Бидний тухай
Багш ажилтан
Монгол орны эрс тус уур амьсгал, өвлийн улирал урт зэрэг нь аялал жуулчлалын улирлыг богиносгох нэг хүчин зүйл болдог бөгөөд МУ-ын засгийн газраас өвлийн аялал жуулчлалын хөгжүүлэх замаар улирлын уртасгах, өвлийн эвентэд тулгуурлан эдийн засагт хувь нэмэр оруулах, аялал жуулчлалын улиралыг уртасгах боломжтой. Дэлхий даяар эвент, фестивалуудын нийгэм, эдийн засгийн нөлөөлөл нь хурдацтай хөгжиж тэр хэрээр бие даасан томоохон үйлдвэрлэлийн салбарын нэг болжээ. Вэрифайд Маркет Рисеорч (Verified Market Research) байгууллагын тооцоогоор дэлхийн эвент зах зээлийн хэмжээ 2020 онд 886.99 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байсан бол 2028 он гэхэд 2,194.40 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй болохыг тогтоожээ. Эндээс үзвэл 8 жилийн хугацаанд Жилийн Нийлмэл Өсөлтийн Хурд (CAGR) нь 13.48% байх төлөвтэй байна (VMR, 2022). Ийнхүү эвент үйлдвэрлэл өсөн нэмэгдэж байгаа нь нийгмийн бүлгүүд том гэлтгүй жижиг боломжийг ашиглах гэсэнтэй холбоотой ба гарааны бизнесээ сурталчлах сонирхолтой бизнес эрхлэгчид эвентийн гол ивээн тэтгэгч болдог (VMR, 2022). Гетц (2010) болон Гурсой (2003) нарын судалгаанд фестивалыг эдийн засгийн нөлөөлөл, аяллын загвар, сэдэлжүүлэгч хүчин зүйлс, сегментчилэл, үйлчилгээний чанар, зочдын сэтгэл ханамж, соёл зэрэг олон талаас нь тодорхой судалсан байдаг. Фестивал нь орон нутаг дахь зорин очих газрыг шинэчлэх, ажлын байр бий болгох, тогтвортой дэд бүтцийг хөгжүүлэх, олон нийтийн бахархлыг нэмэгдүүлэхэд хувь нэмэр оруулдаг (Getz et al., 2010). Гетц (2010)-ийн судалгаагаар фестивал нь олон нийтийн сэдэв бүхий соёлын наадам бөгөөд нийгмийн болон бэлгэдлийн утгатай. Фестивал нь баяр наадмын шинжийг агуулдаг ба Монголын аялал жуулчлалын салбарын жишээгээр Үндэсний Их Баяр Наадам, Бүргэдийн баяр, Мөсний баяр, Түмэн тэмээний баяр, Сарлагийн баяр, Талын түмэн адуу гэх мэтт олон эвент арга хэмжээ байна. Орон нутаг дахь эвентийг үзэх гадаад, дотоодын оролцогчид, үзэгчдийн тоо жил ирэх тусам өсөн нэмэгдэж байгаа ч эвент үзэгчдийн сэтгэл ханамжийг илтгэх судалгаа хийгдэхгүй байгаа нь зорилтот зах зээлээ татахгүй байх, жуулчид ирэхгүй байх, эвент нь жуулчдын оролцоог хангадаггүй зэрэг сөрөг үр дагавартай. Аялал жуулчлалын салбарт эвент зохион байгуулах нь зорин очих газруудын дүр төрхийг бий болгох, бусад зорих газруудаас ялгаатай бүтээгдэхүүнийг жуулчны зах зээлд байршуулан, өрсөлдөх давуу талыг бий болгодог (Bowdin et al., 2006). Энэхүү судалгааны ажлыг хийх дараах 2 үндсэн шалтгаантай. Үүнд: • 2023, 2024 онуудыг МУ-ын засгийн газраас “Монголд Зочлох Жил” болгон зарласантай холбогдуулан 6 ажлын хэсэг байгуулсны дотор эвент аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх бие даасан хэсэг байгуулагдаж, аймаг бүрийг бренд эвенттэй болгохоор төлөвлөж байна. Тиймээс шинээр гарч буй эвентүүд жуулчид татахын тулд судалгаа сайн хийх шаардлагатай. • Монгол орны баруун бүс нутагт зохион байгуулдаг “Мөнгөлөг шагшуурга” эвент арга хэмжээний эдийн засгийн үр нөлөө, байгаль орчинд үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг судлан тогтоох шаардлага