Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

The age of Jargalant Formation in western Mongolia is changed to the middle Jurassic by Quadraeculina, Uvaesporites, main types of palynomorph group of middle Jurassic. The dominance of pollen Coniferalis (Inaperturopollenites, Quadraeculina), Cycadales (Cycadopites, Ginkgocycadoptes), Shpagnaceae (Leiotriletes), and Zygnematacea (Ovoides) in palynomorph groups indicates a warm-temperate, relatively humid seasonal climate during the deposition of Jargalant formation. Four palynomorph groups have defined as upland, lowland, riverside and aquatic conditions. Based on the palynomorph group definition of ancient plants accumulated in intracontinental, intermontane lowland along banks of river lake system in seasonally dry-humid climate, we reconstruct the flattened paleolandscape. Western Mongolia had a humid and warm environment during the Mesozoic (until the early Cretaceous), therefore fluvial erosion and accumulation were predominantly responsible for basin sedimentation

Карбоны галавт Лаврази, Гондван болон бусад эртний жижиг тивүүд нэгдэн Пангей тивийг үүсгэсэн байдаг.Энэ үед Гондван тивийн ихээхэн талбайг хамарсан мөстлөг хожуу палеозойн цаг үед явагдаж дууссан бөгөөд тухайн үед далайн усны түвшин 120 метр хүрч байжээ ( зураг 1). Миссипийн үед шилмүүст мод, ойм хэлбэртэн ургаж эхэлсэн ба Пенсильванд далай, тэнгисийн татралтын нөлөөгөөр аварга том моднууд эх газарт өргөн тархаж эхэлжээ. (Neil, 2013). Карбоны галавт эртний уур амьсгал, далайн усны түвшин, тивүүдийн тектоник хөдөлгөөн, мөстлөг зэрэг геологийн процессууд асар богино хугацаанд өөрчлөгдөж байсан нь карбоны хурдас хуримтлал ургамлын бүрэлдэхүүнд ихээр нөлөөлжээ. Энэ үед ургамлын төрөл зүйл олон болж ирснээр агаар мандлын найрлага дахь хүчилтөрөгчийн хэмжээ ихсэж хүлэрт намаг, шатах ашигт малтмалын хуримтлал үүсэх нөхцөлийг нэмэгдүүлсэн байдаг. Мөн энэ үед ургамлын төрөл зүйл огцом өөрчлөгдөж хуурай газрын палеоландшафтад нөлөөлсөн байдаг

УвсаймгийнСагилсумыннутаг Баруунтагнайнуруунызүүнөвөр,ЦагаанШувуутуулынзүүнөмнөдэнгэр,Боршоогол,Салхийнгол,Сагилынголынхөндийд,Увснуурынбаруунэргийгдагантархсанбайдаг (зур.3).Эдгээр формацуудынөмнөхсудалгааныажлынматериалуудтайтанилцажформацтусбүрээсолдожсудлагдсанамьтан,ургамлынүлдвэрийнтөрөлзүйлийгнэгтгэнтэдгээрийнамьдралынорчнытухай мэдээллийг (хүс.2)ашигланБоршооголынсавгазартхуримтлагдсандевоныхурдасхуримтлалынэртнийорчин,газарзүйннөхцөлийг сэргээнбосгохыгзорилоо.Судалгааныталбайнхэмжээнд 79орчимтөрөл, зүйлийнтүвшиндтодорхойлогдсонамьтан,ургамлынүлдвэрсудлагдсанаас24ньургамал,55ньэртнийдалайнсээрнуруугүйамьтадзонхилжбайв (хүс.1).Үүнээсүзэхэд судалгааныталбайдтүрүү-дунддевондгүехэнустайдалайншельфийнболонабиссальбүсхөгжижбайсанболхожуудевоноосэхлэнэхгазрынхөгжилявагдажэхэлсэнгэждүгнэхболомжтой юм

Монголд оронд төрөл бүрийн органик үлдвэрээр баялаг, түрүү палеозойн хурдас өргөн тархалттай байдаг. Эдгээрээс далай тэнгисийн гаралтай девоны хурдас томоохон талбайг хамарч Баруун Монголд, эх газрын гаралтай хурдас нь Хойд, Зүүн хойд Монголд зонхилон тархана (Зур.6). Амьтны үлдвэр агуулсан девоны хурдсыг анх И.П.Рачковскийн удирдаж явуулсан геологийн экспедиц илрүүлжээ. Монгол орны ордовикийн тунамал хурдас Баруун Монголын Ховд, Цагааншувуутын дүүрэг, Өмнөд Монголын атираат мужийн урд хүрээлэл болон Зүүн-Өмнөд Монголд зонхилон тархсан байдаг (Зур.7). Харин Өмнөд Монголын дүүрэгт силүрийн хурдасны тархалтын цар хүрээ их, ялангуяа уг дүүргийн хойд ба өмнөд хүрээллийн хэмжээнд өргөн тархалттай. Монгол Алтайн бүсэд амьтан ургамлын үлдвэрээр баялаг шохойжин, гравелит, конгломератын нарийн үе бүхий 2000 метрээс хэтрэхгүй зузаантай алевролит, элсжин болон шаварлаг ба цахиурлаг алевролитын зузаалаг зонхилон тархсан байдаг. Эдгээр түрүү палеозойн тунамал хурдсууд нь Монгол оронд оршиж байсан эртний далайн савд хуримтлагдаж байжээ. Энэ далай тэнгист өргөн тархалтыг олж байсан амьтдын нэг бол мөрхөлтөн амьтад юм. Мөрхөлтөн амьтад нь түрүү кембрээс одоог хүртэл амьдарч байгаа бөгөөд палеозойн эринд 10 мянга гаруй зүйл байсан нь палеонтологийн судалгаа, харьцангуй нас тодорхойлоход чухал ач холбогдолтой байх боломжийг олгодог. Монгол оронд девон, силур, ордовикийн насны 3 бүсийн 10 горизонтоос 50 гаруй төрөл зүйлийн мөрхөлтөн олдож судлагджээ (Хүснэгт.1,2).

Палеонтологи, түүхэн геологийн хичээлээр үзсэн мэдлэгээ бататгаж дэлхийн геологийн хөгжлийн түүхэнд далай, эх газрын хөгжил явагдаж өнгөрсөн девоны шим ертөнцийн хөгжлийг сонирхон судлах зорилгоор Монгол Алтай, Нуурын бүсийн зааг, Монгол орны баруун хойд хэсэг Боршоо голын сав газар Тувагийн хотгорт өргөн тархсан тархалтыг олсон девоны давхрааст хурдсын амьтан ургамлын үлдвэрийн тухай өмнөх судлаачдын материалуудтай танилцаж нэгтгэн эртний орчин геологийн хөгжлийн тухай дүгнэлт гаргахыг зорилоо.

Shivee-Ovoo coal deposit (open-pit mine) is located in Choir-Nyalga coal-bearing basin in eastern Mongolia. Coal seams are hosted in Lower Cretaceous Khukhteeg Formation. The study aims to determine depositional environments of coal seams of the deposit. In total, twenty-three coal samples were collected from Seams I, II and V of the open pit. The Shivee-Ovoo coals have high moisture (29.8 to 44.8%, ar basis) and high volatile matter content (38.1 to 51.2%, daf basis). Ash content of Seam V ranges from 25.5 to 39.5% (ar basis), whereas that of Seam I and II are low, ranging from 5.1 to 17.5% (ar basis). The calorific values of Seam I, II, and V range from 1833 to 3096 kcal/kg (ar basis). Total sulphur contents of the all three seams are low (0.64 to 0.92%, d basis). The coal of Shivee-Ovoo deposit is classified as KH-3 according to Mongolian standard. The results of coal petrography revealed that the maceral compositions of Seams I and II are similar, whereas that of Seam V are different. Huminite and mineral matter contents of Seam V are high compared with those of Seams I and II, whereas inertinite content of Seam V is notably low. Liptinite contents of the all three seams are similar. Gelification Index (GI) and Tissue Preservation Index (TPI) suggest the limnic origin with high tree density. The peats of Seams I and II were accumulated in a mire with alternating oxic and anoxic conditions. The peat of Seam V was accumulated under moderate to high flooding condition.

