Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

Urban expansion and land use and cover change (LUCC) studies are a key knowledge of efficient local governance and urban planning and a lot contributing to the future sustainable development of the city. The main goal of the paper is to model a future urban spatial expansion by 2029 and 2039 of Darkhan city using Landsat TM satellite imagery (land use and cover change map of 1999, 2009, and 2019) and a multivariate logistic regression model. LUCC studies’ Clark Lab’s (Clark University) IDRISI TerrSet software applied for the urban expansion prediction and the correlation between expansion and driving factors. On account of multivariate logistics regression modeling, eight physical factors influencing urban expansion identified to predict urban expansion. Where are: a distance to a main active economic center; the distance from the built-up area; distance to the nearest urbanized area; distance to the educational area; distance from the road; the slope; the elevation and the population density. The regression statistic accounted for the probability of future urban expansion was significant and positive. Overall, the LUCC was estimated that the transition of natural cover to impervious surface in Darkhan city during the study period. Our result estimates note an increase in the total land area (9980.66 ha) of the Darkhan city the built-up area by 1.3% and 0.5%; slum (ger) area by 4.03% and 4.08%: mining area by 0.5% and 2.9%; the industrial area by 1.3% and 0.8%, while indicated decrease of the pasture land by 2.2% and 2.19%; open space by 4.9% and 6.4% during the period 1999-2009 and 2009-2019 respectively, represents LUCC was characterizing by external transformation from natural to urban area. According to the future scenarios of 2019-2029 and 2029-2039, the expansion of the built-up and slum area would be spread significantly into the open space and pasture land.

The research aims to assess the urban expansion of Ulaanbaatar city spatially and temporally by using remotely sensed data and Geographic Information Systems (GIS). Despite the city covers 0.03% of Mongolian territory, 68% of the population resides in Ulaanbaatar. These high rates of urbanization origins several environmental and health problems (e.g. the highest rate of air pollution in the world). The dispersion and expansion of urban areas calculated using the urbanization intensity index and Shannon’s entropy-based on USGS Landsat TM and ETM+ imageries (Landsat Multispectral Scanner with bandwidth 0,5-1,1 μm and 60 m resolution; Landsat Enhanced Thematic Mapper Plus with 30 m resolution and bandwidth 0,45-2,35 μm). The urbanization intensity index and Shannon’s entropy value increase indicates that urbanization is at a higher rate by 1990- 2017 and demonstrating urban sprawl’s rapid increase has transformed from low density-dispersed to medium density- leapfrog spatial expansion.

Long-term urban built-up area changes of the Ulaanbaatar city has accelerated since the 1950s and due to rapid urbanization most of the Mongolian population, or about 68%, live in urban areas. The systematic understanding of urban land expansion is a crucial clue for urban land use planning and sustainable land development. Therefore, in this paper, we used a Markov chain model and cellular automata (CA) to simulate and predict current and future built-up areas expansion is Ulaanbaatar. Landsat imageries (Landsat TM 5, Landsat ETM 7 and Landsat OLI 8) of 1988, 1998, 2008, and 2017 were used to derive main land use classes. Clark Lab’s (Clark University) Geospatial Monitoring and Model software had been used for the urban expansion prediction. The results are innovated to comparable to validate with other study results by using a different kind of methods. Built-up area expansion modeled and predicted 2028’s trends based on a historical expansion of the Ulaanbaatar city between 1988 and 2017, which are prepared according to input model requirements. The built-up area was 7282 hectares (ha) in 1988 and has expanded to 31144 ha in 2017. The built-up area growth of the Ulaanbaatar city has reached 4.3 times over the past 30 years, and from 2017 to 2028 the expansion of the built-up area will be 1.5 times. A comparison of urban expansion from 1988 to 2017 has revealed a rapid built-up invasion to the previous areas of agriculture, grassland, and forest. Simulation performance of Markov chain with the cellular automata model can be used for an improvement in the understanding of the urban expansion processes while allowing helpful for better planning of Ulaanbaatar city, as well as for other rapidly developing towns of Mongolia.