тулгарч байна. Монгол орны эрс тус уур амьсгал, өвлийн улирал урт зэрэг нь аялал жуулчлалын улирлыг богиносгох нэг хүчин зүйл болдог бөгөөд МУ-ын засгийн газраас өвлийн аялал жуулчлалын хөгжүүлэх замаар улирлын уртасгах, өвлийн эвентэд тулгуурлан эдийн засагт хувь нэмэр оруулах, аялал жуулчлалын улиралыг уртасгах боломжтой. Дэлхий даяар эвент, фестивалуудын нийгэм, эдийн засгийн нөлөөлөл нь хурдацтай хөгжиж тэр хэрээр бие даасан томоохон үйлдвэрлэлийн салбарын нэг болжээ. Вэрифайд Маркет Рисеорч (Verified Market Research) байгууллагын тооцоогоор дэлхийн эвент зах зээлийн хэмжээ 2020 онд 886.99 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байсан бол 2028 он гэхэд 2,194.40 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй болохыг тогтоожээ. Эндээс үзвэл 8 жилийн хугацаанд Жилийн Нийлмэл Өсөлтийн Хурд (CAGR) нь 13.48% байх төлөвтэй байна (VMR, 2022). Ийнхүү эвент үйлдвэрлэл өсөн нэмэгдэж байгаа нь нийгмийн бүлгүүд том гэлтгүй жижиг боломжийг ашиглах гэсэнтэй холбоотой ба гарааны бизнесээ сурталчлах сонирхолтой бизнес эрхлэгчид эвентийн гол ивээн тэтгэгч болдог (VMR, 2022). Гетц (2010) болон Гурсой (2003) нарын судалгаанд фестивалыг эдийн засгийн нөлөөлөл, аяллын загвар, сэдэлжүүлэгч хүчин зүйлс, сегментчилэл, үйлчилгээний чанар, зочдын сэтгэл ханамж, соёл зэрэг олон талаас нь тодорхой судалсан байдаг. Фестивал нь орон нутаг дахь зорин очих газрыг шинэчлэх, ажлын байр бий болгох, тогтвортой дэд бүтцийг хөгжүүлэх, олон нийтийн бахархлыг нэмэгдүүлэхэд хувь нэмэр оруулдаг (Getz et al., 2010). Гетц (2010)-ийн судалгаагаар фестивал нь олон нийтийн сэдэв бүхий соёлын наадам бөгөөд нийгмийн болон бэлгэдлийн утгатай. Фестивал нь баяр наадмын шинжийг агуулдаг ба Монголын аялал жуулчлалын салбарын жишээгээр Үндэсний Их Баяр Наадам, Бүргэдийн баяр, Мөсний баяр, Түмэн тэмээний баяр, Сарлагийн баяр, Талын түмэн адуу гэх мэтт олон эвент арга хэмжээ байна. Орон нутаг дахь эвентийг үзэх гадаад, дотоодын оролцогчид, үзэгчдийн тоо жил ирэх тусам өсөн нэмэгдэж байгаа ч эвент үзэгчдийн сэтгэл ханамжийг илтгэх судалгаа хийгдэхгүй байгаа нь зорилтот зах зээлээ татахгүй байх, жуулчид ирэхгүй байх, эвент нь жуулчдын оролцоог хангадаггүй зэрэг сөрөг үр дагавартай. Аялал жуулчлалын салбарт эвент зохион байгуулах нь зорин очих газруудын дүр төрхийг бий болгох, бусад зорих газруудаас ялгаатай бүтээгдэхүүнийг жуулчны зах зээлд байршуулан, өрсөлдөх давуу талыг бий болгодог (Bowdin et al., 2006). Энэхүү судалгааны ажлыг хийх дараах 2 үндсэн шалтгаантай. Үүнд: • 2023, 2024 онуудыг МУ-ын засгийн газраас “Монголд Зочлох Жил” болгон зарласантай холбогдуулан 6 ажлын хэсэг байгуулсны дотор эвент аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх бие даасан хэсэг байгуулагдаж, аймаг бүрийг бренд эвенттэй болгохоор төлөвлөж байна. Тиймээс шинээр гарч буй эвентүүд жуулчид татахын тулд судалгаа сайн хийх шаардлагатай. • Монгол орны баруун бүс нутагт зохион байгуулдаг “Мөнгөлөг шагшуурга” эвент арга хэмжээний эдийн засгийн үр нөлөө, байгаль орчинд үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг судлан тогтоох шаардлага тулгарч байна.
