Бидний тухай
Багш ажилтан
Өнөө цагийн глобал геополитикийн төвөгтэй нөхцөл байдалтай тулгарч буй дэлхий дээр Хэлфорд Макиндерийн (Halford J.Mackinder) Төв бүс нутгийн онолын /Heartland Theory/ үзэл баримтлал томоохон сорилттой тулгарч байна. Энэхүү судалгаагаар тус үзэл баримтлал нь өөрчлөгдөн буй дэлхийтэй хэрхэн нийцэж байгаа тухайд шинжилгээ хийсэн болно. Төв бүс нутгийн онол нь Евроазийн томоохон газар нутаг нь тухайн улсад эрх мэдлийг өгөх боломжтой гэж үздэг. Түүнчлэн судалгаагаар дэвшүүлж буй гол санаа нь өнгөрсөн цаг хугацааны турш ялгаатай олон улс орнууд эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл хэрхэн эхэлсэн талаар авч үзнэ. Гэвч одоо цагт дэлхийн геополитикийн талбар технологийн хувьсал, эдийн засгийн тусгаар тогтнол болон шинэ хүчирхэг тоглогчид төрөн гарч буйтай холбоотой өөрчлөгдөж байна. Эдгээр өөрчлөлтийн сорилтууд нь Төв бүс нутгийн онолын хэрэгжилтийг эргэн харах шаардлагатай болохыг харуулж байна.
Ардчиллыг засаглалын жам ёсны хэлбэр хэмээн өргөмжилдөг ч хичээл зүтгэл гаргалгүй жамаараа бий болчихдог тогтолцоо биш юм. Ардчилал бол ард түмний засаглал гэх тогтсон ойлголтоос эхлээд хэвшин тогтсон олон зүйлс түүхэн болон бодит үнэнтэй нийцдэггүй. Ардчилал бол анхнаасаа эдийн засгийн нөөц болон улс төрийн эрх бүхий харьцангуй цөөнхийн засаглал байв. Тэр үедээ хөгжин цэцэглэж байсан ардчилал эрх мэдлийн төлөөх демагогуудын өрсөлдөөнөөр нийгмийн олонхын үндэслэл муутай хүсэл сонирхолд хөтлөгдсөн охлократ засаглал болон хувирснаар мөхсөн түүхтэй. Засаглах эрх мэдлийг эрхшээх хүсэлтэй улс төрийн элитүүд ардчиллыг хөхиүлэн дэмжиж, олон түмнийг итгүүлэх замаар өөрсдийн засаглах боломжийг баталгаажуулсан янз бүрийн хэм хэмжээ, дүрэм журмуудыг ардчилалд шингээсэн. Орчин үед ардчиллын нэр хүндийг унагаж буй олон зүйл эдгээр зохиомол зүйлсээс үүдэлтэйн хувьд тэдгээрийг түүхэн болон учир зүйн үүднээс дахин шинжлэн засаж залруулах цэгийг олж илрүүлэх шаардлагатай юм.
Хууль тогтоох эрх мэдэл, түүний нэг чухал бүрдэл хэсэг нь парламентын хяналтын асуудал байдаг бөгөөд түүнийг хэрэгжүүлж буй байдал нь тухайн улсынхаа засаглалын хэлбэр, эдийн засаг, ардчиллын түвшнин зэргээс хамаарч янз бүрийн арга хэлбэртэй хэрэгжиж байна.
Хууль ёсны дэг журамт цайз хэрэм нурж, гинжит хүлээс тайлагдсан тэр газар, тэр цагт анархи үүсэн хүн зэрлэг, аймшигтай амьтан болох үнэн дүр төрх, мөн чанар ил гардаг хэмээн XIX зууны иррационал философич Артур Шопенгауэр онож хэлсэн байдаг. Хүмүүний хэрцгий занг даран номхруулах шаардлагаас үүдэн дэглэмийн систем бүтээх хэрэгцээ гардаг гэдгийг тэрээр ингэж онцлон тэмдэглэсэн. Автократ, хаант, бүгд найрамдах, ардчилсан, диктатурт зэрэг удирдлагын хэлбэр дэлхийн улс оронд тогтсон. Диктатурт тулгуурласан удирдлага эрт үеэс л улс төрийн амьдралд хэрэгжиж байсан, өнөөдөр ч диктатурт дэг журам давамгайлсан засаглал дэлхийн зарим нэгэн улс оронд ноёрхсоор байна.
