Бидний тухай
Багш ажилтан
Дифракцын гажиг бүхий зургаас объектын жинхэнэ зургийг ялган авах аргын талаарх судалгаа физикийн олон салбарт хийгддэг бөгөөд технологийн хөгжилтэй уялдан сүүлийн үед улам бүр ач холбогдолтой болж байна. Дифракцын зургаас эх объектын зургийг сэргээх хэд хэдэн арга байдгаас Герчберг-Сакстоны алгоритмаар объектын зургийг сэргээн гарган авах тоон арга түлхүү хөгжсөн байна. Энэ аргаар эх зургийг сэргээх судалгааг гүнзгийрүүлэн хийж тоон туршилт хийхэд юуны өмнө дан ганц дифракцын гажигтай, тод дүрслэл бүхий зураг зайлшгүй шаардлагатай байдаг. Иймээс ямар нэг нэмэлт гажиггүй дифракцын зургийг симуляцаар гарган авч түүн дээр эх зургийн сэргээлт хийх аргыг турших нь илүү ач холбогдолтой. Бид Mahematica програм ашиглан объектын Фраунгоферийн дифракцын зургийг байгуулах, энэ зургаас Герчберг-Сакстоны алгоритмыг хэрэглэн эх объектын дүрсийг сэргээн байгуулах судалгааг хийж объектын хэмжээ бага байхад сэргээлт хангалттай явагдаж байгааг үзүүлэв. Харин объектын хэмжээ том байх тохиолдолд сэргээгдсэн зураг зарим гажиг агуулдаг. Энэ судалгааны ажилд хийгддэг тооцоо, симуляц, дүрслэлд Mahematica програмыг ашиглах нь хамгийн тохиромжтой боловч гүйцэтгэлийн хугацаа харьцангуй өндөр байна.
Дэлхийг хамарсан аянга илрүүлэх систем олон байдгаас гадна өгөгдөл нь олон нийтэд нээлттэй мэдээллийг түгээдэг. Аянга цахилтын тоон хэмжээг тэдгээр системүүд байршлаар бүгдийг хүлээн авч буй мэт боловч Монгол оронд аянга бүртгэх станц байхгүй тул бага эрчимтэй аянга бүртгэгдэхгүй байна. Иймд энэ ажлаар Монгол орны аянга цахилт илрүүлэх ба аянгын байршлыг тодорхойлох аргачлалыг авч үзэн системийн дизайныг зохион бүтээсэн. Орчны цахилгаан соронзон бохирдол, нарны цацаргалт, хүмүүсийн үйл ажиллагаанаас хамааран аянга бүртгэх системийн эхний даалгавар нь зөвхөн аянгын цахилгаан соронзон сигналыг шүүх байдаг тул бид маш бага давтамжийг (VLF) шүүдэг 2-р эрэмбийн дифференциал аналог шүүлтүүрийг давхарлаж туршиж үзсэн. Шүүлтүүрийн харьцангуй нэвтрүүлэх чадвар 1.0 kГц – 50 kГц хүртэл 50% дээш, 0.8 kГц – 200 kГц гадна мужид 5.0% -иас бага байгаа нь шүүлтүүр зарчмын дагуу ажиллаж байна. “Atmel SAM3X8E ARM Cortex-M3 CPU” процессор дээр өгөгдлийг хүлээн авах, хадгалах, дамжуулах үйлдлийг хийсэн. МУИС-д аянгын дохио амжилттай бүртгэгдэж байгаа ч бид нарийвчилсан боловсруулалт хийхээр Японы Хоккайдогийн их сургуультай зөвлөлдөж байна. Аянга цахилгаан нь 5 дугаар сараас 9 дүгээр сар хүртэлх хугацаанд тархаж, 7 дугаар сард аянга цахилтийн оргил үе байдаг. Аянгаас хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх нь тухайн бүс нутгийн аянга болон түүнтэй холбоотой ослын талаар тодорхой ойлголттой байх шаардлагатай.