Introduction Landscape study is very significant for examine the relationship between nature and humans. The landscape is a complex of terrestrial water and the land surface formed by various origins, with features of ecosystems. The landscape contains many variable meanings that have not yet been agreed upon [1,2]. There are various definitions of landscape [3-5]. Taken together, these definitions are that landscapes are a complex combination of all geofactors in a particular space or area in a part of the world [6]. A natural landscape is the combination of genetic parts of the same topography of a given area, such as rocks, topography, climate, groundwater and surface water, soil, plant, and animal species [7-10]. In order to solve the socio-economic problems of the territory and the country, it is important to correctly identify them in terms of the type of landscape, features, and use as a resource for tourism and recreation [11]. At present, the relationship between nature and society is marked by the strengthening development of the tourism industry. This tendency is observed in many countries, and nowadays, tourism brings many trillions of dollars in revenue globally [12,13]. New lands and territories are being allocated for recreational activities, and many people are being involved in recreational use of nature. The natural object most commonly used for recreational purposes is the geographical landscape [14]. The landscape has many properties that are directly reflected in the recreational environs, and one of them is aesthetic attractiveness [15]. Geographic research in landscape aesthetics seeks to solve the issues of selecting sites that are most suitable for recreational facilities [16]. In this respect, territory planning should be based on the evaluation that takes into account all aspects of landscape quality. Mongolia's landscape is characterized by a relatively highland area dominated by arid steppes and deserts, with very little continental rainfall. Mongolia is located in the middle zone of the gradual transition from the dry steppes of Central Asia to the Great Siberian Forest and Taiga. Mongolian territory is the northern cold humid climate to the southern very dry climate [17,18]. It coexists with the Siberian landscape and the Central Asian desert landscape [17]. This situation is a great test for depression. Following the high mountains, the Siberian landscape pushes forward, while the steppes follow the lowlands, and the Central Asian desert landscape extends to the north, reaching the slopes, peaks, and balconies [19]. Lee-Hsueh [20] states that ‘scenic aesthetic is the outcome of interactions between humans and landscapes’. People tend to appreciate and enjoy scenic views and good environment that arouse positive emotions. Landscape aesthetic and ecological quality can overlap in some aspects. For instance, the visual variety of the landscape can be generated by natural design and correlated to the incidence of biological productive effects. Thus, the aesthetic experience, lived in positive emotions, meet the advantages of ecological experience [21]. In this paper, we focus on the assessment of natural landscape aesthetics. The aim of this study was to evaluate the natural landscape aesthetics of Uvs province, Mongolia, using a combination of the spatial multi-criteria decision making-method (MCDM) and the analytic hierarchy process (AHP) based on Boolean and fuzzy logic.
ОРШИЛ Анх 16 жилийн өмнө Чандмань, Манхан, Буянт, Жаргалант сумын малчид, ард иргэдийн санаачилгаар зохион байгуулагдаж байсан мөсний баяр жил ирэх тусам өргөн цар хүрээтэй, баруун бүсийг хамарсан өвлийн эвент арга хэмжээ болон өргөжиж байна (Цэвээнравдан, 2024 Jan 22). Ховд аймгийн Засаг даргын Тамгын газраас “Мөнгөлөг шагшуурга-2024” олон угсаатны соёлын өв цас, мөсний баярын эдийн засагт үзүүлэх нөлөөлөлийн судалгааг явуулах захиалгат төслийг МУИС-ийн Ховд аймаг дахь салбар сургуулийн багш судлаачид 2024 оны 01 сарын 19–21-ний өдрүүдэд зургаан чиглэлээр судалгаа явуулан гүйцэтгэлээ. Биднийг судалгаа явуулсны дараа давхардсан тоогоор уг эвент арга хэмжээнд 40 хүн оролцсон, 21-ний өдөр нийт оролцогчдын 30%-нь оролцсон (Төрмөнх Г., 2024 Jan 22) зэрэг мэдээлэл цахим ертөнцөөр тархаж байгаа бодитоо судалгаа шаардлагатайг харуулж байна. “Мөнгөлөг шагшуурга-2024” олон угсаатны соёлын өв цас, мөсний баяр баруун бүс төдийгүй үндэсний хэмжээнд 2 өдрийн турш амжилттай зохион байгуулагдаж өндөрлөлөө. Хөтөлбөрийн дагуу зохион байгуулагдсан соёл, урлагийн салбарын ажлуудаас дурдвал: • “Олон угсаатны өвлийн гоёл” уралдааныг угсаатны болон үндэсний гэсэн 2 төрөлд, угсаатны хувцас уралдаанд 30, үндэсний хувцас шалгаруулах