Бидний тухай
Багш ажилтан
Ýìèéí àíãèëàë, íàéðëàãà á¿òýö ôóíêö ¿¿ðãèéí õàìààðàë, ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçì, ýмийн бодисын шимэгдэлт өөрчлөлт, áодисын солилцоог зохицуулагч эмүүд, үйлчлэлèéí ìåõàíèçì, áактери, вирусын эсрэг эм бэлдмэлүүд, үйчлэлийн механизì, ýрхтэн системийн үйл ажиллагаанд нөлөөлөх эмүүд, үйлчлэлийн механизм, ýìèéí øèíæèëãýýíèé àðãóóäûí талаар ìýäëýã îëãîíî.
Ýì÷èëãýýíèé áîëîí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð õýðýãëýãääýã ýìèéí áýëäìýëèéí ôèçèê, õèìèéí øèíæ ÷àíàð, íàéðëàãà, ìîëåêóëûí á¿òýö áàéãóóëàìæ, áèå ìàõáîäèä ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷ëýëèéí òàëààð áîëîí ýìèéí áýëäìýëèéí øèíæ ÷àíàðûã øàëãàõ шинжилгээний талаархи ýìèéí химийн орчин үеийн мэдлэг, чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино.
Энэ хичээлээр хоол, хүнсний шим тэжээлт чанар, хүний биед хоол хүнс боловсрох процессын үндэс, механизм, хүнсний найрлага дахь уураг, өөх тос, нүүрс ус, эрдэс бодис, амин дэмийн хэрэгцээ шаардлага, тэдгээрийн дутагдал болон илүүдлийн үед илрэх өвчин, зохистой хэрэглээ, эрүүл хоол хүнсний сонголт, хүний биеийн энергийн баланс, түүнийг тооцоолох аргууд, жингээ барих, таргалалт зэрэг эрүүл хооллолттой холбоотой өвчний шалтгаан, тэдгээрээс зайлсхийх, урьдчилан сэргийлэх арга замууд зэргийг судлах болно. Түүнчлэн хүнсний олон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, тэдгээрийн байгалийн амьтан, ургамлын гаралтай түүхий эдэд агуулагддаг (аллерген, эстроген, антиэстроген, токсин, хемохамгаалагч, хорт бодис), мөн хүнсний хадгалалт, боловсруулалт, тээвэрлэлт, борлуулалтын явцад үүсч бий болдог хими, физик, биологийн хүчин зүйлээс үүдэн үүсдэг хүний организмд харш, хордуулах үйлчилгээтэй хорт бодисын бүтэц, ангилал, үүсэх механизм, хордуулах үйлчилгээ, хүнсний антропоген бохирдол (пестицид, полихлорт бифенил, полицагирагт ароматик нүүрсустөрөгч, хүнд металл, нитрат, нитрит, нитрозо нэгдэл, хүнсний нэмэлт, диоксин, малын эмийн ба антибиотикийн үлдэгдэл, патоген, радионуклеотид), генийн модификацид орсон хүнсний бүтээгдэхүүн, тэдгээрээс урьдчилан сэргийлэх, таньж тодорхойлох, хүнсний аюулгүй байдлын талаар үндсэн мэдлэг олгоно.
Оюутан энэхүү хичээлийг судласнаар хоол хүнсэндээ хэрэглэж буй хүнсний бүтээгдэхүүнүүдийн шим тэжээлт болон хорон чанар, эрүүл зохистой хооллолтын талаар үндсэн мэдлэгтэй болох бөгөөд хоол хүнсний тэжээллэг чанарыг үнэлэх тодорхой ойлголттой болохоос гадна хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эдэд агуулагдах хүний эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө учруулах эрсдэлтэй хорт бодис ба микроорганизмын бүтэц, хорон чанар, клиник үйлчлэл, хүний эрүүл мэндэд учруулах эрсдэл, тэдгээрийг тодорхойлох, ариутгах талаар үндсэн мэдлэгтэй болно
Хүнсний найрлага бүтэц, үйлчлэх нөлөө, бусад бүрэлдэхүүнтэй харилцан үйлчлэлцэх үйлчилгээ, байгалийн болон синтезийн гаралтай нэмэлтийн судалгаа хийж буй оюутнуудыг химийн бүтэц байгуулалтыг тогтоох, таних, хими, физик, биологийн шинж, идэвхийг тодорхойлох, орчин үеийн аргуудыг хэрэглэх чадвартай болгох агуулгыг багтаасан хичээл байна
Хүнсний орчин үеийн асуудлууд болон зохистой эрүүл хүнс, хүнсний чанар аюулгүй байдалд тавигдах шаардлага, биологийн идэвхит органик бодисын химийн бүтэц, бионийлэгжих зүй тогтлыг судлах, химийн бүтэц байгуулалтыг тогтоох, биологийн идэвх, шим тэжээллэг болон хорон чанарыг тодорхойлох, мэдлэг, чадвараа ашиглан хүнс судлалтай холбоотой эрдэм шинжилгээний өгүүлэл болон өөрийн судалгааны ажлын үр дүнг боловсруулах чадвар эзэмшүүлнэ.