Urban area expansion and land use change are mostly direct and indirect result of the driving force of economic and social changes in country or region. There are no significant places like Mongolia and China, where unexpected rate of urban expansion has occurred over the 50 years. Urban expansion generally leads to an increase in motorized transport, air, water and noise pollution, energy consumption, a loss of agricultural land and a reduction of biodiversity. Information on existing urban sprawl metrics and the course of land use change is essential for urban planning as a "crucial clue". Through the example of remote sensing data measurements in Ulaanbaatar and Tong Liao city footprint, this paper will illustrate how urban compactness metrics and Landsat and BlackBridge satellite imagery could be used effectively on urban planning strategy. Remote sensing method changes urban analysis more convenient and their results more vivid than early manual conventional measurements. Urban footprint total area and compactness index (C index) were identified, based on urban map layers with had been extracted from satellite imagery over the period from 2000-2010. In addition, previously processed on-site survey data had been used for more precise delineation of built of area, with are series of cadastral map and time series land use planning data's in National Land Information Database. Compared analysis of cities represents forms and structural changes of the urban expansion between 2000-2010 in Ulaanbaatar (Mongolia) and Tong Liao (Inner Mongolia, PRC) whereas, unplanned city compared to strict planned one. Calculated C index analyzed by combining two terms of urban external shape, urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. The compactness index is broadly accepted application of urban study particularly in urban sprawl and we use it like as a significant method. The urban shape of Ulaanbaatar is relatively not compact and leap frog and strip development is main reason to it. The C index of Tong Liao has been increasing slowly and the parameter characteristics of territory boundary are relatively compact and regular, which suggests that strict planning and land administration avoids negative urban expansion. Study has demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have a good assistance to comprehend urban land use evolution and obviously support future urban development plan.

The paper is the result of the scientific project work ongoing in Uvs and Zavkhan aimag, Mongolia. The paper addresses questions that are important for policy-making for herders' movements in the Central Asia region.

In the Inner Mongolia, the pasture enclosure process is diminishing the size of grazing land available for nomad’s livestock, furthermore results in overgrazing and vulnerability of pastures. Using Global Positioning System(GPS) technology, movements of semi-nomadic livestock in the Inner Mongolia and nomadic livestock in Mongolia had been tracked. Moreover, a remote sensing and field survey data are collected from the same tracking area to investigate which degree of mobility and land use patterns are influencing on pasture vulnerability.

Улаанбаатар хотын суурин газрын орон зайн тэлэлтийг тооцоолохын тулд Urbanization intensity Index буюу хотжилтын эрчимжилтийн индексийг ашиглан эрчимтэй өсөлт газарзүйн байршлын хувьд чиглэл нь хаашаа тархсаныг тодорхойлохын тулд 45 градусаар найман бүсэд хувааж дүн шинжилгээ хийсэн. Urbanization intensity Index буюу хотжилтын эрчимжилтийг тооцоолохын тулд Ландсат ТМ (1997, 2002, 2017) зургийг ашиглан Газар ашиглалт болон газрын бүрхэвчийн өөрчлөлтийг тогтоож бүсчилсэн анализ хийж Улаанбаатар хотын хотжилтын эрчимжилтийг тооцоолсон болно. Энэхүү судалгаанаас хархад газар ашиглалт болон газрын бүрхэвч судалгааны онуудад ихээхэн өөрчлөгдсөн бөгөөд жишээлбэл барилгажсан талбай нь 22519 мян.га- р нэмэгдсэн байна. Хотжилтын эрчимжилт 33 хувьтай байгаа нь хот эрчимтэй тэлж байгааг илтгэж байна . Хотжилтын эрчимжилт нь хойд, баруун өмнөд баруун зүгт эрчимтэй тэлсэн нь судалгааны хугацаанд ажиглагдлаа.