эрдийн галав нь дэлхий даяар ургамлын төрөл зүйлийн бүтэц бүрэлдэхүүн, эх газар тивүүдийн байрлал өөрчлөгдөж байсан онцлог их өөрчлөлтийн үе байв. А.Ф.Хлонов, Г.Хернгрин нар Монгол, ОХУ, Хятад болон Дорнод Европын цэрдийн Aquilapollenites -ийн судалгааг нэгтгэж газарзүйн тархалтаар палинофлорын Гондван, Бореальны (WASA, ASA) төрөл зүйлийн тархалтаар Palmae-н мужийг тус тус ялгасан байдаг. Эдгээр спороморфын буюу палинофлорын мужууд нь ургамлын төрөл зүйлийн бүрэлдэхүүн цогцолборуудын хувьд хангалттай баялаг олон янз, давхрагазүйн янз бүрийн түвшинд тархалттай, мезозойн эринд өргөн тархсан ургамлын бараг бүх үндсэн бүлгүүд байв. Палиноморф цогцолборуудын спор тоосны төрөл зүйлийн тоо ихсэж олон төрөл болох, устаж үгүй болох нь давхрагазүйн янз бүрийн түвшинд өөр өөр байдаг тул бусад амьтан ургамлын үлдвэртэй адил тунамал хурдсын насыг тодорхойлох боломжийг олгоно. Тус судалгаагаар Монгол орны цэрдийн 21 олдворт газрын хурдсаас олдож судлагдсан спор тоосны бүрдлүүдэд судалгаа хийж палинологийн төрөл зүйлийн хувьд Бореальны мужид багтаж байгааг батлан, Цагаанцав, Шинэхудаг, Хөхтээг (Тэвшийнговь), Нэмэгт, Баянширээгийн спор тоосны готерив-баррем, апт-альб, апт, альб, маастрихтын түвшний горизонтуудыг ялган, уур амьсгалын өөрчлөлтийг тодорхойлов. Цэрдийн галвын эхэн үед шилмүүст моднууд, хейлорипид (Classopollis) , нарсны төрлийн модлог ургамал голлон ой модыг бүрдүүлж уг галвын төгсгөлд араукар, гинкго, чекановскийн төрлийн ургамал тархаж өмнө зонхилж байсан цикадофит, оймон ургамлын төрөл зүйлийн тоо цөөрч эхэлсэн байдаг. Эдгээр ургамлын төрөл зүйлийн өөрчлөлтөөс харахад Цагаанцавын цаг үед уур амьсгалын хуурай, Шинэхудагийн цаг үед монгол орны төв болон зүүн хэсэгт уур амьсгал хүйтэвтэр хуурай уур амьсгал зонхилж, улирлын чанартай дулаавтар орчинд шилжиж байсан бол Хөхтээгийн цаг үед Монгол орны төв болон зүүн хэсэгт уур амьсгал дулаан чийглэг, Баянширээгийн цаг үед ургамлын ихэнх хэсгийг ксерофит ургамлууд зонхилсон нь хуурай уур амьсгалтай байсныг, Нэмэгтийн цаг үед Өмнөд Монголд уур амьсгал улирлын чанартай хуурай болон чийглэг дулаан уур амьсгал ээлжилж байсан гэж үзэх боломжтой юм.

Цэрдийн галав нь дэлхий даяар ургамлын төрөл зүйлийн бүтэц бүрэлдэхүүн, эх газар тивүүдийн байрлал өөрчлөгдөж байсан онцлог их өөрчлөлтийн үе байв. А.Ф.Хлонов, Г.Хернгрин нар Монгол, ОХУ, Хятад болон Дорнод Европын цэрдийн Aquilapollenites -ийн судалгааг нэгтгэж газарзүйн тархалтаар палинофлорын Гондван, Бореальны (WASA, ASA) төрөл зүйлийн тархалтаар Palmae-н мужийг тус тус ялгасан байдаг. Эдгээр спороморфын буюу палинофлорын мужууд нь ургамлын төрөл зүйлийн бүрэлдэхүүн цогцолборуудын хувьд хангалттай баялаг олон янз, давхрагазүйн янз бүрийн түвшинд тархалттай, мезозойн эринд өргөн тархсан ургамлын бараг бүх үндсэн бүлгүүд байв. Палиноморф цогцолборуудын спор тоосны төрөл зүйлийн тоо ихсэж олон төрөл болох, устаж үгүй болох нь давхрагазүйн янз бүрийн түвшинд өөр өөр байдаг тул бусад амьтан ургамлын үлдвэртэй адил тунамал хурдсын насыг тодорхойлох боломжийг олгоно. Тус судалгаагаар Монгол орны цэрдийн 21 олдворт газрын хурдсаас олдож судлагдсан спор тоосны бүрдлүүдэд судалгаа хийж палинологийн төрөл зүйлийн хувьд Бореальны мужид багтаж байгааг батлан, Цагаанцав, Шинэхудаг, Хөхтээг (Тэвшийнговь), Нэмэгт, Баянширээгийн спор тоосны готерив-баррем, апт-альб, апт, альб, маастрихтын түвшний горизонтуудыг ялган, уур амьсгалын өөрчлөлтийг тодорхойлов. Цэрдийн галвын эхэн үед шилмүүст моднууд, хейлорипид (Classopollis) , нарсны төрлийн модлог ургамал голлон ой модыг бүрдүүлж уг галвын төгсгөлд араукар, гинкго, чекановскийн төрлийн ургамал тархаж өмнө зонхилж байсан цикадофит, оймон ургамлын төрөл зүйлийн тоо цөөрч эхэлсэн байдаг. Эдгээр ургамлын төрөл зүйлийн өөрчлөлтөөс харахад Цагаанцавын цаг үед уур амьсгалын хуурай, Шинэхудагийн цаг үед монгол орны төв болон зүүн хэсэгт уур амьсгал хүйтэвтэр хуурай уур амьсгал зонхилж, улирлын чанартай дулаавтар орчинд шилжиж байсан бол Хөхтээгийн цаг үед Монгол орны төв болон зүүн хэсэгт уур амьсгал дулаан чийглэг, Баянширээгийн цаг үед ургамлын ихэнх хэсгийг ксерофит ургамлууд зонхилсон нь хуурай уур амьсгалтай байсныг, Нэмэгтийн цаг үед Өмнөд Монголд уур амьсгал улирлын чанартай хуурай болон чийглэг дулаан уур амьсгал ээлжилж байсан гэж үзэх боломжтой юм.

