Бидний тухай
Багш ажилтан
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага, түүнд дасан зохицох байгаль орчин, биологийн олон янз байдал, хүн байгалийн харилцан холбоо, хамаарлыг судлах асуудал Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2030, Монгол улсын ногоон хөгжлийн бодлого, Монгол Улсын засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэлүүдэд онцгойлон тусгагдсан. Монгол орны Баруун бүс нь байгаль, экосистемийн бүтэц, тогтоц, биологийн олон янз байдал болон нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, дэвшилд эзлэх байр сууриараа өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой бүс нутаг юм. Манай үндэсний эрдэмтэд хамгийн их халалт явагдаж буй газар нутгууд нэг нь Алтайн нуруу гэж тодорхойлсон байдаг. Төв Азийн гадагш урсгалгүй ай савын гол, горхи, нууруудын ус бүрэлдэх явцад Алтайн нурууны уур амьсгалын нөхцөл, мөстлөг, цэвдэг голлох үүрэг гүйцэтгэнэ. Харамсалтай нь сүүлийн жилүүдэд мөстлөг, цэвдгийн хайлалт ихээр явагдаж, Алтайн уулсын мөстлөгийн тэн хагас нь сүүлийн 50 гаруй жилийн дотор хайлж алга болсон баримт бий. Энэхүү уур амьсгалын дулааралт болон мөстлөгийн хайлалт нь энэ бүс нутгийн гадаргын усны нөөцийн тэнцвэрт байдал нөлөөлж, сөрөг үр дагавар үзүүлж байгаа нь олон төрлийн баримтаар нотлогдож байгаа юм. Төслийн газар нутгийн гадаргын ус тухайн орон нутагт оршин суух хүн амын өдөр тутмын амьжиргаанд чухал нөлөө үзүүлнэ. Тухайлбал, Ховд, Буянт гол болон Хар-Ус, Хар нууруудын хөндийд олон мянган малчин, тариачин айл өрх амьдарч, мал аж ахуй, хадлан тэжээл, жимс ногоо тариалан өөрсдийн амьжиргаагаа залгуулдаг байна. Үүнээс гадна төслийн газарт усан цахилгаан станцууд голууд дээр үйл ажиллагаа явуулахаас гадна ойрын хугацаанд томоохон усан цахилгаан станц дахин нэгийг барихаар шийдвэрлэгдэн ажлаа эхлүүлээд байна. Ийм учраас Хар-Ус түүний ойр орчмын нуур голуудыг судлах нь нийгэм-эдийн засаг, бүс нутгийн хөгжлийн байгаль орчны нөөц бололцоог тодорхойлох боломжтойгоос гадна илэрч буй сөрөг нөлөөг урьдчилан мэдэх, түүнээс сэргийлэх арга хэмжээ, төлөвлөгөөг шинжлэх ухааны үндэслэлд тулгуурлан зөвлөмж гаргах нь шийдвэрлэвэл зохих тулгамдсан асуудал болсон байна. Нөгөө талаас усны барилга байгууламж барихаас өмнөх үеийн байгаль орчны төлөв байдлыг барьсны дараа үеийн нөхцөл байдалтай харьцуулах замаар эдийн засаг, байгаль орчны нөхцөл байдлыг тодорхойлж харуулах нь нутгийн иргэдийг үнэн бодит мэдээллээр хангаж, зөв ойлголт өгөхөд ач холбогдолтой. Хар-Ус нуур, түүний орчмын ус намгархаг газар нь Монгол орны Баруун бүс нутгийн гадаргын усны үндсэн нөөцийг бүрдүүлдэг онцлогтой. Хар-Ус нуур, түүний орчмын ус намгархаг газар нь газарзүйн байрлал, нийгэм эдийн засгийн үр өгөөжөөрөө онцгой байр суурь эзэлдэг, байгаль орчин, эдийн засгийн стратегийн чухал ач холбогдол бүхий район юм. Энэхүү ус намгархаг газар нь нутгийн иргэдийн амьдрал ахуй, бүс нутгийн нийгэм эдийн засгийн гол үндсэн суурь, тулгуур болохоос гадна хил дамнасан бүс нутгийн нүүдлийн зүйл, унаган амьтад, ургамлын амьдрах орчин болдог олон улсын ач холбогдол бүхий газар юм. Хар-Ус нуур орчмын ус намгархаг газрын экосистемийн тэнцвэрт байдал, өөрчлөлтийг тодорхойлох, түүнд нөлөөлөх нөлөөллийг үнэлэх, сөрөг нөлөөллийг бууруулах арга зам, менежментийн зөвлөмжийг боловсруулахад төслийн үндсэн зорилго оршино. Энэхүү судалгааны хүрээнд үйл ажиллагааны 2 зорилт, стратегийн 1 зорилтыг дэвшүүлсэн. Төслийн эцсийн үр дүнгээр судалгааны обьектын усан орчны экосистемийн голлох хүчин зүйлийн өөрчлөлтийг үнэлж, судалгаанд суурилсан үйл ажиллагааны төлөвлөлт, хөтөлбөрийг боловсруулна. Баруун бүсийн хөгжлийн төлөвлөгөөнд тус ус намгархаг газрын хэмжээнд цаг алдалгүй, зайлшгүй хэрэгжүүлэх ажлын саналуудыг бодлогын түвшинд тусгуулж ажиллах болно. Судалгааны цуглуулсан өгөгдөл, үр дүн нь МУИС-ийн Ховд аймаг дахь салбар сургуулийн Баруун бүсийн экологийн судалгааны суурингийн Ус намгархаг газрын судалгааны мэдээллийн баазыг баяжуулж, дотоодын болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлуудад илтгэл, эрдэм шинжилгээний өгүүлэлийн хэлбэрээр нийтэд түгээгдэх болно.