НИЙТИЙН ЭЗЭМШЛИЙН ОРОН ЗАЙН БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ЗАРИМ АСУУДАЛ: Улаанбаатар хотын жишээн дээр

Хөгжиж буй орнуудад тулгарч буй асуудлын нэг бол хотын хүн амын өсөлт бөгөөд Улаанбаатар хот нь Монгол улсын нийт нутаг дэвсгэрийн 0.03 хувийг эзэлдэг хэдий ч нийт хүн амын 68 орчим хувь нь амьдарч буй нь хотын газар эрчимтэйгээр тэлэхэд нөлөөлж байна. Иймээс бид энэхүү судалгааны ажлаар хотын орон зайн тэлэлтийг тооцоолон хотын төвийн болон хотын захын гэр хорооллын газрыг зайнаас тандан судлал газарзүйн мэдээллийн системийг хоёрдогч мэдээлэл болгон ашигласан. Энэхүү судалгаанд барилгажсан талбайн тархалт болон нягтшилыг тооцоолох зорилгоор Ландсат ТМ (1987)-ийн Улаанбаатар хотын 2017 кадастрын мэдээллийн сангийн зураг ашиглаж хотын төв цэгээс 1 км радиустай буфер татаж Шаннон энтропи тооцоолол хийхэд 1987 онд Шаннон энтропийн утга – 1,27 байсан бол 2017 онд болж өөрчлөгдсөн хэдий ч Улаанбаатар хот нягтшил муутай сийрэг бүтэцтэй болох нь энэхүү судалгааны ажлаар харагдаж байна.

Энэхүү өгүүлэлд хот хөдөөгийн зааг бүсэд хамрагдах, сум суурин газруудын газар ашиглалтын өөрчлөлтийн шинж төрхөд анализ хийж, зах зээлд шилжих шилжилтийн үеийн туршид нөхцөлдсөн нийгэм-эдийн засгийн хөгжил ба хөдөөгийн бодлогын өөрчлөлтийн хоорондын хамаарлыг харуулахыг зорьсон болно. Хот хөдөөгийн зааг бүсэд хамрагдах, Нийслэлийн Жаргалант тосгон, Төв аймгийн Батсүмбэр, Баянчандмань сумдын 1970, 1985, 2010 оны хөдөө аж ахуйн газар болон сумын төвийн газар ашиглалтын мэдээлэлд тулгуурлан газар ашиглалтын өөрчлөлтийг тодорхойлж, эдгээр тосгон, сумдын төвүүдийн суурьшлын болон арилжааны зориулалттай барилгажсан бүтцийн тэлэлт болон хөдөө аж ахуйн газар ашиглалт дах төрөлжилт ба эрчимжилтийн үндсэн чиг хандлагыг тодорхойлох оролдлого хийсэн болно. Дээрх сум, тосгоны газар ашиглалтын өөрчлөлтийн чиг хандлага зохих ялгаатай ч, ижил төстэй, нийтлэг шинжтэй байгаа нь шилжилтийн үеийн хөдөөгийн нийгэм-эдийн засгийн өөрчлөлт болон ялангуяа нийслэл орчмын хот хөдөөгийн зааг нутаг дахь өөрчлөлтийг тусган харуулж байгаа гэж үзэж болно. Энэхүү өөрчлөлт нь нэг талаас нийслэл хоттой шинэ харилцаа холбоо тогтоох, олон салбарт эдийн засгийн суурьт шилжих, нөгөө талаас хүн амын шилжих хөдөлгөөн, нийслэл хот ба түүний орчин дахь хотжилтын нөлөөгөөр хуучин хөдөөгийн суурин газруудын нийгэм эдийн засгийн дүр төрх шинэчлэгдэж байгаатай холбоотой болно. Эдгээр нь орон нутгийн эдийн засаг, нийгэм, хүрээлэн буй орчинд нөлөөлж буй өөрчлөлтийн ерөнхий процессын үр дүн бөгөөд одоогийн болон ирээдүйн газар ашиглалтын бодлогыг хооронд нь уялдуулахад харгалзан үзэх чухал хүчин зүйл болно.