Non-marine Cretaceous deposits are widely distributed in eastern and southern Mongolia (Hasegawa et al. 2018). During the Aptian and Albian Stages terrigenous and coal-bearing sediments accumulated, now as-signed to the Khukhteeg Formation. This represents the major coal-bearing level in the Choyr, Nyalga and Tamtsag basins of eastern Mongolia. The age of the Khukhteeg Formation has been indicated as Aptian-Albian on the basis of vertebrate fossils, palynological assemblages, and magne-tostratigraphy (Nichols et al. 1997; Hicks et al. 1999; Ichinnorov 2005; Hase-gawa et al. 2018). The dominant lithologies within the Khukhteeg Formation include dark grey to black, laminated mudstone, whitish grey sandstone, pebbly sandstone, and dark grey mudstone intercalated with coal seams. The formation attains an overall thickness between 250-470 m. The paly-nological assemblage described from the open-pit Tukhum coal deposit documents an Aptian-Albian age for the Khukhteeg Formation. The quan-titative composition of palynofloras is characterised by the a predominance or abundance of pollen produced by bisaccate conifers.

Shivee-Ovoo coal deposit is located in eastern south part of Mongolia and belongs to Choir-Nyalga coal basin. Coal seams are hosted in the lower Cretaceous Khukhteeg Formation. The study aims to determine depositional environments of coal seams of Shivee-Ovoo coal deposit. This study is based on twenty-three coals. The coal samples were collected from the seam I, II and V in open pit. The coal samples are studied by organic petrology and chemistry. The results of coal petrography revealed that the coal content of I and II seams of Shivee-Ovoo coal deposit is similar to that of huminite (33.0-71.8 % and 29.5-69.6 % mmf basis), inertinite (19.2-56.1 % and 24.3-57.3 % mmf basis) mineral matter (2.9-11.2 % and 4.4-16.2 % mmf basis). Huminite and mineral matter content (61.5-74.5 % and 17.1-22.2 % mmf basis) increased and inertinite content decreased (61.5-74.5 % mmf basis) in V seam. In the I, II and V seams of Shivee-Ovoo coal deposit, liptinite concent (0.4-3.2 % mmf basis) is approximately low. The coal of Shivee-Ovoo deposit is classified as KH-3, lignite by Mongolian in rank. The Shivee-Ovoo coals have high moisture (29.8 to 44.8 % ar basis) and high volatile matter content (38.1 to 51.2 % daf. basis). Ash content ranges from 25.5 to 39.5 % (ad basis) in coals of V seam. The coals of I and II seams are generally characterized by the same amount of ash content (5.1 to 17.5 % d basis). The heating value, in I, II and V seams of Shivee-Ovoo coal deposit range from 1833 to 3096 kcal/kg (daf. basis). Sulphur content low (0.64-0.92 % ad basis) in I, II and V seams of Shivee-Ovoo coal deposit. The Gelification Index (GI) and Tissue Preservation Index (TPI) suggest the limnic origin with high tree density. The peat of the I and II seams was developed in alternate oxic and anoxic mire conditions. The peat mire of V seam was flooded intermittend moderate to high flooding.

Нүүрсний ордуудын эдийн засгийн ач холбогдол нүүрсний үеийн зузаан, тасрал эвдрэлд автсан байдал, нүүрсний хувирлын зэрэг, мацералын болон үнс, хүхрийн агуулгатай шууд холбоотой. Нүүрсний хувирлын зэрэг нь хүлэр хуримтлагдах нөхцөл, хүлэр үүсгэгч ургамлын төрөл, гумификацийн зэрэг усны түвшин хэмхдэст материалын хуримтлагдах хурд зэрэгтэй мөн холбоотой байдаг 2020 онд хийсэн палинологи, палеоботаникийн судалгааны ажлууд нь тус ордын нүүрс үүсгэгч ургамлын судалгаанд үндэслэн эртний уур амьсгалын судалгаа хийх боломжоор бүрэн хангаж өгч байгаа юм. Шивээ-Овоогийн нүүрсний ордын нүүрс агуулагч Хөхтээг формацын нүүрс хуримтлагдах үеийн (флювиаль) урсгал ус, нуур-намгийн нөхцлийн эртний орчны мэдээллийг нарийвчлан хийв. Үүний үр дүнд ордын хэмжээнд уур амьсгалын өөрчлөлтийг тэсвэрлэн тархаж чаддаг шивлээ ургамал, улирлын өөрчлөлтийг тэсвэрлэн хүлэрт намаг үүсэх нөхцлийг бүрдүүлдэг ургамлын төрөл зүйлүүд олдож судлагдан палеоэкологи буюу эртний орчинг нуур, намаг эсвэл голын эрэг дагуу их биш өндөрлөг газарт хуримтлагдсан болохыг илтгэж байна.

