Бидний тухай
Багш ажилтан
Б.Төгөлдөр
Дэд профессор
МУИС, Шус, Физикийн тэнхим
Төлөв: Ажиллаж байгаа
tuguldurb@num.edu.mn
Энэ хичээл нь Орчин цагийн физик нэрийн дор явагдах гурван багц хичээлээс тогтоно. Үүнд: Харьцангуйн тусгай онол, квант механик, атом молекул, лазерын физик, нано физик, эгэл бөөмс, цөмийн физик, астрофизик ба космологи зэрэг өнгөрсөн зуунд физикийн шинжлэх ухаанд гарсан тулгуур онол зарчмыг хамарна. Тулгуур лекцийг өөрийн орны шилдэг эрдэмтдээр хөтлүүлж, семинарт оролцохын дээр гадаад орны шилдэг их сургуулиудын сурах бичиг, судалгааны мэдээлэлтэй ажиллана. Тодорхой асуудлыг сонгон авч нарийвчлан судлан, семинарын хичээл дээр өөрийн олж авсан мэдээллээ бусадтай хуваалцаж, илтгэл тавьж хэлэлцүүлэгт оролцоно. Багаар ажиллах үед танаас илтгэх, бусадтай хамтран ажиллаж суралцах чадвар шаардана.Шинжлэх ухааны асуудалд янз бүрийн үзэл санааны үүднээс үнэлэх, шүүмжлэх, нотлох баримтад тулгуурлан тайлбарлах үйлийг гүйцэтгэнэ. Энэ хичээл хүрээлэн буй ертөнцийн үүсэл гарвал, мөн чанар, орчил хувирлын талаар физикийн цогц мэдлэгтэй болоход тань тусална.
Энэ хичээлийн зорилго нь суралцагчдын оролцоонд суурилан орчин цагийн физикийн шинжлэх ухааны чиг хандлагын талаар ойлголт авах, хэрэглэх, тайлбарлах чадвар, дадалтай болоход оршино.
Орчин үеийн физикийн асуудлуудын талаархи үндэсэн ойлголтууд, харьцангуй онол, квант механик, атомын онол, цацраг идэвхи, цөмйн урвал, цөмийн бүтэц, их энергийн физик, эгэл бөөм
Бөөмсийн хоёрдмол шинж чанарын талаар орчин үеийн онолын мэдлэгтэй болох Шредингерийн тэгшитгэлийг хялбар тохиолдолуудад хэрэглэж чаддаг болох Атом, цөмийн молекулын бүтцийн талаар системтэй ойлголтой болох Цацаргалтын спектрийн төрхөөр бодисийн бүтэц найрлагыг судлах арга үндэсийг эзэмших Цөмийн урвал, хуваагдалын талаархи үндэсэн ойлголть онолын мэдлэгтэй болох Цацраг идэвхи, түүний хор уршиг, хэрэглээ, цацрагийн хамгаалалийн талаархи ойлголтой болох Эгэл бөөм, сансарын туяаны тухай систетэй ойлголтой болох
Энэ хичээлийн хүрээнд орчин цагийн эгэл бѳѳмс, квант орны үндсэн ойлголт, хэрэгцээтэй математик арга зүй, квант орны онолд хѳндѳх онол хэрэглэн эгэл үзэгдлүүд, сарнилын тооцоог хийх арга зам зэрэг анхан шатны ойлголтыг багтаасан. Квант орны тѳрлүүдэд, скаляр, вектор болон Диракын орныг авч үзэх бѳгѳѳд, эдгээрийн харилцан үйлчлэлийг тооцход шаардлагатай арга барил болох Файнманы дүрэм түүний хэрэглээг Квант электродинамикт дэлгэрэнгүй авч үзнэ. Тѳгсгѳлд нь нэн чухал радиатив дѳхѳлт, мѳн ренормлчлолын анхан шатны ойлголтыг багтаах зорилготой.
Энэ хичээлийн гол зорилго бол орчин үеийн бодис, материйн харилцан үйлчлэлийн тулгуур онолын суурь мэдлэг олгох юм. Квант орны онолыg асар ѳргѳн хүрээний суурь судалгаанд ашиглагддаг тул энэ арга дадал суралцсанаар олон чиглэлд ѳндѳр нарийвчлалтай тооцоо хийх чадвар эзэмшиж эхэлнэ.
