Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

Abstract This study aimed to plan civil engineering constructions based on the estimation of maximum runoff volume during the flood and determination of susceptible parcels for flood risk in the dry riverbed which directs to the centre of Turgen soum, Uvs province. We determined the channel width, flood level, bank height, flood-prone households and parcels by flood runoff modelling using HEC-RAS software. The hydraulic analysis of civil engineering construction to avoid risk was implemented by Flow pro software. The volume of water flowing through a channel was carried out by Pipe flow advisor software. The hydraulic parameters were estimated using a digital elevation model. The maximum discharge of flood with 1% rainfall feeding was Q1%=11.06 m3/s when daily precipitation was at maximum. Therefore, there is a need for the planning of civil engineering construction that can drain the amount of the estimated discharge. The application of flood runoff modelling with the help of HEC-RAS software showed that the inundation width, channel bottom width, the difference between the highest point and the lowest point, and slope angle for the civil engineering construction were 10.66 m, 2 m, 6.01, and 0.0028, respectively. The flood-prone areas in the soum centre were 32 parcels with an area of 4.8 hectares. The hydraulic estimation results revealed 11.06 m3/s for discharge and 2 m for channel bottom width, while 0.8 m for water depth. Based on this estimation, the ferroconcrete channel for the flood will be planned to be the width of 2 m and height of 1 m and it is also calculated to be 0.2 m from the surface water level to the edge of the channel. We suggested that the total length and discharge of the channel would be 1673 m and 13.896 m3/s.

The aim of this study is to simulate the urban sprawl of Darkhan city and to predict future urban expansion using the SLEUTH CA model. The model performs mathematical calculations based on the historical change in urban growth from the past to the present and models future trends using 8 expansion indices and 5 coefficients. The spatial expansion of Darkhan city is expected to increase steadily by 1%, and the rate of expansion is expected to decline between 2035 and 2040 due to the impact of land resources and constraints. The SLEUTH model presented an edge growth that accounts for about 95% of the total expansion.

Улаанбаатар хотын хүн ам, нийгэм-эдийн засгийн төвлөрөл зах зээлд шилжсэн сүүлийн 30 жилийн хугацаанд түргэн хурдацтай нэмэгдэж, нийслэл хотын газар ашиглалт, хот төлөвлөлтийн бодлого алдагдах, байгаль орчны бохирдол гамшгийн түвшинд хүрэх эрсдэлтэй болоод байгаа энэ цаг үед нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах шинжлэх ухааны үндэстэй, цэгцтэй бодлого боловсруулж мөрдөх шаардлага амьдралаас урган гарч байгаа юм. Энэ илтгэлээр Улаанбаатар хотын орон зайн бүтэц, зохион байгуулалтыг төгөлдөржүүлэх талаар өмнөх бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичгүүдэд тусгагдсан төлөвлөлтийн тодорхой санал, шийдлүүдийг нийслэл хотын төдийгүй улс орны нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн хэрэгцээ шаардлагатай уялдуулан эргэн харж, тайлал хийхийг зорисон болно.

At a time when Ulaanbaatar's population and socio-economic concentration have been growing rapidly over the past 30 years, and there is a risk that the city's land use and urban planning policies will be disrupted and environmental pollution will reach catastrophic levels, there is a scientific basis for decentralization. The need to develop and implement a well-structured policy arises from life. The purpose of this report is to review and interpret specific planning proposals and solutions reflected in previous policy and planning documents to improve the spatial structure of Ulaanbaatar in accordance with the needs of the capital city and the country's socio-economic development.

The paper is the result of the scientific project work ongoing in Uvs and Zavkhan aimag, Mongolia. The paper addresses questions that are important for policy-making for herders' movements in the Central Asia region.

Улаанбаатар хотын суурин газрын орон зайн тэлэлтийг тооцоолохын тулд Urbanization intensity Index буюу хотжилтын эрчимжилтийн индексийг ашиглан эрчимтэй өсөлт газарзүйн байршлын хувьд чиглэл нь хаашаа тархсаныг тодорхойлохын тулд 45 градусаар найман бүсэд хувааж дүн шинжилгээ хийсэн. Urbanization intensity Index буюу хотжилтын эрчимжилтийг тооцоолохын тулд Ландсат ТМ (1997, 2002, 2017) зургийг ашиглан Газар ашиглалт болон газрын бүрхэвчийн өөрчлөлтийг тогтоож бүсчилсэн анализ хийж Улаанбаатар хотын хотжилтын эрчимжилтийг тооцоолсон болно. Энэхүү судалгаанаас хархад газар ашиглалт болон газрын бүрхэвч судалгааны онуудад ихээхэн өөрчлөгдсөн бөгөөд жишээлбэл барилгажсан талбай нь 22519 мян.га- р нэмэгдсэн байна. Хотжилтын эрчимжилт 33 хувьтай байгаа нь хот эрчимтэй тэлж байгааг илтгэж байна . Хотжилтын эрчимжилт нь хойд, баруун өмнөд баруун зүгт эрчимтэй тэлсэн нь судалгааны хугацаанд ажиглагдлаа.

