Бидний тухай
Багш ажилтан
Олон улсын харилцааны үндсэн мэдлэгийг олгохдоо даяаршилтай холбоно. Даяаршлын нөлөөгөөр олон улсын харилцааны үндсэн үйл явц, оролцогчдын бүрэлдэхүүнд чанарын өөрчлөлт орж байна. Энэ нөхцөлд дэлхийн хөгжлийн үндсэн чиг хандлага, олон улсын харилцааны бүтэц мөн чанарт гарч буй хувьсал, гадаад бодлого ба дэлхийн бодлогын харилцан хамаарлын талаар ойлголт өгнө. Олон улсын улс төрийн үйл явцын гол онцлог нь улс төрийн энэхүү салбарт дээд засаглал байдаггүйд оршдог бөгөөд өөр өөрсдийн эрх ашгийг тунхаглах улс хоорондын улс төрийн харилцааг эрх зүйн хэм хэмжээгээр зохицуулдаг. Гэвч олон улсын улс төрийн харилцааг зохицуулах гол улс төрийн зохицуулагч нь улс хооронд үүссэн хүчний тэнцвэр байдаг. Олон улсын харилцааны орчин, оролцогчид өөрчлөгдөхийн хэрээр олон улсын улс төрийн үйл явц улам ярвигтай болж байна. Хичээлийн хүрээнд олон улсын тавцанд гарч буй өөрчлөлтөнд анализ хийх байдлаар орчин цагийн олон улсын харилцааны улс төрийн үйл явцын шинж чанар болон чиг хандлагыг таниулахыг эрмэлзэнэ. Олон улсын улс төрийн үйл явц нь зөрчилт, ярвигтай, олон хувилбартай хөгжиж байдгийг оролцогчдын харилцан адилгүй, зөрчилт сонирхолтой уялдуулан ойлгуулна. Нийгмийн хөгжил хурдсахын хэрээр олон улсын улс төрийн үйл явцад бүрэн эрхт улсуудтай хамт олон тооны олон улсын байгууллагууд, төрөл бүрийн бүлэглэлүүд оролцох болсныг тайлбарлана. Олон улсын улс төрийн үйл явцыг зохицуулагч хүчний тэнцвэрт цөмийн зэвсгийн хүчин зүйл шийдвэрлэх үүрэгтэй хэвээр байгааг ойлгуулна. Өөрөөр хэлбэл, дэлхийн улс төрийн үйл явцад хүчний арга хэрэгслүүр шийдвэрлэх нөлөөтэй хэвээр байна. Энэ нөхцөлд дэлхийн бодлогын талаарх зөв ойлголт үнэлэлт өгөхийг эрмэлзэнэ. Үүнд, дэлхийн бодлого нь олон улсын эрх зүйн үндсэн субьектүүдийн улс төрийн үйл ажиллагааны нэгдэл байдгийг ойлгуулна.
Олон улсын харилцааны талаарх ерөнхий суурь ойлголтыг олгохыг зорино.Үүнд, Олон улсын харилцаа нь бие даасан шинжлэх ухаан болохын хувьд судлах зүйл, тухайлбал, бүрэн эрхт улс хоорондын улс төр-эрх зүйт харилцаа үүсэн бүрэлдсэнээс хойшхи олон улс харилцааны оролцогчдын талаар, тэдгээрийн ангилал, олон улсын тавцанд өөрийгөө илэрхийлэх зорилго, арга хэрэгслүүр, олон улсын харилцааны газарзүйн буюу геополитикийн, нийгмийн буюу соёл иргэншлийн орчин ба тэдгээрийн олон улсын харилцааны субьектүүдэд үзүүлж буй нөлөөлөл, олон улсын харилцааны систем, түүний түүхэн хувьсал, дэлхийн дэг журам, тэдгээрийн хувьслыг орчин даяаршлын үйл явцтай нягт уялдуулан олон улсын харилцааны шинжлэх ухааны судалгааны салбаруудтай холбон судална.
Гуравдагч хөрш гэдэг ойлголтонд өндөр хөгжилтэй, ардчилсан орнууд ордог. Гуравдагч хөршийн орнуудтай харилцах нь Монгол улсын хөгжилд гол ач холбогдол бүхий худалдаа, эдийн засаг, технологийн хөрөнгө оруулалт орж ирэхэд оршино. Мөн дэлхий дахинтай хөл нийлүүлэн алхах чухал арга зам юм. Гуравдагч хөршийн бодлогын хүрээнд Монгол улс голдуу АНУ, Япон, БНСУ, Герман, Франц, Их Британи, Турк, Канад, Сингапур зэрэг орнуудтай харилцаагаа хөгжүүлж байна.
Цөмийн зэвсэгтэй 2 том гүрний дунд орших, далайд гарцгүй Монгол улсын хувьд нээлттэй, олон тулгуурт гадаад бодлого явуулахыг эрмэлздэг ба энэхүү бодлогын хүрээнд гадаад орчноо мэдрэх, гадаад бодлогоо ойлгох, түүний чиг хандлагыг мэдэх нь маш чухал юм. Өндөр хөгжилтэй орнуудтай харилцахын тулд Монгол улс гадаад бодлогодоо гуравдагч хөрш гэсэн чиглэлийг гаргаад явж байгаа. Энэхүү хичээлээр оюутан олон улсын харилцааны нөхцөл байдал, Монгол Улсын гадаад орчны талаар мэдлэгтэй болж, улс гүрнүүдийн бодлого, тэдний харилцааг Монголын гадаад бодлогын язгуур эрх ашиг, ашиг сонирхолтой уялдуулан ойлгон үнэлж, Монгол улсын гуравдагч хөршийн бодлогыг түүхэн болон учир шалтгааны үүднээс дүгнэн шинжилж сурна.
