Бидний тухай
Багш ажилтан
Цахилгаан цэнэг, цахилгаан дохио, цахилгаан хэлхээ, Омын хууль ба Кирхгофын хууль. Шугаман RC хэлхээ болон шүүлтүүр. Үйлдлийн өсгөгч ба түүн дээр хийсэн зарим схемүүд. p ба n-төрлийн хагас дамжуулагчид. Диод түүнийг хэрэглэх, төрөл. Биполяр транзистор, түүний хэрэглээ. Оронгийн транзистор ба хэрэглээ. Дохионы генератор. Тоон техникийн үндэс: Булийн алгебрын товч, логик функц ба түүнийг илэрхийлэх болон хэрэгжүүлэх аргууд. Үндсэн логик элементүүд. Комбинацын логик схемүүд: нэмэгч, дешифратор ба шифратор, мультиплексор ба демультиплексор. Дэс дарааллын логик схемүүд: триггер, тоолуур, регистр
Электроникийг гүнзгийрүүлэн судлахад шаардлагатай аналог болон тоон электрон хэлхээний онолын үндсийг ойлгож мэднэ. Үндсэн хялбар электрон хэлхээг лабораторид туршлагаар болон компьютер ашиглан угсарч шинж чанар үзүүлэлтүүдийг нь бие даан тодорхойлох арга барилд суралцана.
Биполяр, MOSFET транзисторт болон үйлдлийн өсгөгч бүхий хэлхээний DC болон AC анализ. Өсгөгчдийн өндөр давтамжийн муж дахь эквивалент хэлхээ, давтамжийн хязгаар. Чадлын өсгөгчид. Дохио үүсгэх болон хэлбэржүүлэх хэлхээ. Фильтрийн хэлхээ
Энэ хичээл нь электрон хэлхээний элементүүдийн математик болон физик загвар, хэлхээний анализ, дизайныг хамрах болно. Оюутан хэлхээний загварчлал, шугамчлал, давтамжийн хариу үйлчлэл (response), анализ, дизайн зэрэг ямар нэгэн системийн дизайнд хэрэгтэй ерөнхий асуудлуудыг гаргаж тавин түүндээ хариулт олох чадвартай болно. Тухайлбал биполяр болон MOS транзистор, үйлдлийн өсгөгчийн загварууд, гэдрэг холбоо бүхий хэлхээний хүчтэй болон сул дохионы анализ олон чухал аргуудыг танилцуулах болно. Энэ тэргүүнд энэ хичээл нь өмнөх холбоо хичээлд сурсан анализын гол зарчмуудыг авч тэдгээрийг хэрэглэх шаардлагатай аргад сургана.
Суурь ойлголтууд: цэнэг ба гүйдэл, хүчдэл, чадал, хэлхээний элементүүд. Тулгуур хуулиуд: Омын хууль, Кирхгофын хуулиуд, хүчдэл ба гүйдэл хуваах дүрэм. Од – гурвалжин хувиргалт. Хялбар цахилгаан хэлхээний анализ. Зангилааны анализ. Эгэл хүрээний анализ. Хэлхээний теоремууд: Суперпозицын, Тевениний, Нортоны, Миллманы теорем. Үйлдлийн өсгөгийн үндсэн хэлхээнүүдийн анализ. Конденсатор ба ороомог. RC, RL, RCL хэлхээ. Синусоид ба фазор. Тогтворжсон синусан гүйдэл бүхий хэлхээний анализ. S талбарт хэлхээний анализ хийх. Хувьсах гүйдлийн чадал: агшин зуурын, дундаж, бүрэн ба комплекс чадал. Гурван фазын хэлхээ: одон ба гурвалжин холболт. Соронзон хэлхээ: Трансформатор. Давтамжийн тодорхойлолт: цуваа ба зэрэгцээ резонанс, шүүлтүүр, боде график.
Цахилгаан хэлхээ бол электроникийн, холбооны болон цахилгааны инженерийн чиглэлээр суралцах оюутнуудын эхлэн үздэг мэргэжлийн заавал судлах хичээл юм. Иймд тухайн сургалтын хөтөлбөрүүдийн ихэнх хичээлийн суурь нь болдог. Төрөл бүрийн цахилгаан хэлхээнд анализ хийх ба хэлхээг зохион бүтээх онолын үндсийг судлаж суурь мэдлэг олгоход энэ хичээлийн гол зорилго оршино. Түүнчлэн цахилгаан ба электрон хэлхээг судлах, зохион бүтээхэд цаашид шаардагдах ур чадварыг хөгжүүлэх болно.
