Бидний тухай
Багш ажилтан
Дэлхийн олон хэлэнд түгээмэл тохиолддог, нэг хэлнээс нөгөөд гол төлөв үгчлэн орчуулагддаг N1+P+N2 бүтэц, болон уг бүтцийг бүрдүүлэхэд онцгой үүрэгтэйгээр оролцдог харьцаа заасан Р нэгжийн талаар судалж, хэл шинжлэлийн үүднээс тайлбар хийж, олон нийтэд таниулж, хэрэглээнд хэвшүүлэхийг зорилоо. Англи, монгол хэлний Р нэгжийн зааж буй харьцаанд тулгуурлан N1+P+N2 бүтцийн анхдагч-суурь бүтэц буюу Д-бүтцийг тодорхойлсноороо онолын ач холбогдолтой бөгөөд ийнхүү онолын зөв ойлголттой болсноор энэ бүтцийг агуулгын болоод найруулгын илүү оновчтой хувилбар гарган орчуулах, цаашилбал зөв бүтцээр алгоритмчилж, цахим хэлбэрт шилжүүлэх зэрэгт тодорхой боломжийг олгосноороо уг судалгааны практик ач холбогдол оршино. N1+P+N2 бүтцэд хоёр нэрийг харьцаа заасан Р нэгж шууд болон дам харьцаагаар холбодог болох нь англи, монгол хэлний жишээ баримтаар батлагдсан. Өөрөөр хэлбэл, англи хэлний OF, монгол хэлний -ЫН/-ИЙН нэгж нь хоёр нэрийг гол төлөв шууд холбодог бол БУСАД гэсэн ангилалд хамруулан үзэж буй нэгж (дээрх хоёроос бусад бүх нэгжээс гадна цөөнгүй тохиолдолд дээрх хоёр нэгж) үйл үгээр дамжуулан дам харьцаагаар холбодог. Тухайлбал, монгол хэлний Хулангийн морь гэсэн жишээнд морь-ийг Хулан-д харьяалуулахаас гадна Хулангийн унаж яваа морь-ийг ч хэлж болох бол том цартай мах гэсэн жишээнд мах гэдэг нь цар гэдэг нэг юмтай бус цар дээр тавьсан мах-ны тухай өгүүлж, дам харьцаагаар холбосон байна. Харин англи хэлний the windows of skyscrapers гэсэн жишээнд windows-ыг skyscrapers-д хамаатуулж, тэнгэр баганадсан өндөр барилгуудын цонх, харин a letter in his hand гэсэн жишээнд тийм харьцаа байхгүй тул хоёр нэр нь үйл үгээр дамжин холбогдож, эл бүтцийг гартаа барьсан захидал гэж орчуулж болно. Мөн түүнчлэн хоёр нэрийг холбож буй харьцаа заасан Р нэгж тэг хэлбэртэй (e)-тэй байх тохиолдол цөөнгүй (булчин мах, хүн ёс, human thought, a diamond necklace). Тэгэхээр энэ бүтцийг хоёр хэлнээ орчуулахдаа бүрдүүлж буй нэгжүүдийн нь үгийн сангийн утга, үгийн сангийн өгөгдөл, тэдгээрийн хоорондын шүтэн барилдлагыг юуны түрүүнд харгалзах чухалтай. Энэ мэт үзэгдлүүд монгол хэлтэй төрөл болох япон, турк хэлэнд ч бас бий.
Among hundreds of subjects, our research team has chosen the N1+P+N2 construction commonly found in all languages, as mostly translated literally, and the relational elements “P”, as the most functional element (ambiguous and problematic) particularly in this construction, in order to give some clear explanations from a linguistic point of view and to make a translation standard of this construction. Theoretically, this study can define the N1+P+N2 construction, as well as their initial- structure or D-structure, based on the Universal Grammar (UG), but practically, it helps to find more correct usages and alternative versions of the N1+P+N2 construction for much better translation or interpretation in meanings and styles, and for more accurate transformation into algorithm or digital forms, etc. as some kinds of the S-structure. If the “-ЫН/-ИЙН” in Mongolian and “OF” in English and denote the sister-relation in the N1+P+N2 construction with their semantically relevant relation “genitive” or “possessive”, there is no any movement in the S-structure, but their daughter-relation, the movement is allowed and then possible to uncover the null constituents in the N1+P+N2 construction in their overt and covert (e) forms. Since the “OTHER” elements in overt and covert (e) forms denote the daughter-relation in the verb phrase (VP) as adjuncts, the initial-structure or D-structure in the N1+P+N2 construction can keep any adjective clause which is reduced or economised and shows their S-structure in the relevant construction. So, depending on not only the daughter-relation, also semantically relevant relation of the “OTHER” elements as well as lexical meaning and lexical entities of the N1 and N2 as well as their correlations, the initial-structure or D-structure can be uncovered partially (only verb) and wholly (clause). The covert (e) forms of the elements which denote either sister-relation or daughter-relation can uncover the initial-structure or D-structure after correlating the lexical meaning of the head word.
Түлхүүр үгс:
