Бидний тухай
Багш ажилтан
Дэлхийг хамарсан аянга илрүүлэх систем олон байдгаас гадна өгөгдөл нь олон нийтэд нээлттэй мэдээллийг түгээдэг. Аянга цахилтын тоон хэмжээг тэдгээр системүүд байршлаар бүгдийг хүлээн авч буй мэт боловч Монгол оронд аянга бүртгэх станц байхгүй тул бага эрчимтэй аянга бүртгэгдэхгүй байна. Иймд энэ ажлаар Монгол орны аянга цахилт илрүүлэх ба аянгын байршлыг тодорхойлох аргачлалыг авч үзэн системийн дизайныг зохион бүтээсэн. Орчны цахилгаан соронзон бохирдол, нарны цацаргалт, хүмүүсийн үйл ажиллагаанаас хамааран аянга бүртгэх системийн эхний даалгавар нь зөвхөн аянгын цахилгаан соронзон сигналыг шүүх байдаг тул бид маш бага давтамжийг (VLF) шүүдэг 2-р эрэмбийн дифференциал аналог шүүлтүүрийг давхарлаж туршиж үзсэн. Шүүлтүүрийн харьцангуй нэвтрүүлэх чадвар 1.0 kГц – 50 kГц хүртэл 50% дээш, 0.8 kГц – 200 kГц гадна мужид 5.0% -иас бага байгаа нь шүүлтүүр зарчмын дагуу ажиллаж байна. “Atmel SAM3X8E ARM Cortex-M3 CPU” процессор дээр өгөгдлийг хүлээн авах, хадгалах, дамжуулах үйлдлийг хийсэн. МУИС-д аянгын дохио амжилттай бүртгэгдэж байгаа ч бид нарийвчилсан боловсруулалт хийхээр Японы Хоккайдогийн их сургуультай зөвлөлдөж байна. Аянга цахилгаан нь 5 дугаар сараас 9 дүгээр сар хүртэлх хугацаанд тархаж, 7 дугаар сард аянга цахилтийн оргил үе байдаг. Аянгаас хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх нь тухайн бүс нутгийн аянга болон түүнтэй холбоотой ослын талаар тодорхой ойлголттой байх шаардлагатай.
There are many global lightning detection systems, and the data is free to access to the public. Even though these systems appear to receive all the lightning location, low-intensity of lightning has not been recorded in Mongolia due to the number of lightning stations. Consequently, the system design will be developed based on the time of arrival method (ToA) and lightning location methodology in the following project. Due to environmental electromagnetic pollution, solar radiation, and human activity, the first mission of a lightning recording system is to filter only lightning electromagnetic signals. Therefore, we tested a second-order band pass filter which contains high pass that low pass filters in electromagnetic region of very low frequencies (VLF). The relative frequency response of the filter is more than 50% from 1.0 kHz to 50 kHz and less than 5.0% in the outer region of 0.8 kHz to 200 kHz that indicating it works according to the filter principle. System is received, recorded, and transmitted data using the "Atmel SAM3X8E ARM Cortex-M3 CPU" processor. Lightning signal is recorded successfully at NUM, but we are consulting with Hokkaido University of Japan for additional detailed development. Lightning waves are propagated from May to September, with the peak of lightning in July. The protection and the prevention of lightning require a clear understanding of local lightning and related lightning incidents. Keywords: lightning, amplifier, propagation, lightning incident
In 2015, three young engineers from Mongolia started to work on CubeSat, which was the very first Mongolian satellite under the BIRDS project at Kyushu Institute of Technology, Japan. The main goal of the BIRDS project was to help to prepare human resources in space technology for developing countries, which was accomplished. Not only those three engineers, but more Mongolian young people are graduated, and some are still studying abroad in the space technology field, nowadays. As we defined, our next step is to build a satellite inside the country to own the space technology which was never done before. A CubeSat is the best option for us, and we started the 1U Cubesat project called Temuulel in 2019. The stakeholders of the project are the National University of Mongolia and the Mongolian Space Technology Association. The satellite will be launched in late 2022. Temuulel is a technology demonstration satellite with ambitious five missions. Missions consist of earth imaging from space, remote data collection system, failure rate determination of high voltage semiconductor device on orbit, reprogramming of standardized interface board on orbit, and sending wishes of citizens into space with non-volatile memory. The paper shows an overview of the mission and development status of the Temuulel project.
One of the ways producing long carbon nanotubes, nanowires and nanorods is the arc discharge in water and their electrode evaporation. In this process, nano- and micro sized particulates are produced and got into surrounding water. In practice, these particulates are taken in study by floating separation and drying methods. However, this is not the only way to separate the particulates in the water, discharge was maintained [1,2]. One can use the electrophoresis and electrokinetics in separation and fractioning of particulates. The materials, formed from arc discharge between graphite electrodes, are in powder form as well it is grown on electrode. Either form of products contains micro or nano sized particulates, the linear size of which ranges 16-1600nm, in various shapes [3]. Most of these particulates are in elongated form and this feature is the key factor for separation of particulates in size because the electrical multipole momentum of conducting ellipsoid dielectric particulates depends on its shape and size. The elongated particulates can be treated in calculation as ellipsoid in shape. When non-conducting particulates in dielectric medium are in an electric field, a dielectrophoretic force acts on the particulates. As for conducting particulates in electrical field, the force acting on them tends to deform their shapes. When the particulates are charged they are under the electrophoretic force. There are several mechanisms for charging of particulates in discharge region. We have considered separation and fractioning of particulates (i) departing the discharge region, (ii) formed on electrode by using electrophoretic actions.