Цахим хичээлийн үед сургалтын технологийг баяжуулан шинэчлэх шаардлага бий болсон. Загварчлал, симуляцийн технологи ашиглан үүнийг хямд төсрөөр хурдан шуурхай хэрэгжүүлэх боломжтой. Бид цар тахлын үеэр буюу 2020-2021 улиралд ерөнхий болон мэргэжлийн суурийн физикийн курсыг цахимаар заахдаа, хичээлийн агуулгаас тодорхой сэдвүүдийг сонгон авч харгалзах виртуал загваруудыг өөрсдөө бие даан бүтээж, сургалтын үйл ажиллагаандаа ашиглав. Мөн эдгээр загвараа сургалтын зориулалт бүхий жишиг загваруудтай харьцуулж үзсэн болно. Загварчлалын технологи ашиглан бүтээсэн сургалтын хэрэглэгдэхүүн нь физикийн үзэгдэл юмсын талаарх оюутан сурагчийн төсөөллийг визуал аргаар бататгаж, ойлгоцыг нь нэмэгдүүлэх; сургалтын эвристик арга зүйг (туршиж үйлдэнгээ өөрөө өөрийгөө сургах) хэрэгжүүлэх; цахим болон зайны сургалтыг зардал багатайгаар сонирхолтой хэлбэрээр өрнүүлэх зэрэг давуу талтай гэж үзэж байна.
In recent years, developing countries have emerged in the space sector gradually. Since the technology miniaturization effect takes place in any field, the space technology field is involved in the trend. On the other hand, the know-how of space technology has been spread worldwide and shifted to the commercial road. Developing countries established their own space agency or related organization and declared the space policy by considering this new trend. Some country, for instance Mongolia, have newly built state space organization which is under Academy of Science. This organization take the role of developing space technology through Microsatellite development. The organizations do have good collaboration with the local universities. One of the combinations has established cooperation with the National University of Mongolia which is the member of Asian Microsatellite Consortium. In this presentation will discuss about the plan of the organization to develop space technology through Microsatellite development.
Education for Sustainable Development (ESD) is an integral component of SDG Target 4.7 and is recognized as an enabler of all other Sustainable Development Goals[1]. UNESCO has been assisting countries in integrating sustainability issues into education through Education for Sustainable Development (ESD). While information of teacher education (TE) programs' development on ESD and associated educational techniques has grown, there is still a huge need for a deeper understanding of the extent to which programs address sustainability issues in programs and curricula. This publication satisfies that demand. It presents the findings of a study that looked at how ESD issues, particularly climate change and biodiversity, were integrated into undergraduate courses at MNUE (Mongolian National University of Education) and NUM (National University of Mongolia). MNUE is a national teacher training institution, which has been carrying a leading role in preparing teachers and professionals in the education sector. There are about 52 academic programs for preparing them. The goal of this study is to look at how ESD and CCE are integrated into teacher education programs and even course curricula at the MNUE and NUM. In order to fulfill the goal, MNUE has chosen 24 programs such as Natural science programs (Geography, Biology, Physics, Chemistry, Mathematics, Informatics), Primary education programs (Natural science and Social Science), Preschool program, Social Science programs (English, Japanese, Chinese). In the frame of the study, methodology includes 3 different components including systematic analysis, interview of stakeholders and self-evaluation. We anticipate that the findings will show that biology, physics, chemistry and geography curricula are the most likely to include environmental content, with the perception of inclusion in other curricula being fairly low. Keywords: climate change education, TE curricula, integration of ESD, sustainability issues, courses