Монгол орны доод цэрдийн хурдсын давхрагазүйн ач холбогдол

The Lower Cretaceous deposit in this area represented by the Mogoit, Manlay and Khukhteeg formations. Fossil spores and pollen were obtained from the Khukhteeg Formation. The Lower Cretaceous sediments of Khukhteeg Formation (K1ht) distributed in 40 km to the south from Ulziit soum, Dundgovi province, and within frame of contour map sheet L-48-116 and L-48-117. The spores and pollen (21 genus, 11 species) first time recovered from the Ayaga Shanagyn Hooloi area, L-48-117-Г. The palynology assemblage is composed of Gymnosperm pollen 62% and of Pteridophyta spores 38%. Non-saccate gymnosperm pollen is presented by Cycadopites sp., Variavesiculites, Classopollis, Araucariacites and Monosulcites sp. In this assemblages specimens of bisaccate conifer pollen, most assignable to the genus Alisporites, Mycrocachryidites, Podocarpidites, Piceapollenites, Pinuspollenites and Parvisaccites. Spores are represented mostly by Todisporites, Laevigatosporites, Eucommiidites, Polypodisporites, Tripartina, Baculatisporites. There are many different gymnosperm pollen, and similarity with pollen assemblage of the Tevshiin Govi coal deposit. According to this spore pollen assemblage the age of the strata is Aptian-Albian. Түлхүүр үг: палинологи, спор тоосонцор, апт-альб, Хөхтээг, Alisporites, Laevigatosporites

The Lower Cretaceous deposit in this area represented by the Mogoit, Manlay and Khukhteeg formations. Fossil spores and pollen were obtained from the Khukhteeg Formation. The Lower Cretaceous sediments of Khukhteeg Formation (K1ht) distributed in 40 km to the south from Ulziit soum, Dundgovi province, and within frame of contour map sheet L-48-116 and L-48-117. The spores and pollen (21 genus, 11 species) first time recovered from the Ayaga Shanagyn Hooloi area, L-48-117-Г. The palynology assemblage is composed of Gymnosperm pollen 62% and of Pteridophyta spores 38%. Non-saccate gymnosperm pollen is presented by Cycadopites sp., Variavesiculites, Classopollis, Araucariacites and Monosulcites sp. In this assemblages specimens of bisaccate conifer pollen, most assignable to the genus Alisporites, Mycrocachryidites, Podocarpidites, Piceapollenites, Pinuspollenites and Parvisaccites. Spores are represented mostly by Todisporites, Laevigatosporites, Eucommiidites, Polypodisporites, Tripartina, Baculatisporites. There are many different gymnosperm pollen, and similarity with pollen assemblage of the Tevshiin Govi coal deposit. According to this spore pollen assemblage the age of the strata is Aptian-Albian.

Abstract: Here we present LM and SEM data of pollen of extant Sciadopitys verticillata, fossil Cerebropollenites from Aptian/ Albian strata (Austria, Mongolia) and Sciadopityspollenites from Campanian/Maastrichtian and Oligocene/Miocene strata (Siberia, Germany). Measurements and image comparisons show that the investigated fossil pollen taxa range from somewhat comparable to very similar to extant Sciadopitys verticillata, and that a previous affiliation of Cerebropollenites taxa with Tsuga cannot be corroborated. Additionally, it can be speculated that either the Rhaetian to Lower Cretaceous Cerebropollenites taxa are the pollen equivalent of the Eurasian Miroviaceae macrofossils that have unresolved relationships with Sciadopityaceae, or that they might belong to a basal group in the Sciadopityaceae, which is quite recognizable due to the similarity of the pollen morphology of Cerebropollenites thiergartii and Sciadopitys verticillata. However, until in situ pollen within cones attributed to the Miroviaceae are found, we will not know for sure. Key words: Sciadopityaceae, pollen, Cretaceous, Neogene, Cerebropollenites, Sciadopityspollenites

This study presents on first findings and analysis of palynomorph (using LM and SEM analysis) from the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia. Nemegt formation is the youngest formation of the Cretaceous of Mongolia, abundant in dinosaur fossils and molluscs, ostracods, conchostracans, turtles, lizards, and widely distributed in Nemegt Basin, Bugiin Tsav (Khaichin Uul area) in southwestern Mongolia (Fig.1). Nemegt Formation is dated before based on a variety of dinosaurs, vertebrate, invertebrate fossils and underlying Baruungoyot formations absolute age 75-80 myr confirm that it is the Maastrichtian age. The palynological composition, the botanical affinities of spore- pollen species identified in this study are taken into confirmation of age data of Nemegt Formation of the Khaichin Uul area. The stratigraphic range of Nemegt Formation (near Khaichin-Uul, Bugiin Tsav), has been determined by the presence of spores Concavisisporites sp., Cicatricosisporites punctatus (Lygodiumsporites asper)., Foraminisporis assymmetricus, Foraminisporis sp., Osmundacidites wellmanii, Osmunda sp., Laevigatosporites haardti, cf.Taurucosporites sp., monolete fernspore without perispor (Laevigatosporitess sp.,), as well as by pollen Ginkgocycadophytus sp., Sciadopitipollenites megaorbiculus, Disaccites sp., Ephedrpites sp., Inaperturapollenites sp., freshwater algae Pediastrum boryanum, Zygnemataceae sp. This palynological assemblages is dominated by spores of bryophytes and ferns. These spores and pollen results confirmed that Nemegt formation's age is Maastrichtian.

