болон шинэ мэдээлэл зэргийн талаар харилцан ярилцах, илтгэл, эссе бэлтгэн хэлэлцэх зэргээр судлагдахууны талаарх чадвар, дадлаа бататгах, хөгжүүлэх
Иргэн ба төрийн зохист харилцааны асуудлаарх эртний, хожуу болон орчин үеийн сэтгэгчид, судлаачдын үзэл баримтлалуудад дэвшүүлсэн санаа ач холбогдол. Платон, Аристотелийн төр, улсын болон иргэний харилцааны асуудал.Монтескье засаглал хуваах зарчмууд, Локк, Гобсс нарын нийгмийн гэрээний онол, 18-р зууны либерализмын номлолуудад хүний эрх , эрх чөлөөний үзэл санаа төр, нийгмийн амьдралтай холбогдож хөгжсөн онцлог. Гегель, Кантын иргэний нийгмийн үзэл номлол. Маркс, Энгельс нарын нийгмийг өөрчлөн байгуулах хувьсгалт онол иргэний эрх, эрх чөлөөний асуудалтай холбогдсон нь. Өрнөдийн улс төр судлаачдын иргэний нийгмийн тухай үзэл баримтлалууд ардчиллын үйл явцтай холбогдон хөгжиж ирсэн нь.А.Токвиль, А.Грамши, Р. Дарендорф, В.Гумбольдт нарын иргэн ба иргэний нийгмийн тухай үзэл баримлалууд. Иргэн, нийгэм, төр хэмээх ойлголтуудын харилцан уялдаа холбооны учир шалтгаан. Ардчиллын үйл явцад иргэн төр хоёрын харилцааны асуудалд гарсан өөрчлөлтүүд, онцлог. Иргэд өөрсдийнхөө хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, эрх чөлөөгөө эдэлж хэрэгжүүлэх нөхцлийг төрөөс шаардах эрхтэй бол төр нь мөн тэднээс тодорхой үүрэг хүлээж биелүүлэхийг шаардах эрхтэй болох нь. Төр төвтэй нийгмийн тогтолцооноос иргэн төвтэй тогтолцоонд шилжих үйл явц, хүндрэл бэрхшээл, даван туулах арга зам, сувгууд. Монгол оронд хүмүүнлэг ардчилсан нийгмийг цогцлуулан төлөвшүүлэх төрийн үзэл баримтлал, хэрэгжилт. Төр улсын тогтвортой хөгжил, аюулгүй байдлын үндэсний хөтөлбөр, баримтлах зарчмууд. Иргэдийн үндэсний болон улс төрийн ухамсрын сэргэлт. Иргэдийн эрх ашиг, сонирхлыг хөндөж буй эдийн засаг, улс төр, социаль болон соёлын асуудлууд, тэдгээрийг шийдвэрлэхэд иргэдийн ба төрийн оролцоо, зохицуулалтын оновчтой, үр ашигтай механизм.
Ардчилсан нийгэм дэх Иргэний нийгмийг цогцлуулан хөгжүүлэхэд иргэн ба төрийн хоорондын харилцааны асуудал гол болох нь. Иргэн хүн гэж хэн вэ? Түүний эрх, үүрэг, оролцоо, байр суурь төрт ёсны тогтолцоонд ямар байх байх вэ? Төр нийгмийн шинэчлэлийн асуудлуудыг шийдвэрлэхэд иргэний оролцоог, тэдний эрх ашгийг хамгаалсан байгууллагуудын\ иргэний нийгмийн байгууллага\ үйл ажиллагааны механизм, нөлөөлөх сувгуудыг идэвхижүүлэх чиглэлүүдийн талаар тодорхой ойлголт, мэдлэг бүрдүүлэхэд чиглэнэ.