Mongolia, remote from the oceans, is elevated at about 1580 m above sea level and surrounded by high mountains on all sides. Therefore, it has a continental extreme dry and cold climate. The feature of the climate is related to the difference in the four seasons. Temperature variations are high while precipitation amounts are low. Moreover, the latitudinal and elevation zone clearly shows the geographical distribution of climate variables. The annual average temperature varies from -10°С to +6.0°С while total annual precipitation is from 50 mm to 400 mm, geographically. In Mongolia, the coldest temperature was recorded as -55.3°С in 1976 and 2016 while the hottest temperature was measured as +44.0°С in 1999. The annual average near-surface temperature over Mongolia has increased by 2.24°С while total annual precipitation has decreased by 7% over the last 80 years. In the other words, climate warming is 2-3 times more in Mongolia than on the global average. Frequency of weather disaster has increased by 2 times for the last 20 years. For example, drought and zhud (extreme winter) for this period has recorded as the most damaging phenomenon. It is widely acknowledged that the problem of global warming and change will continue and intensify for many years to come, and it is clear that the livelihoods, development and environmental problems caused by its negative consequences will be exacerbated in every country, region and country. In particular, due to the nature, climate, climate and lifestyle of Mongolia, and the specifics of the economic sector, the negative effects of global warming and change are expected to be more severe. Therefore, we need to be prepared for uncertainty in the near and distant future. Although Mongolia has been actively conducting research on climate change, its mitigation, and adaptation since joining the UNFCCC in 1993 and has submitted a number of major reports to UNFCCC, climate change education in Mongolia is behind other countries for almost 10 years. The main cause of modern global warming is considered to be directly related to the increase in greenhouse gas emissions. Reducing greenhouse gas emissions in socio-economic sectors is a measure to mitigate climate change. Mongolia's main greenhouse gas emission sectors are (1) Energy (50.1%), (2) Livestock and land use (48.5%), (3) Industry (0.95%), and (4) The waste sector (0.46%) while the forest sector is the greenhouse gas removal sector. Numerous studies have shown that there are several types of climate change adaptation in Mongolia due to global warming and aridity. These include: (1) Desertification, land degradation and forest management issues; (2) Livestock and pasture carrying capacity; (3) Agriculture and soil protection issues; (4) Water quality, regime, and resources, and permafrost melting issues; (5) Biodiversity issues; (6) Disaster management issues; (7) Livelihood and social security issues; (8) Public health issues. Keywords: Mongolia, climate change, climate change mitigation actions, climate change adaptation measures
Ирээдүйн үнэ цэнэ бүтээх өндөр технологийн суурь хичээлүүд бол Физик, Хими, Биологи, Математик бөгөөд эдгээр хичээлүүд дээр улсын сургуулийн сурагчид хангалттай оноо авч чаддаггүй асуудал үүсэж байна. Мөн түүнчлэн физикийн хичээлд дургүй болсон оюутнууд цаашид физикийн мэргэжлийг сонгож суралцахгүй байгаа нь чанартай сургалтын хүртээмж муу байгаа учраас энэ ялгаа гарч байна гэж үзсэн учраас чанартай дижитал контентыг аргазүй дидактикийн хувьд оновчтой хэлбэрээр хүргэхийг зорьсон.
2015 онд УИХ-аас нийгэм, эдийн засаг, бизнес, улс орны бүхий л салбарын хөгжлийг урт хугацаанд баримжаалсан “Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2030 Түүнчлэн 2000-аад оноос хойш тогтвортой хөгжил, тогтвортой хөгжлийн боловсролын үзэл санаа, агуулга, арга зүйг бага дунд боловсролын бүх стандартууд, сургалтын үндэсний болон цөм хөтөлбөрүүд (National and core curriculum) сурах бичгүүдэд зохих түвшинд тусгасаар ирсэн.