The Hetsuutsav fluorite deposit, located int the Late Mesozoic rift system of Central Mongolia, is compared to the Balei, Unke-Bulak and Axi deposits in Transbaikal, Kazakhstan, Xinjang aims to contradict the facts that Sazanov's (1982) view that gold and fluorite mineralization do not coexist in origin is not valid as deposits in the Far East and Kazakhstan.

Шивээ-Овоогийн нүүрсний ордод 2012 оноос 2020 он хүртэл палинологи болон эртний ургамлын судалгааг хийж ирсэн. Эдгээр судалгааны ажлууд нь палеоэкологи буюу эртний уур амьсгалын судалгааг нарийвчлан хийх боломжоор бүрэн хангаж өгч байгаа юм. Иймд эдгээр ажлуудын ажлуудын үр дүнг өөрийн хийсэн судалгааны ажилтай нэгтгэн (Н.Ичинноров 1999, 2001, 2003,2011; Erdenetsogt, B., et al., 2009; Leslie et al. 2013; Shi et al., 2014 Herrera et al.,2015) Шивээ-Овоогийн нүүрсний ордын нүүрс агуулагч Тэвшийнговь формацын нүүрс хуримтлагдах үеийн (флювиаль) урсгал ус, нуур-намгийн нөхцлийн эртний орчны мэдээллийг нарийвчлан хийв. Үүний үр дүнд ордын хэмжээнд уур амьсгалын өөрчлөлтийг тэсвэрлэн тархаж чаддаг шивлээ ургамал, улирлын өөрчлөлтийг тэсвэрлэн хүлэрт намаг үүсэх нөхцлийг бүрдүүлдэг ургамлын төрөл зүйлүүд олдож судлагдан палеоэкологи буюу эртний орчныг нуур, намаг эсвэл голын эрэг дагуу их биш өндөрлөг газарт хуримтлагдсан болохыг илтгэж байна.

Плаун буюу шивлээ ургамлыг өмнөх судлаачид ургамлын бүтэц, спор тоосонцрын морфологийн онцлогоор гурван цацрагтны анги плаун хэлбэртний хүрээ (Lycopodiophyta) гэж үзээд (Тахтаджян, 1987; Ичинноров, 2003, 2012) ликоподиопсид (Lycopodiopsida), изоэтопсид (Isoetopsida) 2 анги болгон ангилж (Зураг. 2) байсан бол сүүлийн үед шивлээ ургамлын үржил болон морфологийн онцлогийг судлан папоротник буюу ойм хэлбэртний хүрээнд (Pterydophyta) хамруулж плаун ургамлын анги (Lycopodiopsida) болгон ялгасан байна (зураг.3)(Øllgaard,1979; Мейен, 1987; Øllgaard, 1987; Kramer, 1990). Шивлээ ургамал нь анх эх газарт девоны галваас эхлэн тархаж эхэлсэн бөгөөд эртний спороор үрждэг ургамлуудын хамт палеозойн эринд маш өргөн тархаж байв. Эдгээр спорт ургамлын төрөл зүйлүүд мезозойн эриний эхнээс морфологи хөгжлийн хувьсалд орж төрөл зүйлийн хувьд цөөрч тоосоор үрждэг ургамлаар солигдож эхэлсэн байдаг. Ялангуяа түрүү цэрд-юрын цаг үед бореальны буюу сэрүүн мужид төрөл бүрийн спороор үрждэг спорт ургамлууд болон хоёр хүүдийт нүцгэн үрт ургамлууд зонхилж байснаас гурван цацрагт спорт ургамлын төрөл зүйлүүд давхрагазүйн хувьд голлох үүрэгтэй байсан гэж үздэг (Хернгрин, 1983). Шивлээ ургамлын спор нь дугуй, дугуйвтар хүнхэр, гүдгэр талтай гурвалжин хэлбэрийн гурван цацрагт зарим үед монад хэлбэр үүсгэнэ, хөндлөн диаметр нь дунджаар гэрлийн микроскопон дор 40-45µm, скайнинг электрон микроскопон дор 35-38µm, босоо тэнхлэгийн дагуу урт нь 37-40µm, гадаад хана нь торлог зарим тохиолдолд товруут гадаргуутай гадуураа долгиолог бүрхүүл ирмэгтэй байна (Зураг 4). Энэ төрлийн ургамал нь өргөн навчит ой, намгархаг чийглэг шилмүүст ойд, хад асга бүхий газруудад, ойролцоогоор далайн түвшинээс дээш 1900 м (Fridgier, 2011) өндөрлөг газарт 1 м хүртэл өндөртэй ургана гэж тэмдэглэсэн байна. Зарим судлаачид (Rusea, 2009) Lycopodium нь модтой уулын дээд хэсэгт (д.т.д 2500 м-с дээш), модны дэргэд нарны гэрэл шууд тусдаг өндөрт модны хажууд ихэвчлэн ургана гэж үздэг. Монгол оронд мезозойн эринд цэрд, юрын цаг үед их хэмжээгээр хуримтлагдаж байсан нүүрс агуулсан хурдас хуримтлал нь эх газрын амьтан ургамлын төрөл зүйлийн хувьслын хурд эрчимжин өөрчлөгдөж (Krassilov, 2003) ирсэнтэй шууд холбоотой. Шивлээ буюу плаун ургамлын төрөл зүйлүүд нь бутлаг, модлог хэлбэртэй монгол орны цэрд, юрын нүүрс агуулсан тунамал хурдсанд нэлээд тархалтыг олж чадсан байдаг (Зураг. 5).эл Түрүү цэрдийн цаг үед ургамлаар хооллогч зауроподууд болон эх газрын дотоодын усан савын эргээр амьдардаг өвсөн тэжээлт игуанодонтууд хамгийн их тархаж байсан нь эх газрын ургамлын тархалт ихэвчлэн дотоодын усан сангуудын эрэг дагуу тархаж байсныг илтгэнэ (Синицын, 1968).

