Бидний тухай
Багш ажилтан
Орчин цагийн монгол хэлний авиан зүй, зөв бичих, үгзүй, өгүүлбэрзүйн төвшинд зайлшгүй мэдвэл зохих сэдвүүдийн хүрээнд зааж, монгол хэлийг богино хугацаанд хурдан ярих, бичих, унших, ойлгох дадлага олгоход оршино.
Уг хичээлийг үзсэнээр суралцагчид монгол хэлний авианы бүрэлдэхүүн, авианы байрлал, дуудлага, тэдгээрийг бичигт хэрхэн тэмдэглэдэг талаар зохих мэдлэг эзэмшинэ. Мөн монгол хэлний үг, өгүүлбэрийн бүтэц, гишүүдийн байр, үгийн үндсэн болон шилжсэн утга, нөхцөл дагаврын утга үүрэг, хэрэглээг зааснаар үг өгүүлбэрийг зөв холбон хэлбэржүүлэх үндсэн мэдлэгийг эзэмшиж, монгол хэлний дүрмийн болон утгазүйн алдаагүй зөв сайхан ойлгох, энгийн болон нийлмэл өгүүлбэрээр санаа бодлоо илэрхийлэх, сурсан хэлзүйдээ тулгуурлан зөв, цэвэр унших, ярих, бичих, сонсох чадварыг эзэмших болно.
Өмнө нь монгол хэлийг анхан шатны түвшинд сурч байсан бөгөөд тус бэлтгэл ангийн дунд шатанд суралцах боломжтой гадаадын оюутнуудад монгол хэлний хэлзүйн тухай үндсэн мэдлэгийг цэгцтэй, тогтолцоотой олгоход энэ хичээлийн зорилго оршино. Ингэснээрээ монгол хэлний хэлзүйн байгууллын тухай бат суурьтай, эмх замбараатай мэдлэгтэй болж улмаар монгол хэлээр ярих, ойлгох, бичих дадлагыг төгс эзэмшихэд үндсэн нөхцөл болох юм. Гадаад хэлийг зөвхөн дадлагын замаар сургах нь ялангуяа насанд хүрсэн хүмүүст тийм ч үр бүтээлтэй арга биш бөгөөд харин онолын үндэстэй, орчин үеийн хэлшинжлэлийн ололтод тулгуурласан, тогтолцоот бүтэц болох талаас нь тайлбарлан ойлгуулах, ойлгосон зүйлийг нь бататган эзэмшүүлэх чиглэлийн мэдлэг олгох нь илүү үр дүнтэй юм.
1.Орчин цагийн монгол хэлний хэлзүйн байгуулал, түүний тогтолцооны тухай эмх цэгцтэй, нэгдсэн ойлголттой болж хэлзүйн нэгжүүдийн тухай суурь мэдлэгтэй болно. 2.Хэлзүйн байгууллын тухай суурь мэдлэгийг монгол хэлээр ярьж санаа бодлоо илэрхийлэх, уншиж ойлгох, зөв ойлгомжтой бичих чадвар эзэмшихэд бүтээлчээр хэрэглэж сурах 3.Монгол хэлний хэлзүйн талаар хэлшинжлэлийн дунд шатны мэдлэгтэй болж цаашид энэ чиглэлээр гүнзгийрүүлэн судлах боломжтой болно.
Орчин цагийн монгол хэлний авиан зүй, зөв бичих, үгзүй, өгүүлбэрзүйн төвшинд зайлшгүй мэдвэл зохих сэдвүүдийн хүрээнд зааж, монгол хэлийг богино хугацаанд хурдан ярих, бичих, унших, ойлгох дадлага олгоход оршино.
Уг хичээлийг үзсэнээр суралцагчид монгол хэлний авианы бүрэлдэхүүн, авианы байрлал, дуудлага, тэдгээрийг бичигт хэрхэн тэмдэглэдэг талаар зохих мэдлэг эзэмшинэ. Мөн монгол хэлний үг, өгүүлбэрийн бүтэц, гишүүдийн байр, үгийн үндсэн болон шилжсэн утга, нөхцөл дагаврын утга үүрэг, хэрэглээг зааснаар үг өгүүлбэрийг зөв холбон хэлбэржүүлэх үндсэн мэдлэгийг эзэмшиж, монгол хэлний дүрмийн болон утгазүйн алдаагүй зөв сайхан ойлгох, энгийн болон нийлмэл өгүүлбэрээр санаа бодлоо илэрхийлэх, сурсан хэлзүйдээ тулгуурлан зөв, цэвэр унших, ярих, бичих, сонсох чадварыг эзэмших болно.