In Mongolia, the high school physics curriculum's electrical section reflects some of the electronics basics, which already took several years. The reflection was an attempt to introduce STEM learning technology into the high school curriculum gradually. Several years have passed, but research has shown that studying in the electrical and electronics area is inadequate for high school students. High school students filled the survey out. 26% of students understood the basic electronics taught at school. However, the result of the monitoring survey shows that understanding about electronics content is not sufficient. The reason for the less knowledge of the subject has two points. First, high school teachers are not provided with new knowledge about electronics and information technology. Second, Because of the limited availability of school supplies and physical experimentation tools, students are exposed to the concept of electricity abstractly. Based on these, few electrical and electronics experiments have guidance and have been developed by us, making with cheap and simple components. Here, experiments have been developed to build students' ability to learn independently and develop a creative approach based on student-centered learning (constructivism). In this research, we will discuss about the result of the experiment usage and development process.
It’s preferred to gaining individual’s education by the physics training, and skill gaining by the meta – subjects and studies based on the concepts of Marsona taxanomy. It’s possible to gaining the training activities for itself and others and valuable complex relations as it’s result to the individuals studying for physics training. It can be distinguished the result of studies as general and theme results. Skills of meta – subjects – It means methods of activities gained by the package and total subjects, usable to education process activities and solving real life issues. For instance, - Skill gaining to creating a new knowledge, organizing activities of studying, setting up goals, planning, self controlling, making assessment to result of activities, expecting possible results of it’s own acts (Complex cognitive skills) - Gaining universal acts such as distinguishing difference between original documents and predictions, theoretical sample and real life objects, processing theoretical sample of phenomenon process, testing the predictions by experiment and case in order to explaining certain documents (Complex skills of methods – scientific exploration), - Creating skills of describing information by words, image, marks, processing and accepting it, processing the received information as comparing with agenda’s, reviewing it, distinguishing main concepts from the texts read, finding answer to the questions asked and analyzing it (Complex skills of information), - Gaining the experiences to using various type of sources, new and creative information technology, searching information, analyzing, selecting data’s in order to solving cognitive issues (Complex skills of information), - Development of skills such as improving monologue and conversation, skills of expressing ideas, listening to others, understanding opinion of others, respecting the human rights however they have an opposite opinions (Complex skills of language), - Gaining the everistic method to working in uncertain condition and solving issues (Sustainable development issues) - Creating skills of working with various type of interest groups in society, keeping own opinion and faiths and participating into debate (Complex skills of civilization) As a summary, meta – subject skill is beyond the scale of one subject only general skills of subject is more related to the group of basic scientific exploration research as went further that subject if it’s expressing the scientific methods. Thus it’s considering that systematic activity principle is a methodological key to implementing it. The highest connection between subjects are meta relations. It will be expressed by the policy for complete secondary education and it’s main goals. The cognitive knowledge and scientific methods became a background to make meta communication to the natural science subjects.
The need for a more sustainable world was unanimously acknowledged by United Nations members in September 2015, when 17 Sustainable Development Goals (SDGs) were set, positioning education at the heart of the strategy to promote sustainable development. Since 2000 Mongolian education system have been trying to integrate ESD for all standards of General education Standards, Core curriculums and Student books. State Great Hural of Mongolia approved Mongolia Sustainable Development Vision 2030 in February 2016. Also Minister of Ministry Education, Culture, Science and Sports approved A/458 order of “Main direction and requirements of sustainable developments concepts for training and activities of General Education schools in 2015. STEM education has been indirectly integrated at the objective, content and methodology elements of primary school level curiculums and MECSS procured and distrubuted STEM tools (kits) for all around schools of Mongolia in 2016. Since 2016 all primary school teachers have been teaching STEM lessons their training activities. This paper aims to demonstrate STEM education is important to develop children’s ESD competences, such us system’s thinking, anticipatory normative, Strategic, collaboration, critical thinking, self-awareness, integrated problem solving competences based on result of field trip actions for monitoring STEM education during the 3 years implementation of all around Mongolia at the primary education level. Field trip actions for monitoring STEM education implementation process covered 1260 teachers, 1680 students from 87 schools by actions of lesson observation, interview with students and teachers in May 2019. To sum up, it is still necessary to promote the role of institutions of teacher education in orienting education towards sustainability and STEM education in Mongolia. For this reason, based on the results of the previous monitoring process STEM education implementation, we intend to develop pilot pre-service teachers training project integrated with ESD and STEM education for primary school levels in our country.