The present study focuses on the Lower Cretaceous Khukhteeg Formation (Central Mongolia), which yields palynological assemblage that is used to understand the paleoclimate. Palynology samples from the Khovil opencast mine Choir-Nyalga Basin in the Central Mongolia have been analyzed for palynomorphs with SEM. The assemblage is dominated by pollen to conifers, such as Pinaceae, Podocarpaceae and Taxodiaceae, indicating the vegetation of conifer forests. The assemblage contains abundant spores Schizaeaceae, Cyatheaceae, which are generally associated with wet habitats. According to the detailed analyses, the plant community indicates that warm and humid subtropical paleoclimate controlled the study area during the Early Cretaceous. Хуудасны дугаар 1-4

The present study focuses on the Lower Cretaceous Khukhteeg formation (Central Mongolia), which yields palynological assemblage that is used to understand the paleoclimate. Palynology samples from the Khovil opencast mine Choir-Nyalga basin in Central Mongolia have been analysed for palynomorphs with LM and SEM. The assemblage is dominated by pollen to conifers, such as Pinaceae, Podocarpaceae and Taxodiaceae, including the existence of conifer forests. The assemblage contains abundant Filicopsida families Schi-zaeaceae, Cyatheaceae, which are generally associated with wet habitats. Ac-cording to the detailed analyses LM and SEM, the plant community indicates that warm and humid subtropical paleoclimate was study area in the Early Cretaceous.

Here we present palynomorph assemblages of two localities of Aptian/Albian age that are geographically quite apart on the northern hemisphere: The terrestrial coal-bearing Khovil-Tugrug subbasin (Choir-Nyalga Basin) of central Mongolia and the near coastal Rehbreingraben Formation of the Gaultflysch (near St. Pölten) in Austria. Both contain palynological assemblages dominated by spores of bryophytes and ferns and pollen of Pinaceae, Cupressaceae and Ginkgoaceae with only a few taxa affiliable with angiosperms or angiosperm-like pollen. The stratigraphic range of the coal-bearing sediments in the Khovil-Tugrug subbasin, has been determined by the presence of Pilosisporites notensis, Osmundacidites wellmanii, Aequitriradites spinulosus, Taurocusporites reduncus, Leptolepidites verrucatus, Cicatricosisporites australiensis, Cyathidites australis, as well as by pollen of Pinaceae (e.g. Pinuspollenites oralicus, Alisporites sp.), Cycadopithes, Araucariadites australis, Taxodiaceaepollenites sp., Classopollis classoides and Ginkgo. Many of these taxa are present as well in the Austrian locality, because both localities belong to the “Cerebropolinites Province” of Herngreen. The age of the Austrian locality has been constrained aditionally by dinoflagellate cysts such as Protoellipsodinium spinacristatum, Chlamydophorella nyei, Cometodinium multispinosum, Subtilisphaera perlucida, Muderongia macwhaei and Oligosphaeridium pulcherrimum. Both localities also contain chloranthaceous and/or myristicaceous basal angiosperms (e.g., Clavatipollenites types, and Asteropollis only in Mongolia) and unknown and presumable angiosperm pollen (Retimonocolpites types in Austria, and coarse reticulate pollen in Mongolia). A monocotyledonous or basal angiosperm (“Liliacidites-like”) and tricolpates (Platanus, Roussea) also occur in Mongolia. However, SEM analysis reveals that the Clavatipollenites types, are clearly different species in our two localities and together with our Asteropollis type, Retimonocolpites types, Platanus and Roussea types that they differ as well from the Clavatipollenites taxa, Asteropollis taxa etc. of other Lower Cretaceous localities in Europe and USA. This means, that each geographical constrained area of the northern hemispheric “Cerebropollinites Province” developed different lineages/species of basal angiosperms, angiosperms and presumable angiosperms, thus indicating a provincialism as early as in the Lower Cretaceous.

Coal-bearing strata from Mongolia (Tevshiingovi Formation) of Albian to middle Aptian age contain next to dominating spores of Bryophytes and ferns, Pinaceae, Cupressaceae and Ginkgoaceae pollen only few taxa that can be affiliated with angiosperms and angiosperm-like pollen. The coal-bearing strata of the Khovil-Tugrug coal mine is located in central Mongolia SE of Ulaanbaatar in the Choir-Nyalga basin (Figure. I) and its stratigraphic range is confined by the presence of various spores Pilosisporites notensis, Osmundacidites wellmanii, Aequitriradites spinulosus , Taurocusporites reduncus, Todisporites minor, Densoisporites sp, Cicatricosisporites australiensis, Cicatricosisporites dorogensis, Cyathidites australis, Leptolepidites verrucatus, Lycopodiumsporites sp., Lycopodiumsporites marginatus and pollen as a Podocarpites multisimus, Podocarpidites decorus, Piceapollenites sp., Pinuspollenites oralicus, Pinuspollenites sp., Alisporites sp., Cycadopites sp., Ginkgocycadophytes sp., Araucariacites australis, Araucariacites sp., Inaperturapollenites sp., Taxodiaceaepollenites sp., Classopollis classoides and angiosperm Clavatipollenites, Retimonocolpites, Liliacidites-like , Platanus-like (Bratseva, G.M. Novodvorskaya, I.M.1975; Masamichi Takahashi., 1997; Punt, W., Hoen, P.P., Blackmore,S.,Nilsson, S.& Le Thomas,A. 2007; Hesse.M, Halbritter.H, Zetter, R, 2009) (Plate I-V).

The coal-bearing strata from Mongolia (Tevshiingovi Formation) of Albian to middle Aptian age contain next to dominating spores of Bryophytes and ferns, Pinaceae, Cupressaceae and Ginkgoaceae pollen only few taxa that can be affiliated with angiosperms and angiosperm-like pollen. The coal-bearing strata of the Khovil-Tugrug coal mine is located in central Mongolia southeast of Ulaanbaatar in the Choir-Nyalga basin (Figure.1) and its stratigraphic range is confined by the presence of various spores Pilosisporites notensis, Osmundacidites wellmanii, Aequitriradites spinulosus, Taurocusporites reduncus, Todisporites minor, Densoisporites sp, Cicatricosisporites australiensis, Cicatricosisporites dorogensis, Cyathidites australis, Leptolepidites verrucatus, Lycopodiumsporites sp., Lycopodiumsporites marginatus and pollen as a Podocarpites multisimus, Podocarpidites décorus, Piceapollenites sp., Pinuspollenites oralicus, Pinuspollenites sp., Alisporites sp., Cycadopites sp., Ginkgocycadophytes sp., Araucariacites australis, Araucariacites sp., Inaperturapollenites sp., Taxodiaceaepollenites sp., Classopollis classoides and angiosperm Clavatipollenites, Retimonocolpites, Liliacidites-like, Platanus-like (Bratseva, G.M. Novodvorskaya, I.M.1975; Masamichi Takahashi., 1997; Punt, W., Hoen, P.P., Blackmore,S.,Nilsson, S.& Le Thomas,A. 2007; Hesse.M, Halbritter.H, Zetter, R, 2009)

The mid-Cretaceous period is characterized by an extremely warm "greenhouse" climate, elevated atmospheric C02 levels, and repeated occurrences of Ocean Anoxic Events (OAEs); however, detailed processes and causal mechanisms of these marked events, particularly the response of terrestrial climate system, have been poorly understood. Possible causal mechanisms of OAEs in the mid-Cretaceous greenhouse climatic conditions include following mechanism ; (1) increased terrestrial humidity and terrigenous input into the oceans, (2) enhanced ocean surface productivity, and (3) the excess of organic burial in the oceans. Increased terrestrial humidity and chemical weathering may have increased terrigenous input into the oceans (so-called "Weathering Hypothesis"; e.g., Weissert and Erba, 2004; Emeis and Weissert, 2009). To evaluate the interaction between the land and the ocean during the mid­ Cretaceous OAE interval, we investigated terrestrial paleoenvironmental changes using the mid-Cretaceous lacustrine deposits at intra-continental sites in the eastern Gobi basin, southeast Mongolia (Ando et al., 2011).