Хөгжиж буй орнуудад тулгарч буй асуудлын нэг бол хотын хүн амын өсөлт бөгөөд Улаанбаатар хот нь Монгол улсын нийт нутаг дэвсгэрийн 0.03 хувийг эзэлдэг хэдий ч нийт хүн амын 68 орчим хувь нь амьдарч буй нь хотын газар эрчимтэйгээр тэлэхэд нөлөөлж байна. Иймээс бид энэхүү судалгааны ажлаар хотын орон зайн тэлэлтийг тооцоолон хотын төвийн болон хотын захын гэр хорооллын газрыг зайнаас тандан судлал газарзүйн мэдээллийн системийг хоёрдогч мэдээлэл болгон ашигласан. Энэхүү судалгаанд барилгажсан талбайн тархалт болон нягтшилыг тооцоолох зорилгоор Ландсат ТМ (1987)-ийн Улаанбаатар хотын 2017 кадастрын мэдээллийн сангийн зураг ашиглаж хотын төв цэгээс 1 км радиустай буфер татаж Шаннон энтропи тооцоолол хийхэд 1987 онд Шаннон энтропийн утга – 1,27 байсан бол 2017 онд болж өөрчлөгдсөн хэдий ч Улаанбаатар хот нягтшил муутай сийрэг бүтэцтэй болох нь энэхүү судалгааны ажлаар харагдаж байна.

НИЙТИЙН ЭЗЭМШЛИЙН ОРОН ЗАЙН БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ЗАРИМ АСУУДАЛ: Улаанбаатар хотын жишээн дээр

Энэхүү өгүүлэлд хот хөдөөгийн зааг бүсэд хамрагдах, сум суурин газруудын газар ашиглалтын өөрчлөлтийн шинж төрхөд анализ хийж, зах зээлд шилжих шилжилтийн үеийн туршид нөхцөлдсөн нийгэм-эдийн засгийн хөгжил ба хөдөөгийн бодлогын өөрчлөлтийн хоорондын хамаарлыг харуулахыг зорьсон болно. Хот хөдөөгийн зааг бүсэд хамрагдах, Нийслэлийн Жаргалант тосгон, Төв аймгийн Батсүмбэр, Баянчандмань сумдын 1970, 1985, 2010 оны хөдөө аж ахуйн газар болон сумын төвийн газар ашиглалтын мэдээлэлд тулгуурлан газар ашиглалтын өөрчлөлтийг тодорхойлж, эдгээр тосгон, сумдын төвүүдийн суурьшлын болон арилжааны зориулалттай барилгажсан бүтцийн тэлэлт болон хөдөө аж ахуйн газар ашиглалт дах төрөлжилт ба эрчимжилтийн үндсэн чиг хандлагыг тодорхойлох оролдлого хийсэн болно. Дээрх сум, тосгоны газар ашиглалтын өөрчлөлтийн чиг хандлага зохих ялгаатай ч, ижил төстэй, нийтлэг шинжтэй байгаа нь шилжилтийн үеийн хөдөөгийн нийгэм-эдийн засгийн өөрчлөлт болон ялангуяа нийслэл орчмын хот хөдөөгийн зааг нутаг дахь өөрчлөлтийг тусган харуулж байгаа гэж үзэж болно. Энэхүү өөрчлөлт нь нэг талаас нийслэл хоттой шинэ харилцаа холбоо тогтоох, олон салбарт эдийн засгийн суурьт шилжих, нөгөө талаас хүн амын шилжих хөдөлгөөн, нийслэл хот ба түүний орчин дахь хотжилтын нөлөөгөөр хуучин хөдөөгийн суурин газруудын нийгэм эдийн засгийн дүр төрх шинэчлэгдэж байгаатай холбоотой болно. Эдгээр нь орон нутгийн эдийн засаг, нийгэм, хүрээлэн буй орчинд нөлөөлж буй өөрчлөлтийн ерөнхий процессын үр дүн бөгөөд одоогийн болон ирээдүйн газар ашиглалтын бодлогыг хооронд нь уялдуулахад харгалзан үзэх чухал хүчин зүйл болно.

