Бидний тухай
Багш ажилтан
ХУРААНГУЙ Бид судалгаанд Хар-Ус Нуурын өмнөд хэсгийн арлуудын Буянт, Чандмань, Манхан, Жаргалант 4 сумын малчдын өвлийн бэлчээр болдог том жижиг арлууд бүхий нутагт (10542га гаруй) ургамлын аймаг, хэв шинж, бүлэг хэвшлүүдийг ялгаж тогтоосон. Хар-Ус нуур орчмын нутаг нь Монгол улсын ургамал газарзүйн мужлалаар Төв Азийн цөлийн хээрийн мужийн Их нууруудын хотгорын цөлөрхөг хээрийн тойрогт хамаарагдана [5].Судалгааны үр дүнд 29 овогт хамрагдах 116 зүйлийн ургамал байгааг тогтоосон. Ургамлын аймгийг амьдралын хэлбэрээр нь задлан үзвэл 2 зүйл сөөг, 19 зүйл нэг наст өвслөг ургамал ургадаг. Бэлчээрт чанарын анализ хийж бэлчээрийг чанарын 4 зэрэглэлд хувааж үзсэн [6]. Эдгээр бэлчээрийг авч үзэхэд чанарын I бүлгийн бэлчээр 54,02%-ийг, чанарын II бүлэгийн бэлчээр 4,47 %-ийг, чанарын III бүлэгийн бэлчээр 18, 37 %-ийг , чанарын IV бүлэгийн бэлчээр 20-26 %-ийг тус тус эзэлж байна. Хэдийгээр бэлчээрийн чанарын нэгдүгээр бүлэг ихэнх хувийг эзэлж байгаа боловч бэлчээрийг даацийг хэтрүүлэн бэлчээрийг чөлөөлөхгүй малын тоо толгойг багасгахгүйгээр ашиглавал бэлчээр богино хугацаанд доройтох аюул ойрхон байна Түлхүүр үг: Ургамал, хэв шинж, хэвшил, эвшил,бэлчээр
Бид судалгаанд Хар-Ус Нуурын өмнөд хэсгийн арлуудын Буянт, Чандмань, Манхан, Жаргалант 4 сумын малчдын өвлийн бэлчээр болдог том жижиг арлууд бүхий нутагт (10542га гаруй) ургамлын аймаг, хэв шинж, бүлэг хэвшлүүдийг ялгаж тогтоосон. Хар-Ус нуур орчмын нутаг нь Монгол улсын ургамал газарзүйн мужлалаар Төв Азийн цөлийн хээрийн мужийн Их нууруудын хотгорын цөлөрхөг хээрийн тойрогт хамаарагдана [5].Судалгааны үр дүнд 29 овогт хамрагдах 116 зүйлийн ургамал байгааг тогтоосон. Ургамлын аймгийг амьдралын хэлбэрээр нь задлан үзвэл 2 зүйл сөөг, 19 зүйл нэг наст өвслөг ургамал ургадаг. Бэлчээрт чанарын анализ хийж бэлчээрийг чанарын 4 зэрэглэлд хувааж үзсэн [6]. Эдгээр бэлчээрийг авч үзэхэд чанарын I бүлгийн бэлчээр 54,02%-ийг, чанарын II бүлэгийн бэлчээр 4,47 %-ийг, чанарын III бүлэгийн бэлчээр 18, 37 %-ийг , чанарын IV бүлэгийн бэлчээр 20-26 %-ийг тус тус эзэлж байна. Хэдийгээр бэлчээрийн чанарын нэгдүгээр бүлэг ихэнх хувийг эзэлж байгаа боловч бэлчээрийг даацийг хэтрүүлэн бэлчээрийг чөлөөлөхгүй малын тоо толгойг багасгахгүйгээр ашиглавал бэлчээр богино хугацаанд доройтох аюул ойрхон байна
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага, түүнд дасан зохицох байгаль орчин, биологийн олон янз байдал, хүн байгалийн харилцан холбоо, хамаарлыг судлах, тухайн бүс нутгийн байгалийн онцлогт тохирсон нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн урт хугацааны бодлогыг хэрэгжүүлэх асуудал Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2030, Монгол улсын ногоон хөгжлийн бодлого, Алсын хараа-2050 урт хугацааны бодлогын баримт бичгүүдэд тусгагдсан байна. Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн салбарын хөгжлийн үндсэн суурь нь “Байгаль орчны тогтвортой менежмент” гэж тодорхойлж, ЗГ-ын хэрэгжүүлэгч агентлагийн бүх үйл ажиллагааг шинжлэх ухааны судалгаанд суурилсан Байгаль орчны тогтвортой байдлыг хангах үндсэн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд чиглүүлж байна. Энэ хүрээнд бүс нутагт дээд боловсролтой мэргэжилтэн бэлтгэж буй Ховд Их сургуулийн “Хөгжлийн төлөвлөгөө (2017-2024)”-д судалгааны тэргүүлэх чиглэлээ уур амьсгалын өөрчлөлтөнд эмзэг бүс нутагт орших, Монголын орны гадаргын усны зонхилох нөөцийг бүрдүүлэгч Монгол Алтай, Их нууруулын хотгор, түүний хил залгаа нутгийн ус намгархаг газрын экосистемийн урт хугацааны мониторинг судалгааг хийх “Экологийн судалгааны суурин байгуулах” асуудал тусгагдаж, бүс нутагт судалгаа хийдэг эрдэмтдийн санал, санаачлагаар Хар-Ус нуурын УТХГ-ын бүсэд “Баруун бүсийн экологийн судалгааны суурин”-г Ховд их сургуулийг түшиглэн 2019 онд байгуулсан байна.
Хураангуй Хар-Ус нуур орчмын нутаг нь Монгол улсын ургамал газарзүйн мужлалаар Төв Азийн цөлийн хээрийн мужийн Их нууруудын хотгорын цөлөрхөг хээрийн тойрогт хамаарагдана (Өлзийхутаг, Н. 1989). Монгол орны ургамлын аймагт одоогоор 39 баг, 112 овог, 683 төрөлд хамрагдах 3127 зүйлийн гуурст ургамал бүртгэгдээд (Ургамал, М. Түвшинтогтох, И. 2017) байна. Хар ус нуурын цагаан голын арлуудад 29 овогт хамрагдах 116 зүйлийн ургамал байгааг тэмдэглэгдсэн бөгөөд үүнээс ургамлын аймгийг амьдралын хэлбэрээр нь задлан үзвэл 2 зүйл сөөг, 19 зүйл нэг наст өвслөг ургамал ургаж (Эрдэнэчимэг Н. 2008) байна
STUDY OF VEGETATION AND PLANT REGION OF SOME ISLANDS IN KHAR US LAKE Abstract: The area around Khar-Us Lake belongs to the Depression of Great Lakes Circle of the Central Asian Desert Steppe region according to the flora and geography of Mongolia. At present, 3127 species and subspecies of vascular plants, distributing over 683 genera, 112 families, and 39 orders are recorded from Mongolia. The field research work was conducted in 15 locations in the Khar Us Lake islands of Khovd province. Findings of the study: According to the study of Baasanmunkh Sh (2022), a total of 120 species of plants belonging to 36 families and 97 genera were recorded. Most of these plants belong to Amaranthaceae, Poaceae and Asteraceae families. Among the total plants recorded from the islands of the Khar Us Lake, there is one native plant called Limonium klementzii (Baasanmunkh et al. 2021), and six intermediate native plants called Corispermum mongolicum, Salsola collina, Asparagus gobicus, Ajania cf achieloides, Jurinea mongolica, and Oxytropis mongolica (Urgamal, 2018).) Judging from the works classified by the classification and criteria of the International Union for Conservation of Nature (IUCN) (Nyambayar., 2012; Urgamal M., 2019), there are three endangered species (Oxytropis mongolica, Nuphar pumila, Numphaea candida), and one species that should not be noticed (Arnebia guttata). The following families showed the highest percentage during the study: Amaranthaceae (13%), Poaceae (11%), Asteraceae (8%), Cyperaceae (8%), and Polygonaceae (6%). Also, each of the 11 types of vegetation distributed in alluvial meadows and meadow-swamp soils around the islands of Khar Us Lake, classified according to the species composition, ecological group, and soil salinity and mechanical structure, was identified and classified [7]
Хураангуй Хар-Ус нуур орчмын нутаг нь Монгол улсын ургамал газарзүйн мужлалаар Төв Азийн цөлийн хээрийн мужийн Их нууруудын хотгорын цөлөрхөг хээрийн тойрогт хамаарагдана (Өлзийхутаг, Н. 1989). Монгол орны ургамлын аймагт одоогоор 39 баг, 112 овог, 683 төрөлд хамрагдах 3127 зүйлийн гуурст ургамал бүртгэгдээд (Ургамал, М. Түвшинтогтох, И. 2017) байна. Хар ус нуурын цагаан голын арлуудад 29 овогт хамрагдах 116 зүйлийн ургамал байгааг тэмдэглэгдсэн бөгөөд үүнээс ургамлын аймгийг амьдралын хэлбэрээр нь задлан үзвэл 2 зүйл сөөг, 19 зүйл нэг наст өвслөг ургамал ургаж (Эрдэнэчимэг Н. 2008) байна .
STUDY OF VEGETATION AND PLANT REGION OF SOME ISLANDS IN KHAR US LAKE Abstract: The area around Khar-Us Lake belongs to the Depression of Great Lakes Circle of the Central Asian Desert Steppe region according to the flora and geography of Mongolia. At present, 3127 species and subspecies of vascular plants, distributing over 683 genera, 112 families, and 39 orders are recorded from Mongolia. The field research work was conducted in 15 locations in the Khar Us Lake islands of Khovd province. Findings of the study: According to the study of Baasanmunkh Sh (2022), a total of 120 species of plants belonging to 36 families and 97 genera were recorded. Most of these plants belong to Amaranthaceae, Poaceae and Asteraceae families. Among the total plants recorded from the islands of the Khar Us Lake, there is one native plant called Limonium klementzii (Baasanmunkh et al. 2021), and six intermediate native plants called Corispermum mongolicum, Salsola collina, Asparagus gobicus, Ajania cf achieloides, Jurinea mongolica, and Oxytropis mongolica (Urgamal, 2018).) Judging from the works classified by the classification and criteria of the International Union for Conservation of Nature (IUCN) (Nyambayar., 2012; Urgamal M., 2019), there are three endangered species (Oxytropis mongolica, Nuphar pumila, Numphaea candida), and one species that should not be noticed (Arnebia guttata). The following families showed the highest percentage during the study: Amaranthaceae (13%), Poaceae (11%), Asteraceae (8%), Cyperaceae (8%), and Polygonaceae (6%). Also, each of the 11 types of vegetation distributed in alluvial meadows and meadow-swamp soils around the islands of Khar Us Lake, classified according to the species composition, ecological group, and soil salinity and mechanical structure, was identified and classified [7].