Олон улсын харилцааны үндсэн мэдлэгийг олгохдоо даяаршилтай холбоно. Даяаршлын нөлөөгөөр олон улсын харилцааны үндсэн үйл явц, тоглогчдын бүрэлдэхүүнд чанарын өөрчлөлт орж байна. Энэ нөхцөлд дэлхийн хөгжлийн үндсэн чиг хандлага, олон улсын харилцааны бүтэц мөн чанарт гарч буй хувьсал, гадаад бодлого ба дэлхийн бодлогын харилцан хамаарлын талаар ойлголт өгнө. Хичээлийн хүрээнд олон улсын тавцанд гарч буй хувьсал, өөрчлөлтөнд анализ хийх байдлаар орчин цагийн олон улсын харилцааны улс төр, эдийн засаг, нийгмийн үйл явцын шинж чанар болон чиг хандлагыг таниулахыг эрмэлзэнэ. Уг хичээлээр олон улсын харилцааны хөгжил нь олон хүчин зүйлээс тухайлбал, даяаршил, түүний үйл явц, хамрах хүрээ, бусад салбаруудад үзүүлэх эерэг болон сөрөг нөлөө, олон улсын ба үндэсний аюулгүй байдал, цөмийн, биологийн зэвсэг, зэвсэглэлээр хөөцөлдөх, хорогдуулах тухай, дайн ба энхийн асуудал, олон улсын харилцааны бүрэн болон бүрэн бус эрхт субъект НҮБ, ЕХ, ШХАБ, ОУБ, ҮДК-ийн гүйцэтгэх үүрэг, жин нөлөөг тайлбарлахаас гадна хүний эрхийн асуудал, түүний үндсэн баримт бичгүүд, иргэний ардчилсан нийгмийн бүтэц, зохион байгуулалт, олон нийтийн эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчны асуудлууд, ядуурлын тухай ойлголт, терроризм, шашин шүтлэг, соёл иргэншлийн тухай ухагдахууны талаар өнөөгийн олон улсын харилцааны чиг хандлага, хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнүүдийг багтаан цoгц агуулгын хүрээнд олгоно. Дэлхийн асуудлууд өөрөө зөрчилтэй, ярвигтай, олон хувилбартай хувьсан өөрчлөгдөж, хөгжиж байдгийг оролцогчдын харилцан адилгүй, зөрчилт сонирхолтой уялдуулан ойлгуулна. Нийгмийн хөгжил хурдсахын хэрээр олон улсын улс төрийн үйл явцад бүрэн эрхт улсуудтай хамт олон тооны олон улсын байгууллагууд, төрөл бүрийн шашны болон нйигмийн нөлөө бүхий бүлэглэлүүд оролцох болсныг тайлбарлана.
Оюутнуудын олон улсын харилцааны талаар суурь хичээлүүдээс олж авсан ерөнхий мэдлэг дээр үндэслэн дэлхийн өнөөгийн тулгамдсан асуудлуудлуудын талаар цогц мэдлэг олгохыг зорино.Үүнд, олон улсын харилцаа нь нийгмийн шинжлэх ухааны бие даасан салбар ухаан болохын хувьд судлах зүйл, хамрах хүрээ, асуудлыг шийдэх аргачлал, арга зүй бусад шинжлэх ухаанаас ялгаатай тухайлбал, улс төр, нийгэм, эдийн засаг, батлан хамгаалах, соёл хүмүүнлэгийн зэрэг бүхий л салбарыг холбодог гэдэг утгаараа өргөн цар хүрээ, олон улсын болон үндэсний хэмжээний асуудлуудыг олон талаас нэгтгэх судлаж, дүгнэлт хийн, тэдгээр асуудлыг олон улсын болон үндэсний түвшинд шийдвэрлэх арга замыг олох, эсвэл урьдчилан сэргийлэх, гарах үр дүнг тооцохын ач холбогдолыг ойлгуулна. Мөн бүрэн эрхт улс хоорондын улс төр-эрх зүйт харилцаа үүсэн бүрэлдсэнээс хойшхи олон улсын харилцааны оролцогчдын талаар, тэдгээрийн ангилал, олон улсын тавцанд өөрийгөө илэрхийлэх зорилго буюу үндэсний эрх ашиг, аюулгүй байдал, гадаад бодлого, арга хэрэгслүүр буюу стратеги, дипломат ажиллагаа, олон улсын харилцааны газарзүйн буюу геополитикийн, нийгмийн буюу соёл иргэншлийн орчин ба тэдгээрийн олон улсын харилцааны субьектүүдэд үзүүлж буй нөлөөлөл, олон улсын харилцааны систем, түүний түүхэн хувьсал, олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээ ба дэлхийн дэг журам, олон улсын эдийн засгийн харилцааны мөн чанар, тэдгээрийн хувьслыг орчин цагийн даяаршлын үйл явцтай нягт уялдуулан олон улсын харилцааны шинжлэх ухааны судалгааны салбаруудтай холбон судална.