Аналог болон тоон дохио, логик элементүүд, булийн алгебр, деморганы теорем, хоёртын арфиметик үйлдлүүд, хөвөх цэгтэй тоо, кодууд, тоон хэлхээний үзүүлэлтүүд, RTL, DCTL, IIL, DTL, TTL, ECL,CMOS, Гурван-төлөвт логик. Комбинацийн логик хэлхээ: Карногийн карт, Квен Масласкийн аргачлал, хугацааны диаграм, don’t care нөхцөл, хазард, MSI хэлхээ ашиглан комбинацийн хэлхээний дизайн хийх. Цуваа логик хэлхээ: Mealy болон Moore-ийн төлвийн машин, төлвийг цөөлөх, One-hot аргачлал. Ассинхрон цуваа хэлхээ, тогтвортой байх нөхцөл, урсгал хүснэгт, implication table, merger diagram, ассинхрон цуваа хэлхээний анализ. Програмчлагддаг логик: хагас дамжуулагч санах ой, програмчлагддаг логик, verilog, behavioral, structural, dataflow загварууд.
Тоон технологийн үндсэн мэдлэг, комбинацийн болон цуваа логик хэлхээ зохион бүтээх, түүний цахилгаан болон хугацааны үзүүлэлтүүд дээр хэмжилт, анализ хийх чадвар олгох. CAD дээр суурилсан тоон системийн загварчлал хийх анхан шатны чадвар эзэмшүүлэх, микропроцессорын үндсэн мэдлэг олгох.
Аналог болон тоон дохио, логик элементүүд, булийн алгебр, деморганы теорем, хоёртын арфиметик үйлдлүүд, хөвөх цэгтэй тоо, кодууд, тоон хэлхээний үзүүлэлтүүд, RTL, DCTL, IIL, DTL, TTL, ECL,CMOS, Гурван-төлөвт логик. Комбинацийн логик хэлхээ: Карногийн карт, Куайн Мак-Клаский аргачлал, хугацааны диаграм, don’t care нөхцөл, хазард, MSI хэлхээ ашиглан комбинацийн хэлхээний дизайн хийх. Цуваа логик хэлхээ: Mealy болон Moore-ийн төлвийн машин, төлвийг цөөлөх, One-hot аргачлал. Ассинхрон цуваа хэлхээ, тогтвортой байх нөхцөл, урсгал хүснэгт, implication table, merger diagram, ассинхрон цуваа хэлхээний анализ. Програмчлагддаг логик: хагас дамжуулагч санах ой, програмчлагддаг логик, VHDL, behavioral, structural, dataflow загварууд.
Тоон технологийн үндсэн мэдлэг, комбинацийн болон цуваа логик хэлхээ зохион бүтээх, түүний цахилгаан болон хугацааны үзүүлэлтүүд дээр хэмжилт, анализ хийх чадвар олгох. CAD дээр суурилсан тоон системийн загварчлал хийх анхан шатны чадвар эзэмшүүлэх, микропроцессорын үндсэн мэдлэг олгох.
Энэ хичээлийн хүрээнд суралцагч нь дижитал археологийн үндсэн ойлголтууд, археологийн олдворыг дижитал хэлбэрт шилжүүлэх, дижитал археологийн олдвор, өгөгдөл, мэдээлэлтэй ажиллахдаа анхаарах хуулийн ойлголтуудыг танилцуулна. Түүнчлэн археологийн олдворыг хоёр хэмжээст буюу төрөл бүрийн зураг хэлбэрээр, гурван хэмжээст цэгэн буюу биет хэлбэрээр дижитал хэлбэрт оруулхад ашиглагддаг програм (тухайлбал ”metashape”), төхөөрөмж (тухайлбал ”Shining EinScan-SP”)-үүдийг ажиллагааны үндсэн зарчим, эдгээрийг ашиглан хамгийн алдаа багатайгаар археологийн олдворыг дижитал хэлбэрт шилжүүлж ур чадварыг олгохоос гадна дижитал хэлбэлт шилжүүлэх явцад гарч болох техникийн болоод арга зүйн хүндэрлүүд, тэдгээрээс хэрхэн сэргийлж болох тоцооллын онолыг сурна. Дижиталчлагдсан археологийн олдвортой ажиллах, урт хугацаанд найдвартай хадгалах техникүүдийг сургана. Дижитал олдвор дээр хийж болох зарим шинжилгээний аргуудыг, дүрслэлийн техникүүдийг талаар уг хичээлийн хүрээнд заана.