Тогтвортой Хөгжлийн Боловсрол - Даяар үйлийн хөтөлбөрийн үзэл санааг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа 2030 он хүртэл дэлхийн бүх улс орнууд, түүний дотор манай орны боловсролын салбарт хэрэгжиж байна. Энэ чиглэлийн дагуу Даяар Үйлийн Хөтөлбөрийн үзэл санааг багш мэргэжлийн хөтөлбөрт тусгаж, суралцаж байгаа оюутнууд хэрэгжиж байгаа төсөл, хөтөлбөрт оролцож, зохих мэдлэгтэй болгох, ЕБС-ийн багш нарын мэдлэг чадварыг дээшлүүлэх хүрээнд сүүлийн 3 жилийн үр дүн дээр суурилан Монгол орны боловсролын салбарын ТХБ-ын үзэл баримталын хүрээг тодруулахдаа 4 асуудал дээр төвлөрч, агуулгын хүрээг дараах байдлаар боловсруулан хэрэгжүүлж байна. Сурах агуулга (Learning content): Сургалтын хөтөлбөрт тусгах сэдвүүдийг уур амьсгалын өөрчлөлт, биологийн төрөл зүйл, эрсдлээс хамгаалах, тогтвортой үйлдвэрлэл ба хэрэглээ гэсэн байдлаар сонгон авсан. Сургаж хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаа, сургалтын орчин (Pedagogy and learning environments): Сурах ба багшлах үйл нь суралцагч дээр төвлөрсөн харилцан идэвхитэй үйл ажиллагаа яуулах замаар хэрэгжих ёстой. Ингэснээр шинжлэн судалсан, үйл ажиллагаанд баримжаалсан суралцахуй хэрэгжих болно. Суралцагч тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж чаддаг болохуйцаар сургалтын орчинг шинээр бүрдүүлэхдээ хичээлийн судалгааны үзэл баримтлал дээр тулгуурласан. Сургалтын үр дүн буюу сургалтын гаралт (Learning outcomes): Сурах процессийг өдөөж өгөх, шүүмжлэлт сэтгэлгээ, системийн сэтгэлгээ, шийдвэр гаргах, одоогийн болон ирээдүйн үеийнхний өмнө хариуцлага хүлээх гэх мэт цөм компетенцуудыг дэмжих. Нийгмийн өөрчлөлт (Societal transformation): Сурагч бүр өөрийгөө болон өөрийн амьдарч байгаа нийгмээ өөрчлөхийн төлөө сэтгэлтэй болох чиглэлээр сургалтын орчинг өөрчлөх. Тогтвортой амьдралын төлөө хүсэл тэмүүлэлтэй болгох. Би “дэлхийн иргэн” гэдэг сэтгэлгээгээр глобал болон локаль түвшний асуудалд хандах. Бид энэ удаа дээрх чиглэлээр хийгдэж байгаа суурь судалгааны эхний үр дүнгээс танилцуулах зорилго тавьсан юм.
Мета- судлагдахууны чадамж – Багц болон нийт судлагдахуунаар эзэмшсэн, боловсролын процессын үйл ажиллагаанд хэрэглэх, түүнчлэн бодит амьдралын асуудал шийдэх үйл ажиллагааны аргын төлөвшилт хамаарна. Тухайлбал, • Шинэ мэдлэг бие даан бүтээх, сурах үйл ажиллагааг зохион байгуулах, зорилго дэвшүүлэх, төлөвлөх, өөрийгөө хянах, үйл ажиллагааныхаа үр дүнг үнэлэх, өөрийн үйлдлийн боломжит үр дүнг урьдчилан харах чадварын эзэмшилт (Мэдэхүйн цогц чадамж) • Анхдагч баримт, ба таамаглал, онолын загвар а бодит биетийн ялгааг ойлгох, үзэгдэл процессын онолын загварыг боловсруулах, тодорхой баримтыг тайлбарлахын тулд таамаглалыг жишээгээр, туршлагаар шалгах универсал үйлийн эзэмшилт (Аргын цогц чадамж –шинжлэх ухаанч эрэл хайлт) • Мэдээллийг үгээр, дүрсээр, тэмдэглэгээ хэлбэрээр дүрслэх, боловсруулах, хүлээн авах, хүлээн авсан мэдээллийг тавигдсан асуудалтай харгалзуулан боловсруулах, нягтлах, уншсан текстээс гол агуулгыг ялгах, тавьсан асуултад хариулт олох, түүнийг задлах чадварын төлөвшил (Мэдээллийн цогц чадамж) • Танин мэдэхүйн асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд янз бүрийн эх үүсвэр, шинэ мэдээллийн технолог ашиглах, мэдээллийг эрж хайх, шинжлэх, сонгох туршлага эзэмшилт (Мэдээллийн цогц чадамж) • Монолог ба харилцан ярианы хөгжил, санаагаа илэрхийлэх чадвар, бусдыг сонсох, байр суурийг нь ойлгох, эсрэг бодолтой хүний эрхийг хүндэтгэх чадварын хөгжил (Хэл харилцааны цогц чадамж) • Тодорхойгүй нөхцөлд ажиллах арга барил, асуудал шийдвэрлэх эвристик аргын эзэмшилт (Тогтвортой хөгжлийн асуудал) • Нийгмийн янз бүрийн сонирхлын бүлэгт ажиллах, өөрийн байр суурь, итгэл үнэмшлийг хадгалах, мэтгэлцээнд оролцох чадварын төлөвшил ( Нийгэмшихүйн цогц чадамж)
The Institute holds refresher courses for teachers who are teaching at the general education schools and preschools all around Mongolia. Training contents: 1. Elementary and secondary education renovation 2. Education studies and psychology 3. Professional theory of didactics 4. Contents of sustainable development education This article will mainly describe about opportunity to integrate sustainable development and sustainable development education in teachers specializing trainings, and their advantages. When considering the needs and necessities of sustainable development and sustainable development education issues: 1. The GAP (global action program) identified 5 priority action areas to advance the EDS Agenda. The first, second, third action areas are relevant to education. 2. Decree No. A/458 of the Minister of Mongolian Education, Cultures and Sciences Necessity and main directions to implement concept projections of sustainable development education in trainings and activities of General Education schools are developed and obliged directors and managers of all level of educational institutes to implement them. 3. Teachers worked in General education schools for 5 years recommended as needed the methodical supports how to integrate contents of sustainable development and sustainable development education in lessons of physics. Therefore looked for possibilities to integrate sustainable development education contents in training contents and in 2016, sustainable development issues are reflected in main trainings for teachers, who have been teaching for 1, 5 and 10 years in secondary schools. Especially, as the methodologist in charge of physical trainings, forum for physical lessons are conducted and sample trainings for how to reflect and teach sustainable developments in physical lessons contents, what roles physical lessons and physical teachers have to develop their students having sustainable development educations. Reflecting sustainable development contents in lessons of physics has the significance to attract students in physics and for students to have the sustainable development education possible to use knowledge from the physical lessons in their life. But instructor to integrate the sustainable education contents in lessons of physics must be the instructor having the sustainable development education and therefore complex skills for instructors determined as specified in CSCT (Competencies for ESD (Education for Sustainable Development) teachers) handbook, which was developed by UNESCO for teachers training institutes. Then instructors can be the good sample instructor of physics, who has the sustainable development education, for his students in his working place.