Due to accelerated urbanization since 1950s in Mongolia, most of Mongolia's population, or about 68 percent of the population, live in urban areas. The population growth of the capital city has reached 3.3 per cent over the past 20 years, and the number of inhabitants has been increasing faster than planned and facing many of the problems which challenged major cities in the world. Therefore, in this paper, we used SLEUTH (slope, landuse, exclusion, urban extent, transportation and hillshade) model to simulate and predict current and future urban expansion. Urban expansion is modeled and predicted 2040 trend based on historical expansion of the city between 1990 and 2017 which are prepared according to input maps requirement. Simulation performance of SLEUTH model is well and we suggest this model can be used for land management plan and urban development plan for Ulaanbaatar city as well as other fast growing cities.

МУИС, Сөүлийн Үндэсний Их Сургуультай хамтарсан магистрант, докторант оюутнуудын хамтарсан семинар зохион байгуулсан. 2017-10 сарын 2-ны өдөр. Тус семинарт нийт 28 магистрант, докторант оролцсоны 5 нь МУИС (Газарзүйн тэнхимийн багш Д.Ганпүрэв, Ч.Заяа, Н.Энхтуяа нар илтгэл тавьсан), 19 нь SNU-гаас тус тус оролцсон. МУИС-ийн Газарзүйн тэнхим, Department of Environmental Planning, Graduate School of Environmental Studies, Seoul National University –ийн хооронд харилцсан мэйл, семинарын үеийн зарим зургуудыг хавсаргав.

Currently there are number of issues facing urban region, such a population densification, deterioration in living environment, prevention from fire and other disasters, road traffic, buildings that do not meet quality requirements, unorganized urbanization etc. The most common solution to such issues is land readjustment.

Нийгэм, эдийн засаг болон шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн явцад мэдээлэл солилцоо эрчимжиж, мэдлэг асар хурдтай нэмэгдэж байгаа бөгөөд ирээдүйн нийгэмд энэ үзэгдэл улам хүчээ авах төлөвтэй байна. Сүүлийн үеийн тооцоогоор өдөрт шинээр бий болж буй мэдээллийн хэмжээ 800 мянгад хүрч байгаа бөгөөд 2020 он гэхэд 73 өдөр тутамд мэдээлэл 2 дахин өснө гэж ирээдүй судлаачид үзэж байна. (Энхтүвшин, 2009), (Батсайхан. Б., Дэлгэржав. Б., (2016). 26-30)Тэгвэл ийм цаг үед суралцагсдын мэдлэгийн цар хүрээг зүй зохистой тэлэх, мэдлэгийг зөв хэрэглэх чадвар эзэмшүүлэх явдал орчин үеийн сургалтын нэг чухал шаардлага болж байна. Мөн үүнийг дагаад оюутан залуучууд өөрийгөө нээн илрүүлж сурч, амьдрах чадвартай, бие даан шийдвэр гаргах, нөхцөл байдалд шүүмжлэлтэй хандах, хувилбарт саналуудыг жиших, ухаалаг шийдвэр гаргах чадвар эзэмших зайлшгүй шаардлага тулгараад байна. Иймээс оюутан залуучуудыг идэвхжүүлж, ирээдүйн мэргэжилд нь эзэн болгох мэдлэг, боловсролыг олгох, эх орноо цэцэглүүлэн хөгжүүлэх их үйлст нь чиглүүлж, туршлагажуулах явдал нэн чухал асуудал болоод байна. Судалгааг МУИС-ийн БУС-ийн Газарзүйн тэнхимийн “Хот ба бүс нутаг төлөвлөлт”-ийн 4-р курсийн “Хотын байгаль орчны төлөвлөлт”, “Хотын Эрх зүй” гэсэн хоёр семинарын хичээлийг сонгон судалж буй нийт 30 оюутнуудын дунд судалгааг явуулсан болно. Их дээд сургуулийн сургалтад мэргэжил, судалж байгаа курс, хичээлийн сэдэв, бүтэц онцлогоос хамааруулан сургалтын идэвхтэй аргуудыг зохистой хэрэглэх замаар ялангуяа семинарын хичээлийн үр өгөөжийг сайжруулах шаардлагатай байна (Даваа. Ж., Сарантуяа. Г., 2013).