Due to accelerated urbanization since 1950s in Mongolia, most of Mongolia's population, or about 68 percent of the population, live in urban areas. The population growth of the capital city has reached 3.3 per cent over the past 20 years, and the number of inhabitants has been increasing faster than planned and facing many of the problems which challenged major cities in the world. Therefore, in this paper, we used SLEUTH (slope, landuse, exclusion, urban extent, transportation and hillshade) model to simulate and predict current and future urban expansion. Urban expansion is modeled and predicted 2040 trend based on historical expansion of the city between 1990 and 2017 which are prepared according to input maps requirement. Simulation performance of SLEUTH model is well and we suggest this model can be used for land management plan and urban development plan for Ulaanbaatar city as well as other fast growing cities.

МУИС, Сөүлийн Үндэсний Их Сургуультай хамтарсан магистрант, докторант оюутнуудын хамтарсан семинар зохион байгуулсан. 2017-10 сарын 2-ны өдөр. Тус семинарт нийт 28 магистрант, докторант оролцсоны 5 нь МУИС (Газарзүйн тэнхимийн багш Д.Ганпүрэв, Ч.Заяа, Н.Энхтуяа нар илтгэл тавьсан), 19 нь SNU-гаас тус тус оролцсон. МУИС-ийн Газарзүйн тэнхим, Department of Environmental Planning, Graduate School of Environmental Studies, Seoul National University –ийн хооронд харилцсан мэйл, семинарын үеийн зарим зургуудыг хавсаргав.

Currently there are number of issues facing urban region, such a population densification, deterioration in living environment, prevention from fire and other disasters, road traffic, buildings that do not meet quality requirements, unorganized urbanization etc. The most common solution to such issues is land readjustment.

Нийгэм, эдийн засаг болон шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн явцад мэдээлэл солилцоо эрчимжиж, мэдлэг асар хурдтай нэмэгдэж байгаа бөгөөд ирээдүйн нийгэмд энэ үзэгдэл улам хүчээ авах төлөвтэй байна. Сүүлийн үеийн тооцоогоор өдөрт шинээр бий болж буй мэдээллийн хэмжээ 800 мянгад хүрч байгаа бөгөөд 2020 он гэхэд 73 өдөр тутамд мэдээлэл 2 дахин өснө гэж ирээдүй судлаачид үзэж байна. (Энхтүвшин, 2009), (Батсайхан. Б., Дэлгэржав. Б., (2016). 26-30)Тэгвэл ийм цаг үед суралцагсдын мэдлэгийн цар хүрээг зүй зохистой тэлэх, мэдлэгийг зөв хэрэглэх чадвар эзэмшүүлэх явдал орчин үеийн сургалтын нэг чухал шаардлага болж байна. Мөн үүнийг дагаад оюутан залуучууд өөрийгөө нээн илрүүлж сурч, амьдрах чадвартай, бие даан шийдвэр гаргах, нөхцөл байдалд шүүмжлэлтэй хандах, хувилбарт саналуудыг жиших, ухаалаг шийдвэр гаргах чадвар эзэмших зайлшгүй шаардлага тулгараад байна. Иймээс оюутан залуучуудыг идэвхжүүлж, ирээдүйн мэргэжилд нь эзэн болгох мэдлэг, боловсролыг олгох, эх орноо цэцэглүүлэн хөгжүүлэх их үйлст нь чиглүүлж, туршлагажуулах явдал нэн чухал асуудал болоод байна. Судалгааг МУИС-ийн БУС-ийн Газарзүйн тэнхимийн “Хот ба бүс нутаг төлөвлөлт”-ийн 4-р курсийн “Хотын байгаль орчны төлөвлөлт”, “Хотын Эрх зүй” гэсэн хоёр семинарын хичээлийг сонгон судалж буй нийт 30 оюутнуудын дунд судалгааг явуулсан болно. Их дээд сургуулийн сургалтад мэргэжил, судалж байгаа курс, хичээлийн сэдэв, бүтэц онцлогоос хамааруулан сургалтын идэвхтэй аргуудыг зохистой хэрэглэх замаар ялангуяа семинарын хичээлийн үр өгөөжийг сайжруулах шаардлагатай байна (Даваа. Ж., Сарантуяа. Г., 2013).