Монгол бичгийн хэл хичээл нь оюутнуудад монгол хэлээр сонссон, уншсан зүйлээ бичгээр илэрхийлэх, өөрийн санаа бодлыг зөв илэрхийлэн бичүүлж сургахад чиглэнэ. Үүний тулд монгол хэлний зөв бичих дүрмийг 4-5 багц болгон ойлгуулах, улмаар зөв бичих дадлага олгох, өдөр тутмын бичгийн хэрэглээний зүйлсийг (эх, бичвэр, өргөдөл, захидал, зурвас зэргийг) зөв бичүүлж сургах, үг, холбоо үг, өгүүлбэрийг зөв холбох, өгүүлбэрийн гишүүдийг зөв байрлуулж бичүүлж сургах, санаа бодлоо зөв илэрхийлэн бичүүлж сургах зорилготой.
Энэхүү хичээлийг үзэж судалснаар оюутнууд: 1.Уншсан, сонссон, үзсэн зүйлээ товч тодорхой дэс дараалалтай зөв илэрхийлэн бичих 2.Өөрийн бодож төлөвлөсөн зүйлээ зөв найруулан, утга санааг зөв илэрхийлж бичих (эх, бичвэр, захиа, өргөдөл гэх мэт) 3.Монгол хэлний бичгийн хэлний зөв бичих дүрмийг баримтлан зөв бичиж сурах 4.Бусад хэлзүй, ярианы хэл, үгсийн сан зэрэг хичээлтэй уялдуулан шинэ үг хэллэг ойрын хэрэглээний үгс, монгол ахуй, ёс заншилтай холбоотой үг, холбоо үг, үгсийн утгыг ойлгон зөв тайлбарлаж бичих чадварыг эзэмшсэн байна.
Бичгийн хэл-оюутнуудын зөв бичих дүрмийг 5-6 багц болгон ойлгуулах, улмаар зөв бичих дадлага олгох, үг, өгүүлбэр, бичвэрийг зөв найруулж бичих, өгүүлбэрийн гишүүдийг зөв байрлуулах, монгол хэлний өвөрмөц хэллэг, хэлц үгийн утгыг ойлгож, зөв хэрэглэх, өөрийн санаа бодлоо бичгээр зөв илэрхийлж сургах зорилготой.
1.Өөрийн уншсан, бодсон санасан зүйлээ зөв бичих дүрмийн алдаагүй бичих 2.Найруулгын алдаагүй зөв бичих 3.Албан бичгийн хэл найруулгын энгийн дадал эзэмшинэ.
Лекцийн хичээлээр монгол бичгийн үүсэл гарал, түүх, монгол бичиг монголчуудын хувьд бахархал, ижилсэл болох нь, монгол бичгийн талаарх төрийн бодлого, монгол бичгийн толь бичгүүд, монгол бичгийн цахим хөгжил, монгол бичиг монгол сэтгэлгээг тусгасан болох, кирилл монгол бичгийн зөв бичих дүрмийн харьцуулал, дүрс ялган бичих үгс, ормол үгс, монгол бичгээр гадаад үг бичих зарчим, монгол бичгийн соёл, монгол бичгийн олон зүйл тиг, монгол бичгийн онцлог дурсгалууд, монгол бусад улс үндэстний бичиг үсэгт нөлөөлсөн байдлын талаарх үндсэн ойлголт, мэдлэг эзэмшинэ. Дадлагын хичээлээр монгол бичгийн зөв бичих зүйн зарчмын тухай мэдлэгт тулгуурлан, орчин цагийн монгол хэлний урт, хос эгшгийн учир, дэвсгэрлэх жийрэглэх ёсны тухай зөв ойлгож, түүндээ тулгуурлан монгол бичгээр нэр, үйл үгийг нөхцөлөөр хувилгах, нэр, үйл үг бүтээх дагаврын утга, хэрэглээ, бичлэгийг сурч, лекцийн хичээлийн агуулгад холбогдох эрт эдүгээгийн олон эхүүдийг ашиглан, монгол бичгийн хэлний хэм хэмжээний дагуу монгол бичгээр зөв уншиж, монгол бичгээс кирилл бичигт, кирилл бичгээс монгол бичигт хэрэглээний түвшинд хөрвүүлэн бичих чадвартай болно.
Энэхүү хичээл нь ерөнхий боловсролын сургуульд эзэмшсэн монгол бичгийн суурь мэдлэгийг баяжуулах, монгол бичгийн зөв бичих зүй, үг бүтэх ёсны тухай хэл шинжлэлийн ухаанд тулгуурласан мэдлэг олгох, монгол бичгээ хэрэглээний түвшинд хэрэглэх чадвар, дадал эзэмшүүлэх зорилготой. Тус хичээлийг үзсэнээр, монгол бичгийн тухай цогц мэдлэг мэдээлэлтэй болж, монгол бичгээр унших чадварыг сайжруулж, кириллээс монгол бичигт хөрвүүлэх, монгол бичгийг цахимд хэрэглэх арга зүй, дадал эзэмших, монгол хэл, бичгийн чиглэлийн залгамж хичээлүүд болон дараагийн түвшний бүх хичээлийг судлах суурь болох ач холбогдолтой.