Улаанбаатар хотын эрчимтэй өсөн тэлж буй хотжилтын үйл явц болон уур амьсгалын өөрчлөлтийн хам нөлөөллөөр хотын дундуур урсдаг жижиг голуудын урсац ба усны чанар эрс доройтох болсон бөгөөд энэхүү судалгаанд тус хотын газар ашиглалтын бараг бүхий л хэв шинжийг дамжин урсдаг Сэлбэ голыг жишээ болгон авч, голын усны чанарын төлөв байдлын орон зайн ялгааг тодорхойлох оролдлого хийсэн болно. Энэхүү судалгааны хүрээнд Сэлбэ голын ай савын үндсэн үзүүлэлтүүдийг ArcGIS.10, ArcHydro.2 программуудыг ашиган тодорхойлж, энэ сав газрын хүрээнд 1994-2013 оны хоорондох хүн амын өсөлт, газар ашилалтын өөрчлөлтийг тодорхойлов. Сэлбэ голын сав дахь хотын газар ашиглалтын үндсэн хэв шинжүүдийг төлөөлөх 5 байршлаас 2012, 2013 онуудад авсан усны дээж, лабораторын шинжилгээний дүнд Сэлбэ голын усны химийн орон зайн ялгаралыг илрүүлж,чанарын индесийг тодорхойлсон болно. Судалгаанаас үзэхэд NO4, NO2, NO3, DO, BOD зэрэг 5-7 параметрүүд гэр хорооллын хэсэгт стандарт хэмжээнээс дээгүүр буюу хэт дээгүүр үзүүлэлттэй байгаа нь хотын газар ашиглалт ба голын усны бохирдол тодорхой хамааралтай болохыг харуулж байгаа болно.

Улаанбаатар хотын эрчимтэй өсөн тэлж буй хотжилтын үйл явц болон уур амьсгалын өөрчлөлтийн хам нөлөөллөөр хотын дундуур урсдаг жижиг голуудын урсац ба усны чанар эрс доройтох болсон бөгөөд энэхүү судалгаанд тус хотын газар ашиглалтын бараг бүхий л хэв шинжийг дамжин урсдаг Сэлбэ голыг жишээ болгон авч, голын усны чанарын төлөв байдлын орон зайн ялгааг тодорхойлох оролдлого хийсэн болно. Энэхүү судалгааны хүрээнд Сэлбэ голын ай савын үндсэн үзүүлэлтүүдийг ArcGIS.10, ArcHydro.2 программуудыг ашиган тодорхойлж, энэ сав газрын хүрээнд 1994-2013 оны хоорондох хүн амын өсөлт, газар ашилалтын өөрчлөлтийг тодорхойлов. Сэлбэ голын сав дахь хотын газар ашиглалтын үндсэн хэв шинжүүдийг төлөөлөх 5 байршлаас 2012, 2013 онуудад авсан усны дээж, лабораторын шинжилгээний дүнд Сэлбэ голын усны химийн орон зайн ялгаралыг илрүүлж,чанарын индесийг тодорхойлсон болно. Судалгаанаас үзэхэд NO4, NO2, NO3, DO, BOD зэрэг 5-7 параметрүүд гэр хорооллын хэсэгт стандарт хэмжээнээс дээгүүр буюу хэт дээгүүр үзүүлэлттэй байгаа нь хотын газар ашиглалт ба голын усны бохирдол тодорхой хамааралтай болохыг харуулж байгаа болно.

Using samples of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city, this paper illustrates how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. fractal dimension index and compactness ratio were identified based on GIS map layers extracted from a series of cadastral map and time series land use planning data in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices were analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Study demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have good potential to understand urban land use evolution and design future urban development.

Through the example of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city footprint, this paper will illustrate how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. Fractal dimension index and compactness ratio were identified, based on GIS map layers with had been extracted from a series of cadastral map, time series land use planning data’s in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Despite the urban planner’s effort to limit expansions and promote compact structure, city had been constructed far above irregular shapes. The main findings states here is that Ulaanbaatar is growing none systematically and incompactly, even though the geometrical growth hasn’t been strictly planned and became most irregular shape of urban sprawl. Study has demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have a good assistance to comprehend urban land use evolution study and obviously project future urban development plan.

