Бидний тухай
Багш ажилтан
Хотын дулааны арал нь хүйтний улиралд хот дундуур урсах гол мөрөн дээр халиа тошин үүсгэхийн гадна дулааны улиралд үер усны асуудал дагуулсан конвекцийн үйл явцыг дэмждэг. Уг судалгаанд Улаанбаатар хотын төвийн дүүргүүдийн газар ашиглалтын ялгаатай бүсчлэлд агаарын температурынхээрийн хэмжилтийн мэдээ болон автомат станцуудын мэдээг ашиглан Хотын дулааны арлыг илрүүлэн түүний сүүлийн жилүүдэд гарсан өөрчлөлтийг авч үзэн газрын гадаргуутай хамаарал бий эсэхийг судлах юм. Улаанбаатар хотын хойноос урагш, баруунаас зүүн чиглэлд газар ашиглалтын ялгаатай бүсүүдэд газрын ялгаатай гадаргуу дээр температурын хээрийн болон суурин хэмжилтийн мэдээнд тулгуурлан дулааны арлыг илрүүлсэн. Мөн температур ба далайн түвшний өндөр хоорондын статистик хамаарлыг тогтоож шугаман регрессийн тэгшитгэл зохиосон бөгөөд үүнийг ашиглан температурын орон зайн тархалтыг зураглаж үүнээс “Хотын дулааны арал”-ыг тодорхойлж гаргахад хотын захаас төв рүүгээ 2-3°C-ээр дулаардаг болох нь тогтоогдлоо. Хотын барилгажсан хэсгийн гадаргуу болох бетон, асфальт гэх мэт нь дулаан багтаамж ихтэй учраас бусад гадаргаас дунджаар 3.4°C-ээр илүү халж байгаа бол бетон гадаргуу бусад гадаргуугаас 1.84°C-ээр, шилэн гадаргуу 3.68°C-ээр илүү халж байсан.Үүнтэй уялдан газрын гадаргуу болон дулааны арлын хооронд хамаарал байгаагажигласан учраас цаашид олон улсад уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицохын тулд хот байгуулалт болон хот төлөвлөлтөөр хийгддэг арга туршлагыг авч хэрэгжүүлдэг шаардлагатай.
Монгол улсын засгийн газрын 2022 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 267 дугаар тогтоолоор Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хийгдэж байгаа геодезийн хэмжилт, зураглалын ажилд олон улсын геодезийн солбицлын ITRF2020тогтолцоо, өндрийн сүлжээнд Балтийн тэнгисийн тогтолцоог, газрын зураглалд дэлхийн хөндлөн меркаторын "UTM" тусгагийг тус тус хэрэглэж байгаа билээ. Хот байгуулалт, уул уурхайн ашиглалт, ашигт малтмалын нөөц тооцоолол,инженерийн барилга байгууламжийн төсөл, тооцоонд шаардлагатай геодезийн хэмжилт, том масштабын байр зүйн зураглалын ажлыг тэгш өнцгийн хавтгайн солбицлын тогтолцоонд гүйцэтгэдэг. Энэ тогтолцоонд геодезийн хэмжилтийг гүйцэтгэхэд хэрэглэх масштабын итгэлцүүрийг хэрхэн хэрэглэх талаар тодорхой аргачлал, заавар байхгүй байгаа нь геодезийн үйлдвэрлэлийн бүтээгдхүүний чанарт муугаар нөлөөлж байна. Тухайлбал, 2009 оноос хойш хэмжилт хийж буй газрын байрлалыг харгалзахгүйгээр хаана ч байсан ялгаагүй тэнхлэгийн голдоч дээрх масштабын итгэлцүүр болох 0.9996 гэсэн утгыг хэрэглэдэг жишиг тогтсон нь буруу юм. Иймээс газрын зураглалын хэмжилтэнд дэлхийн хөндлөн меркаторын "UTM" тусгагийг ашиглан эргэлтийн эллипсоидын тодорхой хэсгийг хавтгайд буулгахад гарах гажилтыг зөв тооцсон масштабын итгэлцүүрийг хэрэглэх нь зүйтэй. Геодезийн байнгын цэг тэмдэгт дээрх геодезийн B, L солбицлын утгыг хөрвүүлэлтийн програм ашиглан цэг тус бүрээр хөрвүүлэн ашиглах нь дээд геодезийн онолын бодлогуудад нийцэхгүй. Улсын геодезийн сүлжээний нягтралыг сайжруулан, Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд геодезийн байрлалын сүлжээний "UTM" тэгш өнцгийн солбицлуудыг тэгшитгэн бодсоны дараа геодезийн хэмжилтийг хавтгай дээр хийгдэж байгаа гэж үзэн масштабын итгэлцүүрийн нэг гэсэн утгыг авч хэрэглэж болно. Үүний үр дүнд GNSS-ийн технологиор байгуулсан байрлалын сүлжээг электрон тахеометрээр шалгахад зөрүү гараад байна гэдэг асуудал үгүй
Currently there are number of issues facing urban region, such a population densification, deterioration in living environment, prevention from fire and other disasters, road traffic, buildings that do not meet quality requirements, unorganized urbanization etc. The most common solution to such issues is land readjustment.
Through the example of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city footprint, this paper will illustrate how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. Fractal dimension index and compactness ratio were identified, based on GIS map layers with had been extracted from a series of cadastral map, time series land use planning data’s in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Despite the urban planner’s effort to limit expansions and promote compact structure, city had been constructed far above irregular shapes. The main findings states here is that Ulaanbaatar is growing none systematically and incompactly, even though the geometrical growth hasn’t been strictly planned and became most irregular shape of urban sprawl. Study has demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have a good assistance to comprehend urban land use evolution study and obviously project future urban development plan.
By the increasing demand of land for agriculture, concentration of urban land in central region, development of mining industry and land privatization the ecological conditions of Mongolian land usages are getting more unsuitable. The goal of our study was to assess impact to main land use types of Mongolia, change trends since 1975. Using the baseline data of state land cadastre inventory and National Land Information Database we defined land use changes in 40 years. Land use change trend is dividing into two periods from 1975-1990 and 1990-2015, which had been presented by quite different social and economic constraints and stimulations to diverse type of land use. General land use changes in two periods are: agricultural sector development and destruction, rapid urbanization (rural population in-migration to urban) and transformation of nomadic livestock husbandry to semi-sediment husbandry. Main reasons of land degradation are the overgrazing and desertification, global warming and human impact which have been presented by reduction of forest and surface water areas.
One of the most popular used methods to determine soil erosion is the USLE method. USLE stands for Universal Soil Loss Equation. The research had been treated soil erosion by precipitation in overgrazed plots in the Hustay National Park situated in the centre of Mongolia between the Hustay Mountain and Tuul river valley. For the calculation of the erosivity of the precipitation we used one that is determined from ''Fournier's modified index''
