Бидний тухай
Багш ажилтан
Цөмийн физикийн судалгаа үүссэнээс хойших 100 гаруй жилийн хугацаанд цөмийн бүтэц, урвалын талаар маш олон өгөгдөл, мэдээлэл хуримтлагджээ. Дэлхийн судалгааны лабораториудад янз бүрийн аргаар гарган авсан өгөгдлүүд хоорондоо ихээхэн зөрөх явдал элбэг байдаг. Иймээс, энэ олон өгөгдлүүдээс өөрт хэрэгтэйг олж авах, аль нь үнэн зөв болохыг тогтоох нь хэрэглэгчид ихээхэн төвөг учруулдаг. Цөмийн эрчим хүч, цөмийн технологийг ашиглаж буй ихэнх орнууд өөрсдийн цөмийн өгөгдлийн сантай байдаг бөгөөд тэндээсээ хэрэглэгчдээ найдвартай мэдээллээр хангаж байдаг. Манай улсад цөмийн цацраг, технологийг анагаах ухаан, геологи хайгуул, уул уурхайн үйлдвэрлэл зэрэгт нэвтрүүлэхтэй холбоотойгоор цөмийн өгөгдөл, мэдээллийг хэрэглэгчдийн тоо, эрэлт хэрэгцээ улам өсч байна. Гэвч манайд цөмийн өгөгдөл, мэдээллийн нэгдсэн сан байхгүй учир мэдээллээр гачигдаж, үнэн зөв мэдээлэл олж авахад бэрхшээл учирч байна. Иймээс бид ОУАЭА-ийн EXFOR санд байгаа цөмийн урвалын өгөгдлүүдийн 22579 файл буюу 22579 удаагийн туршилтын мэдээллийг R хэлний орчинд бичигдсэн програм- мын тусламжтайгаар нейтроноор, гамма-квантаар, хөнгөн ба хүнд ионоор явагдах урвалууд гэж ашиглахад эвтэй байдлаар 4 ангилан МУИС-ийн ЦФСТ-ийн компьютерийн “MINATO SERVER”-т байршуулав. Ингэж ангилсан өгөгдлүүдээ цаашид хэрхэн ашиглахын жишээ болгож (n, α), (n, p), (n, t), (n, 2n) болон (γ, n) урвалуудын огтлолын утгуудад системчилсэн анализ хийж, тодорхой зүй тогтлууд байгааг харуулав. Ажиглагдсан зүй тогтлуудыг цөмийн урвалын загвар, механизмуудын тусламжтайгаар тайлбарласан зарим үр дүнг үзүүлэв.
Geiger-Nuttall law, which describes a dependence of the disintegration constant on the range of α-particles, was deduced using the Gamow theory describing the passage of the α-particles through the Coulomb barrier by the quantum mechanical tunneling effect. Ground-to-ground state α-transitions for natural and artificial α-active nuclides were analyzed utilizing the Geiger-Nuttall rule. From rough analysis five group-like branches on the dependence of α-decay half-lives on α-particle energy was observed. Detailed analysis shows that precise linear dependence of the logarithm of α-decay half-lives on the reciprocal of square root of the α-particle energy for even-even isotopes of the U, Pu and Cm there are. However, for some even-even isotopes of the Po, Ra and Th regular behaviour of mass numbers was broken. This non-regularity of the mass numbers on the Geiger-Nuttall line is explained by the nuclear shell model.
In this work we suggest some methods based on the statistical and knock-on models, for evaluation of the α-clustering factor or α-clustering probability in (n, α) reactions induced by slow and fast neutrons. The main purpose of this study is to compare the values of the α-clustering factors obtained by the compound and direct mechanisms for the same nuclear reactions. Also, our results are compared with values estimated by other authors.
In the last years we have been studying the α-clustering in fast and slow neutrons induced (n,α) reactions using the statistical model and knock-on mechanism. In this work in the framework of the compound and direct reaction mechanisms, triton clustering factors (or probabilities) were first obtained for (n,t) reactions. In the case of compound mechanism, the statistical model based on the evaporation model and constant nuclear temperature approximation was used. For the direct reaction mechanism, the knock-on model was utilized. It was shown that the triton clustering factors obtained by the knock-on model are much larger than ones found by the statistical model. At the same time, the triton clustering factors for even-even target nuclei are on an average one order of magnitude lower than ones for odd-even nuclei.
Methods to derive α-clustering factors from the analysis of experimental data for slow (En . 30 keV) and fast (En = 4–6 MeV) neutron-induced (n, α) reactions using the statistical model are described. In this way, the dependence of the α-clustering factor for the (n, α) reaction on the incident neutron energy can be followed. The resulting α-clustering factors are compared with our previous results and those obtained using other approaches.
The statistical model based on the Weisskopf-Ewing theory and constant nuclear temperature approximation is used for systematical analysis of the 4.0-6.5 MeV neutron induced (n, α) reaction cross sections. The α-clusterization effect was considered in the (n, α) cross sections. A certain dependence of the (n, α) cross sections on the relative neutron excess parameter of the target nuclei was observed. The systematic regularity of the (n, α) cross sections behaviour is useful to estimate the same reaction cross sections for unstable isotopes. The results of our analysis can be used for nuclear astrophysical calculations such as helium burning and possible branching in the s-process.
In this paper we have used the statistical model based on the Weisskopf and Ewing theory [16] to carry out a systematical analysis of known experimental (n, α) cross sections. We did not use more detailed Hauser–Feshbach theory because this one is employed the optical potential which depends on the individual properties of the target nuclei.