By the increasing demand of land for agriculture, concentration of urban land in central region, development of mining industry and land privatization the ecological conditions of Mongolian land usages are getting more unsuitable. The goal of our study was to assess impact to main land use types of Mongolia, change trends since 1975. Using the baseline data of state land cadastre inventory and National Land Information Database we defined land use changes in 40 years. Land use change trend is dividing into two periods from 1975-1990 and 1990-2015, which had been presented by quite different social and economic constraints and stimulations to diverse type of land use. General land use changes in two periods are: agricultural sector development and destruction, rapid urbanization (rural population in-migration to urban) and transformation of nomadic livestock husbandry to semi-sediment husbandry. Main reasons of land degradation are the overgrazing and desertification, global warming and human impact which have been presented by reduction of forest and surface water areas.

By the increasing demand of land for agriculture, concentration of urban land in central region, development of mining industry and land privatization the ecological conditions of Mongolian land usages are getting more unsuitable. The goal of our study was to assess impact to main land use types of Mongolia, change trends since 1975. Using the baseline data of state land cadastre inventory and National Land Information Database we defined land use changes in 40 years. Land use change trend is dividing into two periods from 1975-1990 and 1990-2015, which had been presented by quite different social and economic constraints and stimulations to diverse type of land use. General land use changes in two periods are: agricultural sector development and destruction, rapid urbanization (rural population in-migration to urban) and transformation of nomadic livestock husbandry to semi-sediment husbandry. Main reasons of land degradation are the overgrazing and desertification, global warming and human impact which have been presented by reduction of forest and surface water areas.

The capital city Ulaanbaatar, main place of over centralization, has been losing its definite spatial structure and organization and facing many problems such as ecological, social, economic, and transportation condition. Urban spatial structure, transportation networks are being improved and urban development process is taking places as for decision of above mentioned problems. So developments of satellite cities are suggested for urban decentralization policy. Many regional issues including expansion of urban intensive gravity and influence area, heightened role of urban regions and change in functions of towns within urban intensive gravity and influence zone are needed to be considered and reviewed as development plans for satellite cities, suburbs and edge cities are started to be implemented. Some solutions for development of Tuv region coherently with Ulaanbaatar city and other settlements nearby Ulaanbaatar city are considered in current Mongolian Regional Development Program and Development Programs of Tuv Region and Ulaanbaatar Region, however these are cannot being the basis for urban and land use planning as well as for rational spatial organization. Therefore, it is necessary to develop city-regional policy and planning which are based on development trend to develop the capital city as a region, considered functions of group settlement in urban intensive gravity and influence zone and estimated demands of central city substantively.

Through the example of some measurements in urban sprawl of Ulaanbaatar city footprint, this paper will illustrate how urban compactness metrics and new technology of the geographical information systems could be used for more effective visioning on urban planning strategy. Fractal dimension index and compactness ratio were identified, based on GIS map layers with had been extracted from a series of cadastral map, time series land use planning data’s in National Land Information Database and Landsat TM imagery over the period from 2000 and 2010. Calculated indices analyzed by combining two terms of urban external shape/ urban morphology to be implicit thematic urban shape and structure changes. Despite the urban planner’s effort to limit expansions and promote compact structure, city had been constructed far above irregular shapes. The main findings states here is that Ulaanbaatar is growing none systematically and incompactly, even though the geometrical growth hasn’t been strictly planned and became most irregular shape of urban sprawl. Study has demonstrated that the GIS analysis with the compactness metrics have a good assistance to comprehend urban land use evolution study and obviously project future urban development plan.

Abstract Hustay National Park is first natural habitat of wild horses from international zoo parks and still after 20 years strictly protection some areas are under soil erosion process due to overgrazing long-term impact. The research had been treated soil erosion by precipitation in overgrazed plots in the Hustay National Park situated in the centre of Mongolia between the Hustay Mountain and Tuul river valley. Main purpose of the research was to estimate water erosion risk probability using Universal Soil Loss Equation (USLE) empirical model in rangeland plots. The research consists in three parts: a) soil field study, sampling and laboratory analysis b) Geographical Information System (GIS) data processing. The expected soil loss potential expressed as t ha-1 year-1 for the study area had been determined using the USLE model in GIS environment. For the calculation of the erosivity of the precipitation we used Fournier's modified index. The Digital Elevation Model (DEM) and GIS spatial analyst hydrology tool was used to define plot parameters. c) Needle measurement arranged to prove USLE prediction by field measurement to determine the changes in soil surface before storm events and after in steep slope. We installed needles on steep slope by 20*40 m (length*width), where marked 24 points to measure the sheet erosion. The highest soil loss was estimated in weakly developed mountain chestnut (3,1-20.7 t ha-1 year-1), lowest was forest soils (0,3-0,9 t ha-1 year-1) and alluvial meadow soils. In the terrain units soil loss was highest within the mountain ridge and north aspect slopes (18 t ha-1 year-1), low hill sloping and meadow valleys (0.1-2 t ha-1 year-1) was lowest. After the needle measurement soil loss in the slope plot are ranged between 3-12.4 t/ha year at the upper to middle slope position and respectively total soil loss estimated 14.9 t/ha year with is close result proving USLE prediction 16.4 t/ha year soil loss in that plot. Thus, there is a good coincidence between the field measurement and USLE model prediction of soil loss. Higher resolution DEM, local precipitation accurate data, and detailed soil database source will increasingly important for the further research development. USLE model implementation in watershed scale or regional level will be not feasible without detailed soil field surveys.

