Бидний тухай
Багш ажилтан
1.Амьдралын молекул үндэс, молекулын биологийн үндсэн ойлголтууд 2.Молекулын биологийн судалгааны аргууд,Рекомбинант молекулын технологи, Секвенцийн арга, Полимержих гинжин урвалын арга,Электрофорезын арга 3.Биологийн макромолекулуудын бүтэц, орон зайн байгууламж, биологийн фүнкци 4.ДНХ-ийн молекулын репликаци явагдах зарчим, хэрэгжих механзм,биологийн үүрэг, мөн чанар. Прокариот эсийн доторх ДНХ-ийн молекулын репликаци,Эукариот эсийн доторх ДНХ-ийн молекулын репликаци. Эсийн бус орчин дахь ДНХ-ийн молекулын репликаци, ДНХ-ийн репликацид оролцдог уургийн болон ферментийн молекулууд, тэдгээрийн биологийн үүрэг. Репликацийн зохицуулалт. 5.ДНХ-ийн молекулын рекомбинаци явагдах зарчим,түүний механизм, биологийн үүрэг , мөн чанар.Гомолог рекомбинаци. Байрлал өвөрмөгц репликаци, Рекомбинацийн үзэгдлийн эволюцийн биологийн ач холбогдол, үр дагавар 6.ДНХ-ийн молекулын репараци, түүний механизм,биологийн үүрэг , мөн чанар. Репарацийн шууд урвалууд түүнд оролцдог уургийн болон ферментийн молекулууд, Эксциозын репараци явагдах зарчим, биологийн үүрэг. SOS-системын бүтэц зохион байгуулалт, ажиллах зарчим, үйл ажиллагааны зохицуулалт,түүний биологийн ач холбогдол, мөн чанар. 7.Рестрикци-модификацийн системын бүтэц,зохион байгуулалт,биологийн үүрэг, мөн чанар.Рестрикцийн ферментүүдийн нэршил,хэрэглээ. Рестрикцийн I,II, III систем, тэдгээрийн ялгаа онцлог. Фаг болон бактерийн молекул түвшин дэхь тэмцэл, диалектик холбоо, Амьдралын төлөө тэмцлийн молекул түвшний илрэл болох нь 8. Геном, түүний бүтэц зохион байгуулалт,Геномын мэдээлэл нь эволюци хөгжлийн түүхийг хадгалан үлдсэн молекул архив болох нь.Эукариот геномын бүтэц, зохион байгуулалт. Прокариот геномын бүтэц зохион байгуулалт.Митохондрийн геном, Хлоропластын геном 9.Генүүдийн транскрипци, түүний механизм, зохицуулалт,биологийн үүрэг, мөн чанар. Эукариот генийн бүтэц, транскрипци, Прокариот генийн бүтэц, транскрипци, Опероны бүтэц зохион байгуулалт , транскрипци, зохицуулалтын мехаизмууд 10. Анхдагч РНХ-ийн сплайсинг, механизм, сплайсингийн хэлбэрүүд, Альтернатив сплайсинг, транс-сплайсинг,анхдагч РНХ-ийн процессинг, Сплайсинг , процессингийн мөн чанар. 11.м-РНХ-ийн трансляци, биологийн мөн чанар, зохицуулалтын механизм. Трансляцийн үе шат. Инициаци, элонгаци, терминаци. Прокариот эсийн доторх трансляци,түүний зохицуулалт.Эукариот эсийн доторх трансляци, түүний зохицуулалт. Уургийн молекулын ко-трансляци, компартментализаци, модификаци. 12.Рибосомын морфологи, молекул параметрууд,рибосомын бүрэлдэхүүнд ордог РНХ-үүд болон уургууд, тэдгээрийн бүтэц зохион байгуулалт,Рибосомын РНХ-ийн анхдагч бүтцийн мэдээллийг биологийн судалгаанд ашиглах нь 13. Эволюцийн молекул үндэс 14. Молекул ангилал зүй, ген систематик
Биологийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг молекулын түвшинд ойлгуулах. Эволюцийн онол, эсийн онол, амьдралын үүслийн тухай онол зэрэг биологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголт мэдлэгүүдийг молекулын биологийн шинжлэх ухааны шинэ ололт, шинэ мэдлэг мэдээллээр баяжуулах, тэдгээрийг бүтээлчээр хэрэглэх.
Биологийн хичээлээр дээрх асуудлыг шийдвэрлэхэд суралцагчдын идэвхтэй оролцоог хэрхэн хангах, суралцагчдыг нэгдмэл зорилготой хичээлд оролцоход багш хэрхэн сайн туслагч байх, ангид итгэл нөхөрлөлийн уур амьсгалыг хэрхэн бүрдүүлэх, бодит амьдралтай яаж холбох, суралцагчдыг шинжлэн судлах үйл ажиллагаанд хэрхэн нэгдүүлэх зэрэг үйлийг зохион байгуулах мэдлэг, ур чадвар, ёс зүй, харилцааны соёлын асуудлыг хөндөнө. Хичээлээр ялгаатай байдлыг хэрэгжүүлэх чадварт суралцана. Биологийн хичээлийн хувьд учир шалтгаан, харилцан хамааарал, хүүхдийн өмнөх төсөөлөл, өмнөх мэдлэг ба мэдлэг бүтээх үйл ажиллагаа, суралцагчид хэл, соёл, үндэс угсааг үл харгалзан хамтран харилцаж биологид суралцах, биологийг сурахад гадаад хүчин сэдэл, хүчин зүйлсээс илүүтэй дотоод хүчин зүйл өөрийн хариуцлага чухал гэдгийг онцлон судлана. Сурагчдаар мэдлэг бүтээлгэх үйлийг удирдах, багаар ажиллуулах, хэлэлцүүлэг хийх болон хичээлийн төрөл хэлбэр бүрт тохирох хичээлийн аргыг судлана.
Биологийн боловсролын шинэ стандарт, хөтөлбөр, орчин үеийн биологийн дидактик, сурган хүмүүжүүлэх сэтгэл судлал онол, арга зүй, концепцыг баримтлан 10-12-р ангийн биологийн хичээл ямар байвал суралцагчдын дур сонирхолыг илүү татах, улмаар тэднийг хөгжүүлэх хэрхэн арга барилд сургана. Биологийн багшийн сурган хүмүүжүүлэх арга техникийг эзэмшүүлнэ. Биологийн сургалтын онол арга, арга зүй хичээлээр үзсэн дидактикийн онолын үндсийг биологийн хичээлийн сонгож авсан сэдвүүд дээр буулгаж хэрэглэх чадвар эзэмшүүлэхэд оршино.
Уг хичээлд нийгмийн хөгжил- боловсролын шинэчлэл- киррикюлимийн хөгжил- багш мэргэжилтний ур чадварын өөрчлөлт гэсэн уяалдаа холбоонд биологийн хичээл гэсэн ухагдахууны агуулгыг хөндөж биологийн хичээлийн хэрэгцээ шаардлага, зорилго, зорилт, агуулга, арга зүй, хэрэглэгдэхүүн, үнэлгээг орчин цагийн байгалийн ухаан, тухайлбал биологи дидактикийн онолын үндэстэй танилцана. Биологийн сургалтын онол, арга зүйн хичээлийн агуулга нь биологийн багшийн ангид орох мэргэжлийн бусад хичээлүүд дээр нарийвчлагдан гүнзгийрэх болно.
Их сургуулиар бэлтгэгдэж байгаа багш мэргэжилтний мэргэжлийн гол хичээл нь “Мэргэжлийн дидактик”-ийн хичээл байдаг. Биологийн сургалтын онол, арга зүйн хичээлийн зорилго нь биологи дидактикийн орчин цагийн онолын үндэстэй танилцаж улмаар сургуулийн бодит амьдралд биологийн хичээлийг явуулах практик үйл ажиллагаанд суурь болох шинжлэх ухааны үндэслэлтэй баримжааг оюутнуудад олгоход оршино. Биологийн дидактикт биологийг сурах болон багшлах үйл ажиллагааг биологи, сурган, суралцахуйн сэтгэл судлал зэрэг олон шинжлэх ухааны зааг дээр авч үздэг. Ахлах сургуульд заагддаг биологийн хичээл нь ерөнхий боловсрол олгох сургалтын нэг салшгүй хэсэг учир энэ асуудлыг монголын дунд боловсролын шинэчлэл, улмаар дэлхий түвшинд явагдаж буй бүх нийтийн суурь боловсролын шинэчлэл, сургалтын чанарын асуудалтай холбон авч үзнэ.
Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөц баялгийн тухай үндсэн ойлголт. Нөхөн сэргэдэг ба нөхөн сэргэдэггүй нөөц баялаг. Байгаль хамгаалал ба тогтвортой хөгжил. Экологийн аюулгүй байдал. Экологийн эрсдэл ба сүйрэл. Байгаль хамгааллын талаарх Монголын төрийн бодлогын уламжлал, залгамж чанар, шинэчлэл. Байгаль, хүрээлэн байгаа орчныг хамгаалах салбар дахь олон улсын хамтын ажиллагаа. Амьдрах орчны хамгаалал. Газар, хөрсийг зохистой ашиглах ба хамгаалах нь. Цөлжилтийн тухай үндсэн ойлголт. Цөлжилтөнд хүргэх хүчин зүйлс. Цөлжилтөөс урьдчилан сэргийлж түүнтэй тэмцэх гол арга замууд. Газрын хэвлийн тухай ойлголт. Газрын хэвлий, ашигт малтмалыг зүй зохистой ашиглах, хамгаалах ажлын менежментийн болон хууль эрх зүйн үндсэн асуудлууд. Усны нөөц баялгийг зүй зохистой ашиглаж, хамгаалах асуудал. Усны бохирдол. Усны чанарын зэрэг. Ус бохирдуулах үндсэн эх үүсвэрүүд. Усны нөөцийг зүй зохистой ашиглах, бохирдлоос хамгаалах үндсэн асуудлууд. Агаар мандлыг зүй зохистой ашиглаж хамгаалах асуудал. Агаарыг бохирдлоос хамгаалах арга замууд. Агаарын бохирдлыг багасгахад ногоон ургамлын ач холбогдол. Биологийн төрөл зүйлийн хамгаалал. Популяцийг дэмжих замаар зүйлийг хамгаалах нь. Популяцийн ашигтай хэмжээ, амьдрах чадвартай хамгийн бага популяци. Жижиг популяцид тохиолддог бэрхшээл, цус ойртох ба дасан зохицох чадвар алдагдах нь. Популяцийн мониторинг, илтгэгч ба шүхэр зүйлүүд, популяцийн үнэлгээ, тооллого. Популяцийн демографийн төлөв байдлыг хамгааллын үйл ажиллагаанд ашиглах нь. Ургамал, амьтны нөөц баялгийг зүй зохистой ашиглаж, хамгаалах нь. Амьтан нутагшуулах арга, шинээр болон сэргээн нутагшуулах, амьтдын тоо толгойг дэмших нь. Биотехникийн арга хэмжээнүүдийн төрөл, хэлбэр, тэдгээрийг зохион байгуулахад анхаарах асуудлууд. Хог хаягдлын менежмент. Хог хаягдал гэж юу болох, түүний ангилал. Хог хаягдлыг байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүйгээр боловсруулах, зайлуулах арга технологи. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ, түүний хэлбэрүүд. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий ба нарийвчилсан үнэлгээ. Байгаль орчны хяналт, шинжилгээний хөтөлбөр.
Манай дэлхийн биосферийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн төлөв байдал, түүнд нөлөөлөгч гол хүчин зүйлсийн үйлчилгээний шинж чанар, үр дагавар, байгалийн нөхцөл, нөөц баялгийг зүй зохистой ашиглах, хамгаалах практик арга хэмжээний үндсэн төрлүүд, үр дүнгийн талаар цогц мэдлэг олгож, зохих далгага, чадвар эзэмшүүлнэ.
Байгаль хамгааллын тулгамдсан асуудлууд: уур амьсгалын өөрчлөлт, дэд бүтцийн зохион байгуулалт, аюулгүй амьдрах орчин, төрөл зүйлийн хомсдол, хомсдолын шалтгаан, харь зүйл, байгаль орчны аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжил, биологийн олон янз байдлын хамгаалал ба экосистемийн үйлчилгээ
Суралцагсдад биологийн олон янз байдал болон хүрээлэн буй орчинд тулгарч байгаа гол асуудлууд тухайлбал: уур амьсгалын өөрчлөлт, биологийн олон янз байдлын алдагдал, хуурай газар болон далайн амьдрах орчны доройтол, харь зүйл, нийгмийн тогтвортой байдалд байгаль орчны үзүүлэх нөлөөний талаар мэдлэг, дадлага, чадвар эзэмшүүлнэ.
