Бидний тухай
Багш ажилтан
Энэ хичээлээр манай улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хүрээлэн буй орчин (ус, хаягдал ус, хөрс, агаар)-ын стандарт, стандартад заагдсан гол бохирдуулагчид, тэдгээрийн харилцан нөлөөлөл, химизм, бохирдуулагчдыг хянаж шалгах шаардлага, бохирдуулагчдаас үүсэн гарах сөрөг үр дагавар, ус, хаягдал ус, хөрс, агаарын дээж хэрхэн зөв авах, дээжийг анализд бэлтгэх, боловсруулах, тохирох арга аргачлалыг сонгож анализ хийх, анализын үр дүнг боловсруулах, тайлагнах арга барилын талаар үндсэн мэдлэг, чадвартай болно.
Хүрээлэн буй орчны бохирдуулагчдын тухай, тэдгээрийн химизм, ус, хаягдал ус, хөрс, агаараас дээж авах, дээжинд үндсэн гол бохирдуулагчдын түвшинг тогтоох, шинжилгээ хийх арга ажиллагааг танилцуулж; мөн лекцээр олж авсан мэдлэгээ ашиглан дадлагын хичээлээр хүрээлэн буй орчны дээж авах, анализ хийх, үр дүн боловсруулах практик чадвар эзэмшүүлэхэд оршино.
Энэ хичээлээр хор судлалын үндсэн зарчимууд (түүх, цар хүрээ, зарчимууд, механизм, өртөлт ба эрсдэл, түүний үнэлгээ); организмд хорт бодисын байр байдал (шингэх, тархах, биеэс ялгарах, гаднын биетийн биохувирал, тооны хор судлал); тодорхой эрхтэнд чиглээгүй хордуулах чанар, бай эрхтэнд чиглэсэн хордуулах чанар, янз бүрийн хортой хүчин зүйлүүдийн хортой үр нөлөө, хүрээлэн буй орчны хор судлал, хүнс, шүүх эмнэлэг, эмнэл зүйн практикт хор судлалын хэрэглээний талаарх мэдлэгийг эзэмшүүлнэ.
Хүн төрөлхтөний хамгийн эртний шинжлэх ухаануудын нэг болох хор судлал нь амьд организмд үзүүлэх химийн, физикийн болон биологийн хүчин зүйлүүдийн сөрөг нөлөөллийг судалдаг бөгөөд хими, биологи, анагаахын шинжлэх ухааны дундаас үүсэн гарсан салбар дундын судлагдахуун билээ. Энэхүү хичэээлийг судалсанаараа хүн, амьтан ба байгаль орчинд аюул учруулдаг хорт бодисууд, тэдгээрийн организмд үзүүлдэг сөрөг нөлөөлөл, илэрц эмгэг, хор судлалын практик хэрэглээний талаар мэдлэг эзэмшиж; эзэмшсэн мэдлэгээ ашиглан элдэв хортой бодисоос өөрийгөө болон бусдыг сануулан хамгаалах, ахуйн ба гэнэтийн ослын үед хордлогоос зайлсхийх, хортой бодистой ажиллах, судлагаа хийх тохиолдолд гарч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх чадвартай болно. Түүнчлэн хор судлалын болон гамшгаас хамгаалах салбарт ажиллахад мэдлэгээ давуу тал болгон ашиглах боломжтой.
Энэ хичээлээр химийн шинжлэх ухаанд хэмжилтийг чанартай гүйцэтгэх болон илтгэхэд шаардагддаг хэмжил зүйн үндсэн хандлагатай танилцана. Аргыг хэрхэн баталгаажуулах талаар энэ хичээлийг хоёр гол хэсэгт хувааж авч үзнэ: (1) үнэн зөв хэмжилтийг гүйцэтгэх ба хэмжилтийн эргэлзээ, (2) олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн хэлбэрээр тусгай хэмжилтийн эргэлзээг тооцоолж, тайлагнах.
Судлаачийн судалгааны үр дүнг нэгтгэн дүгнэж тайлагнахад хэрэглэдэг шинжлэх ухааны аргазүйн нэг бол метрологийн буюу химийн хэмжил зүйн үнэлгээ юм. Химийн хэмжил зүйн үндсэн нэр томъёо болон метрологийн аргуудыг судлан туршилт, судалгааны ажлын үр дүнг математик статистик аргаар боловсруулах, үр дүнг нэгтгэн тайлагнах, хэлэлцүүлэх арга барилыг эзэмшүүлнэ.
Энэ хичээл нь шинжлэх ухааны дэвшилтийг магистрын оюутнуудад сургах зорилготой бөгөөд янз бүрийн судалгаанд X-ray-г ашиглах рентген шинжилгээний арга юм. Энэ хичээл нь физик, хими, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд шаардагдах эрдэс минерал, хэрэглээ, X - ray diffraction болон Х - ray Fluorescence - ын үр дүнг тайлбарлах арга барил эзэмшүүлдэг. Мөн дээж бэлтгэхэд орчин үеийн шинжилгээний багаж хэрэгслийг ашиглах, оюутнууд өөрсдийн сонирхож буй газар нутагт бие даасан судалгааны төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд тусламж болох юм.