Судалгааны гол зорилго нь хот төлөвлөлтөнд шаардлагатай тохиромжтой газрыг илрүүлэх арга зүй боловсруулах болон Монгол Улсын томоохон хот Дарханы нутаг дэвсгэрт энэ аргачлалаа турших явдал байсан. Аргачлалыг газарзүйн мэдээллийн технологи (GIT) болон олон шалгуурт шинжилгээний (MCA) арга зүй дээр тулгуурлан хийв. Шинжилгээнд шаардлагатай мэдээ, мэдээлэл боловсруулах болон газрын зургийг үйлдэхдээ ArcGIS, ERDAS програм хангамж ашиглав. Судалгааны ажил нь үндсэн хоёр үе шаттай: газарзүйн мэдээллийг боловсруулах болон олон шалгуурт шинжилгээ. Эхний шатанд хүлцэх боломжийг илэрхийлэгч суурь нөхцөлийн зураг болон жингийн утгаар илэрхийлэгдсэн (AHP програмаар бодсон) хүчин зүйлсийн зургуудыг боловсруулсан. Дараагийн шатанд эдгээр зургуудыг нэгтгэн олон шалгуурт шинжилгээ хийж хот байгуулалтанд тохиромжтой газрыг тогтоосон. Хот байгуулахад тохиромжтой голын хамгаалалтын бүсээс тогтоосон зайд, урд болон зүүн урд зовхис чиглэлтэй, тэгш (15 хэмээс бага налуу), ус намгархаг газар, ой болон тариалантай давхцахгүй 49,2 мянган га газар шинээр Дархан хот орчимд илрүүллээ.

Судалгааны гол зорилго нь хот төлөвлөлтөнд шаардлагатай тохиромжтой газрыг илрүүлэх арга зүй боловсруулах болон Монгол Улсын томоохон хот Дарханы нутаг дэвсгэрт энэ аргачлалаа турших явдал байсан. Аргачлалыг газарзүйн мэдээллийн технологи (GIT) болон олон шалгуурт шинжилгээний (MCA) арга зүй дээр тулгуурлан хийв. Шинжилгээнд шаардлагатай мэдээ, мэдээлэл боловсруулах болон газрын зургийг үйлдэхдээ ArcGIS, ERDAS програм хангамж ашиглав. Судалгааны ажил нь үндсэн хоёр үе шаттай: газарзүйн мэдээллийг боловсруулах болон олон шалгуурт шинжилгээ. Эхний шатанд хүлцэх боломжийг илэрхийлэгч суурь нөхцөлийн зураг болон жингийн утгаар илэрхийлэгдсэн (AHP програмаар бодсон) хүчин зүйлсийн зургуудыг боловсруулсан. Дараагийн шатанд эдгээр зургуудыг нэгтгэн олон шалгуурт шинжилгээ хийж хот байгуулалтанд тохиромжтой газрыг тогтоосон. Хот байгуулахад тохиромжтой голын хамгаалалтын бүсээс тогтоосон зайд, урд болон зүүн урд зовхис чиглэлтэй, тэгш (15 хэмээс бага налуу), ус намгархаг газар, ой болон тариалантай давхцахгүй 49,2 мянган га газар шинээр Дархан хот орчимд илрүүллээ.

Capital region consists of three subregions and establishment of rational system for spatial planning and decentralization are required in the region. Therefore, we have to identify functions of settlements and plan permissible land use types and applying decentralization is the best choice.Furthermore, functions and duties of the settlements should be reflected in the land use plan and urban plan of the capital region.