Products from arc discharge between various conducting materials (copper-copper, aluminum-aluminum, graphite-graphite, natural graphite and their cross combination) in water and air have been studied. The SEM and SEM EDS analysis of products from metallic electrodes was done as well their size distribution. There are two essential types of product taken in investigation as (i) pure metallic particulates, and (ii) specific structures of materials. The nano-sized products taken in two media at different current are compared [1,2]. In products obtained in air, tiny spherical particulates of size in nano-order are observed repeatedly, as well ordinary nanosized particulates as ones in water. The main visual feature of the particulates in air is their existence in deposition in which they are separated by itself. The individual scrolling sheets of graphite encounter in soot on electrodes. Main characteristics of products were determined.
Энэ ажлаар Монгол улсын анхны хиймэл дагуул "мазаалай”-н Монгол Улсын Их Сургууль дээр байрлах газрын станцын бүтэц, хиймэл дагуулаас мэдээлэл татаж авсан үр дүн, газрын станцын одоогийн үйл ажиллагааны талаар өгүүлнэ. МУИС-ийн газрын станц нь 2017 онд BIRDS-1 хиймэл дагуулын төсөл болон мазаалай хиймэл дагуулын сансрын орчин дахь үйл ажиллагааг хянах, удирдах зорилгоор байгуулагдсан. Тус газрын станц нь маш өндөр давтамж (Very High Frequency-VHF) давтамжийн 144MHz-148MHz – ийн зурвас, хэт өндөр давтамжийн (Ultra High Frequency-UHF) 430MHz-438MHz–н зурвасуудад хиймэл дагуултай холбогдон ажиллаж байна. Мөн “Мазаалай” хиймэл дагуулаас гадна NOAA цаг уурын хиймэл дагуулаас мэдээлэл татаж авах, BIRDS-2, BIRDS-3 төслийн хиймэл дагуулууд зэрэг сонирхогчийн радио давтамжийн хиймэл дагуулуудаас мэдээлэл, дохио хүлээн авах, зураг авах команд илгээх зэрэг үйл ажиллагаа явуулж байна.
Энэ ажлаар Монгол улсын анхны хиймэл дагуул "мазаалай”- Монгол Улсын Их Сургууль дээр байрлах газрын станцын бүтэц, хиймэл дагуулаас мэдээлэл татаж авсан үр дүн, газрын станцын одоогийн үйл ажиллагааны талаар өгүүлнэ. МУИС-ийн газрын станц нь 2017 онд BIRDS-1 хиймэл дагуулын төсөл болон мазаалай хиймэл дагуулын сансрын орчин дахь үйл ажиллагааг хянах, удирдах зорилгоор байгуулагдсан. Тус газрын станц нь маш өндөр давтамж (Very High Frequency-VHF) давтамжийн 144MHz-148MHz – ийн зурвас, хэт өндөр давтамжийн (Ultra High Frequency-UHF) 430MHz-438MHz–н зурвасуудад хиймэл дагуултай холбогдон ажиллаж байна. Мөн “Мазаалай” хиймэл дагуулаас гадна NOAA цаг уурын хиймэл дагуулаас мэдээлэл татаж авах, BIRDS-2, BIRDS-3 төслийн хиймэл дагуулууд зэрэг сонирхогчийн радио давтамжийн хиймэл дагуулуудаас мэдээлэл, дохио хүлээн авах, зураг авах команд илгээх зэрэг үйл ажиллагаа явуулж байна
Жил бүр сансарт гарч буй техникүүдийн даалгавар илүү олон үйлдэлтэй болж байгаа тул тухайн даалгаврыг гүйцэтгэхэд хэрэглэгдэх энерги/чадал/ даган өсөж байна. Сансарт ажиллах хагас дамжуулагч төхөөрөмжүүдийн чадал нэмэгдсэнээр түүний сансрын цацрагийн нөлөөгөөр эвдрэх магадлал даган ихэснэ. Иймд юуны түрүүнд өндөр энергитэй бөөм ба хагас дамжуулагчийн харилцан үйлчлэлийг судлах шаардлагатай болсон. Их энергитэй бөөм бодисын харилцан үйлчлэлийн судалгааг туршлагаар хийх боломж бага тул GEANT-4 Монте Карло арга дээр суурилан Хагас дамжуулагч материалын сансрын өндөр эрчимтэй протоны энергийг шингээх магадлалыг 1000 мкм зузаантай цэвэр цахиур дээр 100 МеВ болон 200 МеВ энергитэй протоны урсгал шингэх магадлалыг тооцоолж өмнө судалгаатай харьцуулан судалсан.
Жил бүр сансарт гарч буй техникүүдийн даалгавар илүү олон үйлдэлтэй болж байгаа тул тухайн даалгаврыг гүйцэтгэхэд хэрэглэгдэх энерги/чадал/ даган өсөж байна. Сансарт ажиллах хагас дамжуулагч төхөөрөмжүүдийн чадал нэмэгдсэнээр түүний сансрын цацрагийн нөлөөгөөр эвдрэх магадлал даган ихэснэ. Иймд юуны түрүүнд өндөр энергитэй бөөм ба хагас дамжуулагчийн харилцан үйлчлэлийг судлах шаардлагатай болсон. Их энергитэй бөөм бодисын харилцан үйлчлэлийн судалгааг туршлагаар хийх боломж бага тул GEANT-4 Монте Карло арга дээр суурилан Хагас дамжуулагч материалын сансрын өндөр эрчимтэй протоны энергийг шингээх магадлалыг 1000 мкм зузаантай цэвэр цахиур дээр 100 МеВ болон 200 МеВ энергитэй протоны урсгал шингэх магадлалыг тооцоолж өмнө судалгаатай харьцуулан судалсан