Амьтан ба ургамлын гаралтай хүнсний түүхий эдийг хүн амын чухал хэрэгцээт хүнсний бүтээгдэхүүн (сүү сүүн бүтээгдэхүүн, мах махан бүтээгдэхүүн, үр тариа, гурилан бүтээгдэхүүн, ургамлын тос, тосон бүтээгдэхүүн, шарбуурцагт хүнс, алкалоид агуулсан хүнс-цай, кофе ба какао,боловсруулсан хүнсний ногоо болон жимс, чихэр, шоколад, биотехнологийн аргаар үйлдвэрлэсэн хүнс-пиво, дарс болон архи, ус, ундаа) үйлдвэрлэх, савлах, хадгалах технологи, процесс, хими-физик-механик-биотехнологийн процессын схем, өгөгдөхүүнд суурилсан хүнсний технологийн орчин үеийн мэдлэг олгоно.
Хүнсний түүхий эдийг хими-, физик- ба биологийн аргаар боловсруулан хүнсний бүтээгдэхүүн болгон хувиргах технологийн талаархи хүнсний технологийн орчин үеийн мэдлэг, чадварыг оюутанд эзэмшүүлэхэд оршино.
Масс-спектрометерийн багажны ажиллах үндсэн зарчим, түүний ионжуулах, ионыг шинжлэх, ялгах ба бүртгэх системийн онцлогоос хамаарсан багажны хувилбарууд (MALDI-TOF MS, tandem MS,ICP-MS, ), молекул ионы фрагментацийн зарчим, масс-спектрометрийн багажны хослол- GC-MS, LC-MS, MS-MS, MALDI-TOF-ын аргуудын онцлог, тэдгээрийн тусламжтай нийлэг ба байгалийн органик нэгдэл, ба биоидэвхит биомолекулын бүтэц, найрлагыг тогтоох,урвалын механизм, органик ба биосинтез, хүнс, эм, биоидэвхит молекулын судалгаанд ашиглах талаар авч үзнэ.
Масс-спектроскопийн аргын үндсэн зарчим, багажны (ионжуулах эх үүсвэр, ялгах ба бүртгэх систем) ажиллах зарчим ба төрлүүд, молекулын ионы фрагментаци, масс-спектрийн спектрийн дата ашиглах, тэдгээрийн хослол – GC-MS, LC-MS, MS-MS, болон органик болон биомолекулын фрагментацийнмеханизм болон бүтэц тогтоох тухай онолын мэдлэг олгож, сорил туршилтын дүнг боловсруулах арга барилыг эзэмшүүлэх.
Химийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг энэхүү хичээлийг ойлгомжтой болгоход зориулан заана. Химийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгтээ тулгуурлан орчин цагийн шинжлэх ухаан, технологийн асуудлууд, хөгжлийн чиг хандлагыг, • Хүрээлэн буй орчин, нөөц баялагын хими • Хими ба хэрэглээ • Хими ба эрүүл мэнд гэсэн бүлэг сэдвийн хүрээнд судлана.
Байгалийн шинжлэх ухааны чиглэлээр суралцахаар зориогүй оюутнуудад химийн шинжлэх ухааны суурь ойлголтыг эзэмшүүлэх замаар, орчин цагийн химийн шинжлэх ухаан, технологитой холбоотой аливаа асуудалд шинжлэх ухааны үндэстэй, ухаалаг, хариуцлагатай ханддаг чадвар төлөвшүүлэхэд оршино. Химийн шинжлэх ухааны өнөөгийн болон ирээдүйн хөгжлийн талаар тодорхой ойлголттой болж шинжлэх ухаан технологийн дэвшлийг хэрэглэх, аюулгүй амьдрах химийн суурь мэдлэг эзэмшинэ.
Ургамал болон амьтны гаралтай эмийн түүхий эд, түүний шинж чанар, чанарын шаардлага, хяналт, ургамлын хоёрдогч метаболитууд ба өсөлтийн гормоны нөлөөлөл, эмийн ургамлын биологийн идэвхит бодисууд (антоциан, проантоциан, флавонойд), байгалийн түүхий эдийн бактерийн эсрэг ба вирусын эсрэг үйлчилгээтэй бодисууд, үрэвслийн эсрэг, малярийн эсрэг бодис, элэг хамгаалах бодис, диабетын эсрэг ба хавдрын эсрэг бодисуудын талаар болон ургамлаас биологийн идэвхитэй бодисыг ялгах, цэвэршүүлэх үндсэн аргуудын аргын талаар мэдлэг олгоно.