• Рентгенспектрийн аргууд, ангилал, нэр томъёо, гол ойлголт, хуулиудтай танилцан, практикт хэрэглэх арга барил эзэмших; • Рентгенфлуоресценцийн аргуудаар геологи, биологийн гаралтай дээжүүдэд анализ хийх аргуудтай танилцан, анализийн арга барилд суралцах;
Энэхүү хичээлээр химийн бодисын шинж чанарыг танин мэдэхэд зайлшгүй шаардлагатай химийн үндсэн ойлголт, ухагдахуун, атомын бүтэц, химийн холбоо, химийн хувирал (урвал) өөрчлөлт, тэнцвэрийн мөн чанарыг тайлбарладаг хууль, онолуудтай танилцана. Химийн үндсэн хууль, онолоо хэрэглэх шалгах зорилго бүхий сорил туршилтын ажлууд, дасгал ажил болон тооцоот бодлогуудыг бодож, тодорхой асуудлыг шийдвэрлэх даалгаврыг гүйцэтгэнэ. Семинар, дадлагын ажлын явцад химийн онол хуулийг хэрэглэх, шил сав, багаж, тоног төхөөрөмж, туслах хэрэгслүүдтэй аюулгүй ажиллах арга барилд дадлагажина.
Химийн хэл, химийн үндсэн хууль, онолуудыг ашиглан химийн бодис, урвалыг судлах, сорил туршилтыг гүйцэтгэх, ажиглалт хийх, таамаглал дэвшүүлэх, харьцуулан дүгнэх, сорилын үр дүнг тооцоолох, нэгтгэн дүгнэх арга барил чадварт суралцах.
Анализ хими нь салбар дундын шинжлэх ухаан учраас олон аргуудыг (физикийн, химийн биоглогийн үзүүлэлтүүд)-өөртөө багтаана. Анализын химийн орчин үеийн аргууд болох спектроскопийн, дулааны, биологийн аргуудын ангилал, арга зүйтэй танилцана. Мөн анализын явцын зарим нэг хүндрэлүүдээс гарах аргууд болох далдлах, ялган салгах, концентрацижуулах аргуудыг гүнзгий сурах боломжтой. Анализийн химийн өнөөгийн хөгжлийн хандлага нь анализын арга, нарийвчлалыг дээшлүүлэн судалж буй объектыг анхны байдлыг өөрчлөлгүйгээр анализ хийх, автомат анализын аргыг буй болгох, алсаас анализ хийх аргыг хөгжүүлэх зэрэг зорилттой байдагтай холбон хемометр болон лабораторийн автоматжуулалт, механикжилтийн тухай асуудлыг судална. Мөн анализ химийн цаашдын төлөв байдлын талаар сургалт, эрдэм шинжилгээний цэгцтэй мэдлэгийг оюутнуудад эзэмшүүлэхэд энэхүү хичээлийн агуулга чиглэгдэнэ.
Орчин үеийн судалгаа шинжилгээнд хэрэглэгдэж буй шинэ аргуудын тухай онолын мэдлэгийг гүнзгийрүлэн олгох, мөн цаашид заавал болон сонгон судлах анализын бусад мэргэжлийн хичээлүүдийн үндэс суурь болоход энэ хичээлийн зорилго оршино.
Энэ хичээл нь химийн хэмжил зүйн үндэс, сонгодог химийн анализад хэрэглэгддэг үндсэн урвалууд, уусмал дахь химийн тэнцвэр (гомоген ба гетероген систем), буфер уусмалууд, комплекс нэгдлийн орчны судалгаа, тунадасжуулах процессын аналитик химийн судалгаа (тунадас-уусмал системийн тэнцвэр, уусахын үржвэр, уусах чанар, уусах чанарт нөлөөлөх хүчин зүйлүүд), анализ дахь исэлдэн-ангижрах урвал (тэнцвэр, исэлдүүлэгч ангижруулагчийн хүч, тэдгээрт нөлөөлөх хүчин зүйлс, усан уусмалын тогтвортой чанар), анализын химийн аргын кинетик хүчин зүйлүүд, тооны анализын үе шатууд, химийн анализын сонгодог (жингийн, эзлэхүүний) аргуудын үндэстэй танилцана.
Орчин үеийн аналитик химийн онолын үндсүүд, анализын химийн аргууд, химийн хэмжил зүйн үндсэн ойлголтууд дээр суурилан химийн анализын хөгжлийн үе шатуудыг багтаан аналитик хими биеэ даасан салбар шинжлэх ухаан болох талаар үндсэн ойлголтуудын онолын мэдлэгийг эзэмшүүлнэ.
