Бидний тухай
Багш ажилтан
Although approximately 140 years have passed since the development of archaeological research in Mongolia, the research on historic monuments of certain periods is still inadequate. One of these periods is the Xianbei period, who established their own state on their foundation after the Xiongnu State, which established the first state in the history of Central Asia. The entire Xianbei historical period is recorded in the Mongolian historical chronology, but until 2014, any archaeological monuments related to them were not recorded. This caused great confusion among historians and archaeologists. In some cases, issues are raised such that "Xianbei dynasty was really in history?", "Who were they?". Mongolian archaeologists have gradually found the answers to these questions, and nowadays they have confirmed that Xianbei State was located in the territory of present-day Mongolia. Part of it is the result of the 5-year research conducted by the 2nd professor team of the Department of History and Archaeology of Ulaanbaatar School of NUM between 2018 to 2022. In this article, we aimed to introduce the results of the aforementioned team’s initial research work related to the Xianbei period, a new cemetery of the Xianbei period discovered in 2019, and the excavation of the Gavilui Mountain barrow tombs, which was first excavated in 2021.
Летом 2018 г. в рамках совместной монголо-российской экспедиции, организованной сотрудниками Улан-Баторского и Алтайского университетов, проводились археологические исследования в долине Эгийн-гола (Хутаг-Ундур сомон Булганского аймака Монголии). В ходе плановых работ осуществлялись раскопки четырех погребений монгольского времени в местностях Их хутул и Элст хутул. В данной статье детально представлены результаты такой деятельности. Особое внимание уделено зафиксированным надмогильным и внутримогильным сооружениям, а также положению и ориентации погребенных людей. Эти данные отражают специфические моменты реализованного обряда при сравнительном анализе с материалами других средневековых могил, обнаруженных и раскопанных в долине Эгийн-гола. Имеется хорошая перспектива изучения и обобщения сведений об археологических объектах монгольского времени на территории, которая планировалась как зона затопления водохранилища при строительстве гидроэлектростанции.
Хураангуй: МУИС-ийн Улаанбаатар сургуулийн Түүх, археологийн тэнхимийн профессорын хоёрдугаар баг энэ жилийн оюутны ээлжит дадлага ажлыг 2022 оны 06-р сарын 06-ны өдрөөс 06-р сарын 29-ний өдрүүдэд зохион байгуулж, энэ хугацаанд Туул голын сав болон Төв аймгийн Өндөр ширээ, Угтаал цайдам, Цээл сумдын нутаг дахь олон үеийн түүхэн дурсгалуудтай танилцахын зэрэгцээгээр Дархан уул аймгийн Хонгор сумын нутаг Гавилуй уул хэмээх газарт Сяньбигийн үеийн 2 бунхант булшийг тус тус малтан судаллаа.
Монгол улсын засгийн газраас “Чулуун соёлын өвийн дурсгалуудыг бүртгэн, баримтжуулах тал дээр анхааран ажиллаж 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөртөө “Чулуун соёлын өв” үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэхээр болсон байна. “Чулуун соёлын өв” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд Монгол улсын соёлын яам, Улаанбаатар их сургуулийн 2021 оны 12-р сарын 15-ны өдрийн СоЯ-21/406 тоот дугаар бүхий гэрээг байгуулж, Улаанбаатар их сургуулийн Түүх, археологийн тэнхимийн профессорын хоёрдугаар баг Соёлын яамнаас хэрэгжүүлж буй “Чулуун соёлын өв” үндэсний хөтөлөбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 1.2.4-т заасны дагуу Монгол орны Хэнтий, Сүхбаатар, Дорнод гэсэн зүүн бүсийн 3 аймгийн Чулуун соёлын өвийн дурсгалыг шинэчлэн бүртгэн баримтжуулах ажлыг гүйцэтгэхээр болсон болно.
МУИС-ийн Улаанбаатар сургуулийн Түүх, археологийн тэнхимийн профессорын хоёрдугаар баг 2019 оноос хойш Сэлэнгэ аймгийн Орхонтуул сумын нутагт орших Их нөөлөгтийн хүннүгийн оршуулгын цогцолбор газарт археологийн малтлага судалгааг тасралтгүй явуулсаар ирсэн билээ. 2022 оны хувьд бид судалгааны цар хүрээг тэлж, Их нөөлөгт ба түүний ойр орчмын дурсгалт газруудад байрлах дундад зууны үеийн оршуулгын дурсгалыг малтан судлах төлөвлөгөөтэй ажилласан юм. Хээрийн шижилгээний ажлын хүрээнд 2022 оны 8-р сарын 29-нөөс 9-р сарын 14-ний өдрийн өдрийг хүртэл 15 хонөгийн хугацааанд Их нөөлөгтөд 7 хүннү булг, Яшил ууланд 3 монгол булш малтан судаллаа. Судалгааны явцад өмнөх жилүүдэд явуулж байсан хүрээлэн буй орчны судалгааг Их нөөлөгт, Өгөөмөр уулын арын энгэр билээр үргэлжлүүлэн хийсний үр дүнд хиргисүүр, дөрвөлжин булш, дугуй булш, монгол булш зэрэг нийт 17 дурсгалыг шинээр илрүүлэн бүртгэсэн юм. Түүнчлэн Орхонтуул сумын Баянцогт багийн иргэн П.Очир-Уянга хувийн эзэмшлийн хашаандаа газар ухаж байх үед хүний гавлын яс олдсон гэх мэдээллийг шалгах зорилгоор тэдний хашаанд сорилын малтлага явуулж эртний оршуулга байсныг илрүүлсэн болно.
МУИС-ийн Улаанбаатар сургуулийн Түүх, археологийн тэнхимийн профессорын хоёрдугаар баг Архангай аймгийн Өлзийт сумын нутаг Харганын дөрвөлжин дэх Хүннүгийн хааны зуны ордон болох Луут хотын малтлага судалгааг 2020 оноос хойш жил бүр явуулж байгаа билээ. Харин 2020 оны ээлжит хээрийн судалгааг БШУЯ-ны санхүүжилтээр “Хүннүгийн лут хот” төслийн хүрээнд 07-р сарын 31-нээс 09-р сарын 14-нийг хүртэлх 45 хоногийн хугацаанд хийж гүйцэтгэсэн юм. Бил энэ удаагийн судалгаагаар Харганын дөрвөлжин дэх хотын төв ордны урд хаалгын зохион байгуулалтыг тодруулах зорилгоор өмнөх жилүүдээс илүү том талбайг хамруулан малтан судалсан болно. Түүнчлэн Өлзийн сумын хойно байрлах Жаргалантын хөндийн орчмоор археологийн хүрээлэн буй орчны хайгуул судалгааны ажлыг хийж гүйцэтгэв.
В 2021 г. были продолжены раскопки на археологическом комплексе Их нуулэгт, состоящем из нескольких могильников хуннуского времени и расположенном в Орхонтуул сомоне Сэлэнгэ аймака Монголии. В результате проведенных работ исследованы четыре погребения на памятниках Их нуулэгт-I и Их нуулэгт-III. Все курганы имели следы грабительских проникновений. Данное обстоятельство отразилось на сохранности надмогильных и внутримогильных сооружений. Зачистка на разных уровнях и детальная фиксация позволили восстановить особенности погребальной практики древнего кочевого населения, входившего в состав империи Хунну. Кроме человеческих костей удалось обнаружить остеологические остатки от животных, а также оставшиеся предметы погребального инвентаря.