Хичээлийн зорилго нь эмийн түүхий эд болгон хэрэглэгддэг ургамал, амьтны гаралтай байгалийн бүтээгдэхүүнүүдтэй танилцуулж, тэдгээрийг түүж бэлтгэх, таньж тодорхойлох арга, тэдгээрийн химийн найрлага, физиологийн идэвхи, эмчилгээний шинж чанар, хэрэглэх талаарх орчин үеийн мэдлэг, чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино.
Суралцагч уураг, нүүрс ус, липидийн бүтэц, үүргийг тодорхойлдог гол аргуудын үндэстэй танилцаж үүрэгтэй харилцан холбооны талаар мэдлэгтэй болно. Мөн лабораторын хичээлээр өөрийн судалгааны обьектын анхан шатны анализуудыг хийж гүйцэтгэн үр дүнгээ боловсруулах, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл болон илтгэл бичиж бэлтгэх аргазүйг суралцах болно
Энэ хичээлийн зорилго нь уураг, липид, нүүрс усны анализ, ялангуяа тэдгээрийн бүтэц судлах аргууд, тэдгээрийг үүрэгтэй нь холбон судлахад оршино. Энэ хичээлийг судласнаар оюутан амьд организмын гол химийн бүрэлдэхүүнүүд болон уураг, нүүрс ус, липидийн анализын орчин үеийн аргууд, тэдгээрийн үүрэг функцийг илрүүлэх, тодорхойлох аргуудын үндсийн шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, системтэй мэдлэгтэй болно.
Энэ хичээлээр орчин үеийн органик химийн хөгжилт, ололт амжилт, органик нэгдлийн бүтэц байгуулалт, шинж чанартай танилцаад зогсохгүй амьд организмын дотор явагдах биологийн процесст органик нэгдлийн гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдолын талаар, мөн органик нэгдлийн байгалийн эх булаг, түүнийг практикт хэрхэн ашиглаж байгаатай танилцах болно. Үүнд: Органик нэгдлийн бүтэц, шинж чанар, амьд организмд гүйцэтгэх үүрэг ач холбогдлын талаар зохих мэдлэг авна. Органик химийн дэлхий дахины болоод манай орны хөгжлийн өнөөгийн түвшингийн талаар зохих мэдлэг авна. Органик бодисыг таних (элементийн болон функциональ бүлгийн чанарын анализ), цэвэрлэх энгийн аргуудтай танилцаж, органик химийн лабораторит ажиллах мэдлэг, дадал эзэмшинэ.
Органик нэгдлүүдийн бүтэц байгууламж, химийн шинж чанар, ялангуяа биологийн процесст органик нэгдлийн гүйцэтгэх үүрэг, ач холбогдолын талаар өргөн хүрээтэй мэдлэг олгох болон органик нэгдлийг таних чанарын аргыг эзэмшүүлэх зорилготой.
Химийн бодис, химийн хувирал өөрчлөлтийн мөн чанарыг танин мэдэхэд зайлшгүй шаардлагатай химийн үндсэн ойлголт, ухагдахуун, химийн шинж чанарыг тайлбарлах үндсэн зарчмуудыг атомын электрон давхраат бүтэц, үелэх тогтолцоо, химийн химийн холбоо, молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүч, холимог бодисын шинж чанар, химийн урвал, химийн урвалыг судлах онол арга зүй, органик бодис, биохими, полимерийн хими, цөмийн химийг хамарсан үндсэн агуулгын хүрээнд судална. Химийн лаборатори, түүний үндсэн тоног төхөөрөмж, химийн сав суулга, багаж хэрэгслүүдтэй танилцан, химийн бодисыг хадгалах, бодистой харьцах аюулгүй ажиллагаанд суралцана. Химийн сорил гүйцэтгэх үндсэн арга барилуудыг эзэмшин Химийн бодисыг цэвэрлэх, анализ хийх лабораторийн ажлуудыг гүйцэтгэнэ.
Байгалийн шинжлэх ухаан, инженерийн салбараар суралцах оюутнууд зайлшгүй эзэмшигдсэн байх шаардлагатай химийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголт ухагдахуун, бодисыг танин мэдэх химийн үндсэн зарчмуудыг судлуулах замаар химийн бодис, түүний шинж чанарыг танин мэдэх онол арга зүй, сорил туршилтын үндсэн мэдлэг, чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино. Онолын агуулгыг семинар болон лабораторийн хичээлтэй холбон, химийн шинжлэх ухааны үүднээс асуудлыг шийдвэрлэх ур чадварт суралцана.