The issues of the current state of climate change, its perspectives, adaptation of the environment to it, biological diversity, and interrelationship between mankind and nature are specifically reflected in Mongolia Sustainable Development Vision 2030, Mongolia Green Development Policy and the priorities of the Mongolian Government activities. The Western region of Mongolia is a region with its own unique features due to its nature and ecosystem structure and formation, biological diversity, as well as its role in social and economic development and progress. Our country's scientists have identified the Altai Mountains as one of the areas experiencing the greatest warming. During the formation of the rivers, streams, and lakes of Central Asia's non-flowing basins, the climatic conditions, glaciation, and permafrost of the Altai Mountains play a major role. Unfortunately, there has been a lot of melting of glaciers and ice sheets in recent years, and there is an evidence that half of the glaciers of the Altai Mountains have melted and disappeared in the last 50 years. It has been proved by many kinds of facts that the climate warming and the melting of the glaciers affect the balance of the surface water resources in this region bringing negative consequences. Khar-Us Lake and its surrounding wetlands are unique as they are the main surface water resources of the Western Region of Mongolia. Khar-Us Lake and its surrounding wetlands are a region of strategic importance for the environment and economy, occupying a special position due to their geographical location and socio-economic benefits. Surface water in the project area will have a significant impact on the daily livelihood of the local population. For example, thousands of herdsmen and farmers make a living in the valleys of the Khovd and Buyant Rivers, and the Khar-Us and Khar Lakes by planting hay feed, vegetables and fruits as well as raising the livestock. Besides, it has been decided to build another large hydroelectric power plant in the near future in addition to the hydroelectric power plants operating on the rivers in the project area. For this reason, the study of lakes and rivers in the vicinity of Khar-Us can help to determine the environmental resources for socio-economic and regional development, as well as predicting the negative effects, and making recommendations based on scientific basis for measures and plans to prevent them. On the other hand, it is important to provide the local people with accurate information and to give them the right understanding by comparing the environmental conditions before the construction of water facilities with the conditions after the construction. This wetland is the main foundation and support of local people's livelihood and regional socio-economy, as well as it is a place of international importance by being a habitat for transboundary migratory species, local animals and plants. The main purpose of the project is to determine the balance and changes of the wetland ecosystem in the Khar-Us Lake area, assess the impact on it, and develop management recommendations to reduce negative impacts. Within this study, 2 operational objectives and 1 strategic objective were proposed. Based on the final results of the project, the changes in the main factors of the aquatic ecosystem of the research object will be evaluated, and research-based action planning and programs will be developed. At the policy level, the proposals for necessary actions to be implemented immediately within the wetlands will be included in the development plan of the western region. The collected data and results of the research will enrich the wetland research database at the Western Regional Ecological Research Station of the Khovd Branch of NUM, and will be disseminated to the public via reports and scientific articles of both domestic and international scientific conferences.
Түлхүүр үгс:
