Бидний тухай
Багш ажилтан
Төрийн удирдлагын тухай ойлголт, үндсэн функцууд, байгууллага, түүний мөн чанар, шинжүүд, төрлүүд болон “Төрийн байгууллагын удирдлага” шинжлэх ухааны хөгжлийн үе шатууд, гол төлөөлөгчид, тэдний үндсэн үзэл баримтлал, орчин үеийн хандлагын талаар судална. Төрийн байгууллагын онцлог шинжүүд, төрлүүд, орчин болон оролцогч талууд, төрийн байгууллагын удирдагчдын эрх мэдэл, хариуцлага, манлайлал, гүйцэтгэлийн менежмент, болон төрийн сектор дахь мэдээллийн системийн хөгжлийн талаар авч хэлэлцэнэ.
Төрийн байгууллагын зорилго, функц болон бүтэц зохион байгуулалтын онцлогийг ойлгох, гадаад оролцогч талуудыг шинжлэн тодорхойлох, хариуцлагыг өсгөх арга болон гүйцэтгэлийн менежментийн стратегийг ойлгуулах, эзэмшүүлэхэд чиглэнэ.
МЭДЛЭГ: Ёс зүйн онолын үндсэн ойлголтууд, түүхэн хөгжил, орчин үеийн чиг хандлага, мэргэжлийн ёс зүй, үүрэг хариуцлага, мөрдөх зарчмууд, төрийн албаны ёс зүйн онцлог, нөлөөлөх хүчин зүйлс, төрийн албан хаагчийн ёс зүйн дагаж мөрдөх хэм хэмжээ, үнэт зүйлс, нийгмийн хариуцлагын талаар онолын суурь мэдлэг эзэмшинэ. МЭРГЭЖЛИЙН ЧАДВАР: Төрийн албан хаагчдад тавигдах ёс зүй, зан суртахууны шаардлага, үнэлэмж, үнэт зүйлсийг ойлгох, эргэцүүлэн бодох,ёс зүйн асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй дүн шинжилгээ хийх ур чадварыг эзэмшинэ. ХӨРВӨХ УР ЧАДВАР: - Хувь хүний үзэл бодол, байр суурийг хүндэтгэх, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй үнэлэх - Багаар ажиллах, бусдаас суралцах, манлайлах - Өгөгдсөн үүрэг даалгаврыг цаг тухайд нь биелүүлэх, хувь хүний хариуцлагын түвшин өсөх, бие даан ажиллах ур чадварыг эзэмшинэ. ХАНДЛАГА: Тус хичээлийн хүрээнд төрийн албан хаагчийн ёс зүйн мөн чанарыг танин мэдэж, хуулийн хүрээнд ил тод нээлттэй шударга ажиллах, төрийн албаны захирах захирагдах зарчмын хүрээнд төрийн албан хаагчдад тавигддаг үүрэг хариуцлагыг ойлгох, иргэний үүрэг, хувь хүний нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлах эерэг хандлага төлөвшинө.
Ёс зүйн онолын үндсэн ойлголтууд, түүхэн хөгжил, гол төлөөлөгчид, тэдгээрийн үзэл баримтлалууд, орчин үеийн чиг хандлага, стандарт хэм хэмжээний шаардлага, мэргэжлийн ёс зүй, төрийн албан хаагчийн ёс зүйн онцлог, эрх зүйн орчин, дүрэм журам, код, хяналт хариуцлагын тогтолцоо, сонирхлын зөрчил, харилцааны болон манлайлагчийн ёс зүйн талаар онолын системтэй цэгцтэй мэдлэг, чадвар олгоход оршино.
Хичээлийн агуулгаар төр, олон нийтийн харилцааны асуудлыг орчин үеийн төрийн мөн чанар, иргэний нийгэм, эрх зүйт төрийн хөгжлийн асуудалтай уялдаатайгаар авч үзнэ. Ингэхдээ төрийн мөн чанар, иргэний нийгэм, эрх зүйт төрийн талаарх улс төрийн сэтгэлгээний түүхийн ололтыг тоймлон авч үзнэ. Улмаар нийгэм дэх төрийн үүрэг роль, түүний өөрчлөлтийн талаар судлана. Мөн төрийн үйл хэрэгт оролцох, ялангуяа төрийг удирдах хэрэгт оролцох иргэний нийгмийн болон олон нийтийн оролцоо, түүнчлэн иргэний нийгмийн байгууллагууд болох төрийн бус байгууллага, олон нийтийн эвсэл холбоод, хөдөлгөөн, үйлдвэрчний эвлэл, сүм хийд зэрэгтэй төр хэрхэн харилцах, төрөөс нийгмийн харилцааг хэрхэн зохицуулах зэрэг асуудлыг нийгэм, улс төрийн судалгааны үүднээс болон эрх зүйн харилцааны хүрээнд авч үзнэ.
Энэ хичээлийг үзэж дуусгаснаар оюутан төр ба олон нийтийн харилцааны талаарх бакалаврын түвшний мэдлэг эзэмшиж, тэдгээрт үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвар, дадал, хандлагыг эзэмшинэ.
Хичээлийн агуулгын талаар дэлгэрэнгүй ойлголт өгнө. Бидний "төрийн захиргаа, удирдлага" хэмээн нэрлэдэг ойлголтыг ардчилал өндөр хөгжсөн Европ, Америкийн орнуудад “public administration” буюу “төрийн захиргаа” хэмээн нэрлэж байгаа ойлголтыг “нийтийн захиргаа буюу удирдлага” гэж нэрлэдэг. Ингэж нэрлэхийн учир нь нэгд, төрийн захиргаа, төрийн удирдлага гэсэн ойлголтыг нийтийн, олон нийт гэсэн “public” гэдэг нэр томъёогоор нэрлэж ирсэн уламжлалтай холбогдох ба хоёрт, “нийтийн” гэсэн тодотгол нь төрийн байгууллагаас гадна бусад ашгийн бус нийтийн үйлчилгээ хувийн хэвшил байгууллагуудыг хамаарч байгаа гэсэн утгыг агуулдаг. Өрнөдийн улс төр судлалд “public administration” гэсэн нэр томъёогоор илэрхийлэгдэх ойлголтыг монголын энэ чиглэлийн зарим эрдэмтэд “төрийн захиргаа” хэмээн орчуулан хэрэглэж байна. Төрийн захиргаа буюу “public administration” хэмээх ерөнхий нэр томъёо маань хэрэглэгдэж байгаа нөхцөл байдал, хам утгаасаа хамаарч хэд хэдэн янзаар ойлгогдож байна. Эрдэмтэд өнөө нэг мөр тогтсон ойлголтод хүрээгүй байна. Өнөөдөр манай улсад “Төрийн” гэдгийг “нийтийн” болгох их үйл хэрэг өдгөө өрнөж байна. Тэгвэл нийтийн буюу нийт гэдгийг “бүх, бүгд, нийт” гэсэн нэг л утгаар аль ч хэлний тольд тэмдэглэсэн буй. Уг үг нь “олон нийт, бүх, бүгд” гэсэн гол цөм утгыг илтгэж байгааг толь бичгүүдээс тодорхой мэдэж болно. Эндээс дүгнэвэл “нийтийн” гэдэгт засаг төрийн, бизнесийн, иргэний нийгмийн бүхий л байгууллага, алба бүгд хамаарна. Бидний "төрийн захиргаа, удирдлага" хэмээн нэрлэдэг ойлголтыг ардчилал өндөр хөгжсөн орнуудад "public administration" буюу "олон нийтийн удирдлага, зохион байгуулалт" хэмээн нэрлэж ойлгодог Манай оронд “нийтийн захиргаа”, “нийтийн удирдлага” гэдэг нэр томъёог хэрэглэж хэвшээгүй бөгөөд харин “public administration” хэмээх ойлголтыг тойрч, түүний үндсэн агуулгыг тодотгосон шинжтэй бусад олон нэр томъёо, туслах ойлголтууд бий болсон ч тэр бүхнийг нэгтгэсэн “төрийн захиргаа” гэсэн нэр томъёо уламжлал болон хэрэглэгдэж ирсэн ба “нийтийн захиргаа” “нийтийн удирдлага”гэсэн ойлголттой адил утгаар хэрэглэж байгааг тал бүрээс нь харуулж цогц ойлголт өгнө. Манай улсын практикт нийтийн удирдлага гэдэгт нийтийн ашиг сонирхлыг илэрхийлэн засагласан шийдвэр гаргадаг, төрийн гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг төв, орон нутгийн бүх байгууллага, түүнчлэн Засгийн газрын байгууллагын зарим үүргийг төлөөлөн гүйцэтгэдэг Засгийн газрын бус байгууллага, хууль болон нийтийн эрх зүйн гэрээний үндсэн дээр бусдыг захирамжилсан шийдвэр гаргаж, нийтлэг үйлчилгээ үзүүлдэг сургууль, эмнэлэг, холбоо, харилцаа, эрчим хүчний зэрэг байгууллагын захиргаа, нутгийн өөрөө удирдах ёсны болон шашны байгууллага зэрэг нийтийн эрх зүйн субъект болох байгууллагыг хамруулж байна. Түүнчлэн засаглалын тогтолцоон дахь хяналт, шинжилгээ, нийтийн үйлчилгээний байгууллагуудын чанарын хяналт, мэдээллийн хэрэгслийн хяналт, бүтээмж хүний нөөцийн удирдлага, нийтийн удирдлага дахь иргэдийн оролцоо, иргэний нийгэм төрийн бус байгууллагын оролцоо, улс төр нийтийн удирдлага, санхүүгийн удирдлагын тухай онолын мэдлэгийг эзэмшинэ. Мөн төрийн захиргааны албаны тухай хууль эрх зүйн орчин, орон нутгийн түвшин дэхь нийтийн удирдлага, түүний шинэчлэлтийн тухай судална. Хичээлээр олж авсан онолын мэдлэгээ семинарын хичээлийн практикт суурилсан дасгал, кейсээр бататгана.
Нийтийн удирдлагын онол, үзэл баримтлалд үндэслэсэн сонгодог хандлагууд, нийтийн удирдлагын шинжлэх ухааны онол, үүсэл хөгжил, нийтийн үйлчилгээний байгууллагуудын нийгэмд гүйцэтгэх үүрэг, нийтийн удирдлагын шинэчлэлийн үзэл баримтлалууд, дэлхийн болон Монголын нийтийн удирдлагын ирээдүйн хөгжил, өөрчлөлт, шинэчлэлийн хандлагын талаар цэгцтэй мэдлэг олгож Монгол улсын нийтийн удирдлагын практикт үр дүнтэй ашиглаж чадах менежерийн ур чадварыг оюутнуудад эзэмшүүлэхэд хичээлийн зорилго оршино. Түүнчлэн нийтийн удирдлагын чиг үүрэг, бодлого, алсын хараа, эрхэм зорилго, стратеги зорилтыг тодорхойлох, төлөвлөлт, зохион байгуулалт, хяналт шинжилгээ, үнэлгээ гэх мэт нийтийн удирдлагын ухааны мэдлэг эзэмшүүлэхээс гадна оновчтой шийдвэр гаргах, мэдээлэл боловсруулах, үнэлэх гол санаануудыг тодорхойлох, харьцуулалт хийх, шийдвэрийг задлан шинжлэх, “synthesis”, “hypothesis” таамаглал ба сорил хийх ур чадвар олгоно.
Нийтийн удирдлагын онолын тухай ойлголт, тэдгээрийн үүсэл хөгжил, онолын урсгалууд, тэдгээрийн онцлог, мөн чанар, хүнд суртал нь нийтийн удирдлагын онолын үүсэх эх сурвалж болох тухай; Нийтийн удирдлагын онолын хамрах хүрээ, судлагдахуун, судалгааны арга, арга зүй; хөгжлийн үе шатууд, гол төлөөлөгчид, тэдгээрийн үзэл баримтлал. Сонгодог төрийн удирдлагын онолын үүсэл, чиг хандлага, үзэл баримтлал, онцлог, мөн чанар, сонгодог төрийн удирдлагын онол нь нийтийн удирдлагын онолын цөм болох нь, онолын хамрах хүрээ, гол төлөөлөгчид, Фредерик Тейлор, Роберт Оуэн, Чарльз Бэббидж, Макс Вебер, Герберт Саймон, Анри Файоль тэдгээрийн үзэл баримтлал. Неоклассик төрийн удирдлагын онолын үүсэл, онцлог, мөн чанар, неоклассик төрийн удирдлагын онол нь нийтийн удирдлагын онолын зайлшгүй чухал хэсэг болох нь, онолын хамрах хүрээ, гол төлөөлөгчид, Mэри Паркер Фоллет, Вернард, Элтон Майо, Абрахам Маслоу, Фредрик Херзбэрг, Доглас Макгрегор, Крис Аргирис, Ренсис Ликерта тэдгээрийн үзэл баримтлал, ижил төстэй болон ялгаатай хандлага, чиглэлүүд, шүүмж. “Шинэ нийтийн удирдлага”-ын дараах нийтийн удирдлагын тухай онолын урсгалын онцлог, мөн чанар, “Шинэ нийтийн удирдлага”-ын дараах нийтийн удирдлага нь нийтийн удирдлагын шинэ судлагдахуун болох нь. Шинэ нийтийн удирдлага”-ын дараах нийтийн удирдлага. Орц-гарц-үр дүн- үр нөлөө. Мухардмал байдал уу эсвэл шинэ боломж уу? Төгсгөл үү? Шинэ эхлэл үү? Ирээдүй ба нийтийн удирдлага.
Нийтийн удирдлагын онолын тухай ойлголт, судлагдахуун тэдгээрийн үүсэл хөгжил, онолын урсгалууд, тэдгээрийн онцлог, мөн чанар, хүнд суртал нь нийтийн удирдлагын онолын үүсэх эх сурвалж болох тухай; Нийтийн удирдлагын онолын хамрах хүрээ, судлагдахуун, судалгааны арга, арга зүй; хөгжлийн үе шатууд, гол төлөөлөгчид, онолын судлагдахууны талаар системтэй судлан нийтийн удирдлагын чиглэлээр судалгаа хийх онолын тулгуур мэдлэгтэй болно.