Фотоникийн хүрээнд толь, линз, beamsplitter, waveguide, призм, резонатор зэрэг бүх төрлийн оптик төхөөрөмжүүд, тэдгээрийн хэрэглээ, мөн түүнчлэн гэрлийн классик ойлголт, Квант оптикийн хүрээнд гэрлийн квант төлөвүүд, атомтай харилцан үйлчлэлцэх системийн талаар дэлгэрэнгүй оруулж, гүнзгийрэн лазерын квант онолын үндэсийг багтаана.
Уг хичээлийн зорилго нь суралцагчдад орчин үеийн шинжлэх ухааны чухал судлагдахуун болох гэрлийн тухай цогц ойлголтыг өгөхөд оршино. Үүний тулд хичээлийн агуулгадаа гэрлийн тухай классик болон квант онолыг дэлгэрэнгүй багтаана. Мөн түүнчлэн гэрэл ашигласан технологийн шинэ салбар болох фотоникийн үндсэн ойлголтыг зааснаар суралцагч цаашид технологийн салбарт ажиллах суурь мэдлэгтэй болно
Квант механик хичээл нь квант механикийн үндсэн зарчимууд, нэг хэмжээст Шредингерийн тэгшитгэл, түүнийг бодох хялбар жишээнүүд, Төлөөллийн онол, моментын онол, төвийн тэгш хэмтэй орон дахь хөдөлгөөн, Шредингерийн радиал тэгшитгэл, устөрөгчийн атом, ижил бөөмсийн систем, релятив квант механикийн үндэс зэрэг сэдвийг багтаана. Семинарын хичээл дээр лекцийн сэдвийг баяжуулан нэмж оператор дээр хийх үйлдлүүд, тэгш өнцөгт нүхний бодлого, туннелийн эффект, радиал тэгшитгэл бодох, гармоник осциллятор болон бусад жишээнүүдийг заана.
Квант механик нь квант орны онол, квант оптик, квант статистик, квант хими, квант мэдээлэл зүй, хатуу биеийн физик зэрэг орчин үеийн физикийн салбаруудын тулгуур үндэс юм. Энэ хичээлийг судласанаар суралцагч микро ертөнцийг дүрслэх онол, тооцооллын үндсэн зарчимуудтай танилцана. Түүнчлэн орчин үеийн физикийн мэргэшлийн хичээл үзэх суурь мэдлэгтэй болно.
Физикийн судлагдахуун: одон гаригаас эгэл бөөмс хүртэл. Кинематикийн үндсэн ойлголтууд. Энерги, ажил, чадал. Хадгалагдах хуулиуд. Бүх ертөнцийн таталцалын хууль. Шингэний механик. Механик хэлбэлзэл ба долгион. Дулааны физикийн үндсэн ойлголтууд. Хийн кинетик онол. Дулааны хөдөлгүүр ба термодинамикийн хоёрдугаар эхлэл. Цахилгаан цэнэг, орон, гүйдэл. Соронзон орон. Хувьсах гүйдэл. Гэрлийн долгиолог ба бөөмлөг мөн чанар. Цацрагийн дөхөлтөөр толь, линзэд оптик дүрс үүсэхийг тайлбарлах нь. Гэрлийн дисперс, интерференц, дифракц. Гэрлийн туйлшрал, шингээлт, сарнил, хос хугарал. Харьцангуйн тусгай онол. Бөөмийн долгиолог чанар ба тодорхойгүйн зарчим. Шредингерийн тэгшитгэл. Атомын квант механик загвар. Үелэх систем. Лазер. Цөмийн бүтэц ба холбоос энерги. Цөмийн соронзон резонансын дүрслүүр
Энэхүү хичээл нь МУИС-ийн ХШУИС-д элсэн суралцагчдад зориулсан МУИС-ийн ерөнхий суурь хичээл бөгөөд оюутанд: • байгалийн ухаанд суурилсан инженерчлэл, технологийн аль нэг салбарт нарийн мэргэшихэд зайлшгүй шаардлагатай физикийн ухааны суурь мэдлэг олгох, • физикийн үндсэн хуулиуд, гол чухал үзэгдлүүдийг лабораторийн хичээлээр таниулж, физикийн багажит хэмжилтийн анхдагч дадал дүй олгох, • физикийн ухааны суурь мэдлэгийг алгебр, геометр, функцийн анализ зэрэг математик аргуудтай хослуулан хэрэглэж байгалийн юмс үзэгдэл, техник, технологийн асуудлыг онолын хувьд загварчлан тооцоолж шийдэх суурь чадвар олгоход чиглэсэн болно.