21-р зууны технологийн хурдацтай хөгжил олон салбарт шинэ боломж үүсгэж байгаагын адилаар археологийн шинжлэх ухааны уламжлалт арга зүйд ч шинэ боломж, өөрчлөлтүүд их гарч байна. Энэ өөрчлөлт сүүлийн 20 орчим жилийн хугацаанд хурдацтай явагдаж байна. Үүнээс үүдэлтэй археологийн мэдээлэл, өгөгдлийг тоон буюу цахим хэлбэрт оруулах(digitalization) буюу дүрслэх(visualization) уг мэдээ, өгөгдөлд компьютер ашиглан дүн шинжилгээ хийх аргуудыг багтаасан "дижитал археологи" гэх ойлголт бий болоод байна. Дижитал археологийн арга зүй, археологийн өгөгдлийг дижитал хэлбэрт шилжүүлэх, дүрслэн үзүүлхэд ашиглагддаг компьютер графикийн арга техникүүд, дижитал археологийн цаашдын чиг хандлагатай танилцаж, шинэлэг технологуудыг ашиглаж сурах нь уг хичээлийн үндсэн зорилго юм. Археологийн олдворыг дижитал хэлбэлт шилжүүлэх, уг өгөгдөлд өндөр түвшний тооцоолон бодох арга техникүүдийг ашиглан судалгаа шинжилгээ хийх, үр дүнг дүрслэн үзүүлэх зэрэг ур чадварыг эзэмшүүлэх нь уг хичээлийн ач холбогдол болно.
Хичээлээр археологийн олдворын дижитал өгөгдлийн тухай, түүнтэй холбоотой асуудлууд, археологийн хоёр хэмжээст зурган өгөгдлийн боловсруулалт, түүний ижил төсөөтэй байдлын шинжилгээ, археологийн том талбарын дүрсжүүлэлд, археологийн гурван хэмжээст өгөгдлийн боловсруулалт, гурван хэмжээст өгөгдлүүдийн ижил төсөөтэй байдлын шинжилгээ, засварлалт, гадаргуу байгуулалт, физик шинж чанарын тооцоолол ба "Agisoft Metashape" программ хангамж зэргийг судлах болно.
Энэ хичээл нь археологийн уламжлалт шинжилгээний аргыг мэдээллийн технологийн шинэ аргатай хослуулан шинээр таамаг дэвшүүлэх, туршилтын үр дүнг тайлбарлах, тайлагнах, цаашдын судалгааны нөөц бололцоо ба дижитал санг нэмэгдүүлэх зорилготой юм. Сүүлийн хоёр зуунд археологийн дурсгалт газрууд, олдворуудыг хэрхэн дүрсэлж, сэргээн босгосон тухай түүхэн тойм; археологийн дижитал өгөгдлийн өнөөгийн асуудал, сорилтууд; уламжлалт болон дижитал өгөгдлийн шинжилгээний арга, техник; хэвлэлд тавигдах стандарт шаардлагуудыг онолын түвшинд судална. Археологийн зурган өгөгдлийн чанарыг сайжруулах, онцлог цэгийн мэдээллийг боловсруулах, ижил төсөөтэй байдлыг шинжлэх, археологийн том талбарыг дүрсжүүлэх, археологийн томоохон талбарыг “Панорама” ба “360” зэрэг хоёр хэмжээст дижитал зураг хэлбэрт үзүүлж харуулах, гурван хэмжээст дижитал өгөгдлийг боловсруулах, засварлах, гадаргууг байгуулах, физик шинж чанарыг тооцоолох, шинжлэх ба “Metashape” программ дээр ажлыг бодож төлөвлөх практик мэдлэг, чадварыг эзэмшүүлнэ.