Using samples of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city, this paper illustrates how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. fractal dimension index and compactness ratio were identified based on GIS map layers extracted from a series of cadastral map and time series land use planning data in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices were analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Study demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have good potential to understand urban land use evolution and design future urban development.

The capital city Ulaanbaatar, main place of over centralization, has been losing its definite spatial structure and organization and facing many problems such as ecological, social, economic, and transportation condition. Urban spatial structure, transportation networks are being improved and urban development process is taking places as for decision of above mentioned problems. So developments of satellite cities are suggested for urban decentralization policy. Many regional issues including expansion of urban intensive gravity and influence area, heightened role of urban regions and change in functions of towns within urban intensive gravity and influence zone are needed to be considered and reviewed as development plans for satellite cities, suburbs and edge cities are started to be implemented. Some solutions for development of Tuv region coherently with Ulaanbaatar city and other settlements nearby Ulaanbaatar city are considered in current Mongolian Regional Development Program and Development Programs of Tuv Region and Ulaanbaatar Region, however these are cannot being the basis for urban and land use planning as well as for rational spatial organization. Therefore, it is necessary to develop city-regional policy and planning which are based on development trend to develop the capital city as a region, considered functions of group settlement in urban intensive gravity and influence zone and estimated demands of central city substantively.

Through the example of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city footprint, this paper will illustrate how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. Fractal dimension index and compactness ratio were identified, based on GIS map layers with had been extracted from a series of cadastral map, time series land use planning data’s in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Despite the urban planner’s effort to limit expansions and promote compact structure, city had been constructed far above irregular shapes. The main findings states here is that Ulaanbaatar is growing none systematically and incompactly, even though the geometrical growth hasn’t been strictly planned and became most irregular shape of urban sprawl. Study has demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have a good assistance to comprehend urban land use evolution study and obviously project future urban development plan.

By the increasing demand of land for agriculture, concentration of urban land in central region, development of mining industry and land privatization the ecological conditions of Mongolian land usages are getting more unsuitable. The goal of our study was to assess impact to main land use types of Mongolia, change trends since 1975. Using the baseline data of state land cadastre inventory and National Land Information Database we defined land use changes in 40 years. Land use change trend is dividing into two periods from 1975-1990 and 1990-2015, which had been presented by quite different social and economic constraints and stimulations to diverse type of land use. General land use changes in two periods are: agricultural sector development and destruction, rapid urbanization (rural population in-migration to urban) and transformation of nomadic livestock husbandry to semi-sediment husbandry. Main reasons of land degradation are the overgrazing and desertification, global warming and human impact which have been presented by reduction of forest and surface water areas.

Abstract Hustay National Park is first natural habitat of wild horses from international zoo parks and still after 20 years strictly protection some areas are under soil erosion process due to overgrazing long-term impact. The research had been treated soil erosion by precipitation in overgrazed plots in the Hustay National Park situated in the centre of Mongolia between the Hustay Mountain and Tuul river valley. Main purpose of the research was to estimate water erosion risk probability using Universal Soil Loss Equation (USLE) empirical model in rangeland plots. The research consists in three parts: a) soil field study, sampling and laboratory analysis b) Geographical Information System (GIS) data processing. The expected soil loss potential expressed as t ha-1 year-1 for the study area had been determined using the USLE model in GIS environment. For the calculation of the erosivity of the precipitation we used Fournier's modified index. The Digital Elevation Model (DEM) and GIS spatial analyst hydrology tool was used to define plot parameters. c) Needle measurement arranged to prove USLE prediction by field measurement to determine the changes in soil surface before storm events and after in steep slope. We installed needles on steep slope by 20*40 m (length*width), where marked 24 points to measure the sheet erosion. The highest soil loss was estimated in weakly developed mountain chestnut (3,1-20.7 t ha-1 year-1), lowest was forest soils (0,3-0,9 t ha-1 year-1) and alluvial meadow soils. In the terrain units soil loss was highest within the mountain ridge and north aspect slopes (18 t ha-1 year-1), low hill sloping and meadow valleys (0.1-2 t ha-1 year-1) was lowest. After the needle measurement soil loss in the slope plot are ranged between 3-12.4 t/ha year at the upper to middle slope position and respectively total soil loss estimated 14.9 t/ha year with is close result proving USLE prediction 16.4 t/ha year soil loss in that plot. Thus, there is a good coincidence between the field measurement and USLE model prediction of soil loss. Higher resolution DEM, local precipitation accurate data, and detailed soil database source will increasingly important for the further research development. USLE model implementation in watershed scale or regional level will be not feasible without detailed soil field surveys.