Физикийн судлагдахуун: одон гаригаас эгэл бөөмс хүртэл. Кинематикийн үндсэн ойлголтууд. Энерги, ажил, чадал. Хадгалагдах хуулиуд. Бүх ертөнцийн таталцалын хууль. Шингэний механик. Механик хэлбэлзэл ба долгион. Дулааны физикийн үндсэн ойлголтууд. Хийн кинетик онол. Дулааны хөдөлгүүр ба термодинамикийн хоёрдугаар эхлэл. Цахилгаан цэнэг, орон, гүйдэл. Соронзон орон. Хувьсах гүйдэл. Гэрлийн долгиолог ба бөөмлөг мөн чанар. Цацрагийн дөхөлтөөр толь, линзэд оптик дүрс үүсэхийг тайлбарлах нь. Гэрлийн дисперс, интерференц, дифракц. Гэрлийн туйлшрал, шингээлт, сарнил, хос хугарал. Харьцангуйн тусгай онол. Бөөмийн долгиолог чанар ба тодорхойгүйн зарчим. Шредингерийн тэгшитгэл. Атомын квант механик загвар. Үелэх систем. Лазер. Цөмийн бүтэц ба холбоос энерги. Цөмийн соронзон резонансын дүрслүүр
Энэхүү хичээл нь МУИС-ийн ХШУИС-д элсэн суралцагчдад зориулсан хичээл бөгөөд оюутанд: • байгалийн ухаанд суурилсан инженерчлэл, технологийн аль нэг салбарт нарийн мэргэшихэд зайлшгүй шаардлагатай физикийн ухааны суурь мэдлэг олгох, • физикийн үндсэн хуулиуд, гол чухал үзэгдлүүдийг лабораторийн хичээлээр таниулж, физикийн багажит хэмжилтийн анхдагч дадал дүй олгох, • физикийн ухааны суурь мэдлэгийг алгебр, геометр, функцийн анализ зэрэг математик аргуудтай хослуулан хэрэглэж байгалийн юмс үзэгдэл, техник, технологийн асуудлыг онолын хувьд загварчлан тооцоолж шийдэх суурь чадвар олгоход чиглэсэн болно. • байгалийн ухаанд суурилсан инженерчлэл, технологийн аль нэг салбарт нарийн мэргэшихэд зайлшгүй шаардлагатай физикийн ухааны суурь мэдлэг олгох, • физикийн үндсэн хуулиуд, гол чухал үзэгдлүүдийг лабораторийн хичээлээр таниулж, физикийн багажит хэмжилтийн анхдагч дадал дүй олгох, • физикийн ухааны суурь мэдлэгийг алгебр, геометр, функцийн анализ зэрэг математик аргуудтай хослуулан хэрэглэж байгалийн юмс үзэгдэл, техник, технологийн асуудлыг онолын хувьд загварчлан тооцоолж шийдэх суурь чадвар олгоход чиглэсэн болно.
Ойролцоолон бодох аргууд, түүний хэрэглээ, квант статистик механик, ВКБ дөхүүлэлт, сарнилын квант онол, ЭПР парадокс
Энэ хичээлээр суралцагч нь квант механикийн хичээлийг гүнзгийрүүлэн судлаж, нарийн мэргэжлийн хичээлүүдийг үзэх үндсэн арга техникүүдийг эзэмшинэ. Цаашид магистрын түвшинд орох орчин үеийн нарийн мэргэжлийн салбар шинжлэх ухааныг судлахад энэ хичээлээр олсон мэдлэг, чадварын ач холбогдол өндөр юм.