Судалгааны гол зорилго нь хот төлөвлөлтөнд шаардлагатай тохиромжтой газрыг илрүүлэх арга зүй боловсруулах болон Монгол Улсын томоохон хот Дарханы нутаг дэвсгэрт энэ аргачлалаа турших явдал байсан. Аргачлалыг газарзүйн мэдээллийн технологи (GIT) болон олон шалгуурт шинжилгээний (MCA) арга зүй дээр тулгуурлан хийв. Шинжилгээнд шаардлагатай мэдээ, мэдээлэл боловсруулах болон газрын зургийг үйлдэхдээ ArcGIS, ERDAS програм хангамж ашиглав. Судалгааны ажил нь үндсэн хоёр үе шаттай: газарзүйн мэдээллийг боловсруулах болон олон шалгуурт шинжилгээ. Эхний шатанд хүлцэх боломжийг илэрхийлэгч суурь нөхцөлийн зураг болон жингийн утгаар илэрхийлэгдсэн (AHP програмаар бодсон) хүчин зүйлсийн зургуудыг боловсруулсан. Дараагийн шатанд эдгээр зургуудыг нэгтгэн олон шалгуурт шинжилгээ хийж хот байгуулалтанд тохиромжтой газрыг тогтоосон. Хот байгуулахад тохиромжтой голын хамгаалалтын бүсээс тогтоосон зайд, урд болон зүүн урд зовхис чиглэлтэй, тэгш (15 хэмээс бага налуу), ус намгархаг газар, ой болон тариалантай давхцахгүй 49,2 мянган га газар шинээр Дархан хот орчимд илрүүллээ.

Судалгааны гол зорилго нь хот төлөвлөлтөнд шаардлагатай тохиромжтой газрыг илрүүлэх арга зүй боловсруулах болон Монгол Улсын томоохон хот Дарханы нутаг дэвсгэрт энэ аргачлалаа турших явдал байсан. Аргачлалыг газарзүйн мэдээллийн технологи (GIT) болон олон шалгуурт шинжилгээний (MCA) арга зүй дээр тулгуурлан хийв. Шинжилгээнд шаардлагатай мэдээ, мэдээлэл боловсруулах болон газрын зургийг үйлдэхдээ ArcGIS, ERDAS програм хангамж ашиглав. Судалгааны ажил нь үндсэн хоёр үе шаттай: газарзүйн мэдээллийг боловсруулах болон олон шалгуурт шинжилгээ. Эхний шатанд хүлцэх боломжийг илэрхийлэгч суурь нөхцөлийн зураг болон жингийн утгаар илэрхийлэгдсэн (AHP програмаар бодсон) хүчин зүйлсийн зургуудыг боловсруулсан. Дараагийн шатанд эдгээр зургуудыг нэгтгэн олон шалгуурт шинжилгээ хийж хот байгуулалтанд тохиромжтой газрыг тогтоосон. Хот байгуулахад тохиромжтой голын хамгаалалтын бүсээс тогтоосон зайд, урд болон зүүн урд зовхис чиглэлтэй, тэгш (15 хэмээс бага налуу), ус намгархаг газар, ой болон тариалантай давхцахгүй 49,2 мянган га газар шинээр Дархан хот орчимд илрүүллээ.