уралдаанд 16 оролцогч, • “Дээлтэй монгол хүүхэд” уралдаанд 50 хүүхэд, • Урлагийн тоглолтод нийт 600 гаруй өвлөн уламжлагч, • Олон угсаатны хоол унд, идээ ундааны үзэсгэлэнд 10 сумын 14 иргэн, • “Сайхан морьтой ганган морьтой хос” уралдаанд 11 багийн 24 иргэн, • Гэрэл зургийн үзэсгэлэнд 20 уран бүтээлчийн 400 гаруй зураг, уран зурагт МУЭ-ийн Ховд салбарын 10 уран бүтээлийн 45 зураг дэглэгдэж, • Сум бүр өөрсдийн угсаатны онцлогийг харуулсан 15 төрлийн 80 гаруй тоглоом наадгайг иргэдэд сурталчлан ажилсан (Ховд аймгийн Соёл, урлагийн газар, 2024 Jan 22) байна. Судалгааны баг 2007 онд Ховд аймгийн аялал жуулчлалын газрын зураг (Цэрэнбат, Булганбаяр, Ариунжаргал, Мөнхбаяр, 2007), Ховд хотын бага тайлбар толь (Өрнөхдэлгэр, Мөнхбаяр, Наранхүү, 2020) зэргийг туурвиж байсан ажлын туршлагатай баг юм. Энэ удаагийн судалгаагаар жуулчны тоо, орлогын хэмжээ, мөнгөлөг шагшуурга эвент аялал жуулчлалаар ховд аймагт ирсэн жуулчдын тоо, аялал жуулчлалаар зочид буудалд буусан жуулчдын тоо, о
The total area of Mongolia's Special Protected Areas has reached 27.2 million hectares. The network of 99 areas (SPAs) covering 17.8 percent of the total area of Mongolian territory is the core distribution area for unique natural formations and unique, rare, and endangered animals and plants. The network is also the leading destination and route for rapidly developing tourism and recreation because it represents beautiful natural conditions and historical and cultural sites. To protect the pristine nature of the Khar-Us Lake depression, we took it under special state protection in 1997 and established the Khar-Us Nuur National Park. The Khar-Us Nuur National Park cluster covers an area of 8,399.64 km2 and locates at an altitude of 1,153 m. As of 2021, there are two tourist camps (Tsagaan Bulbuu and Elsen Shanaa) operating within the boundaries of Khar-Us Lake National Park. In addition, there are two permanent ger camps in Buyant soum and two seasonal ger camps in Chandmani soum operating in the buffer zone of the National Park. Sociological surveys and data from some sources show that domestic tourists have increased since 2020. During the high peak in the summer, the number of visitors at this ger camp has exceeded their original capacity; partly because herder families are invited to set up a ger to generate some additional income, and partly because free camping is allowed in the proximity of the ger camp. From an environmental point of view, this is an undesirable development, but it shows that there are opportunities for increasing Региональные аспекты устойчивого развития туризма: проблемы и перспективы 15 community involvement in the tourism sector. We are aware that tourism is one factor that improves the livelihoods of the people living in Khar-Us Nuur National Park. Within the framework of this project, we selected suitable locations for establishing eco-friendly and economically viable ger camps, sanatoriums, and tourist camps. We marked them on the maps based on local community feedback, drinking water quality, uniqueness of nature, history, culture, and biodiversity features. We organized a consultation meeting with the Khar-Us Lake Strictly Protected Area Administration staff and local officials on the suggested locations for establishing managed campsites and tourist camps. We created a location map reflecting their suggestions. To develop tourism sustainably without compromising the purpose of protecting the area, assessing the natural carrying capacity and the tourism resources based on the basic parameters of the natural formations such as land surface, soil, vegetation, and landscape is the primary basis for the development of tourism. The primary significance of this study is to assess the negative impact of tourism on the environment in Khar-Us Nuur National Park and the capacity to develop sustainable tourism that does not exceed human impact on natural self-renewable potential. The primary basis of the Mongolian government's policy to develop tourism based on the concept of developing sustainably in line with the environment and real economic, social, and ecological opportunities is to determine the natural resources and capacity of tourism. It is an innovative work because it assesses the natural carrying capacity and resources of the tourism zone of the SPA, and then scientifically determines how many tourists can be received and how many tourist camps can be in this area, and provides opportunities for developing sustainable and eco-friendly tourism.
The natural landscape aesthetic of Uvs province, Mongolia was assessed by ten criteria using a combinationof spatial MCDM and AHP based on Boolean and Fuzzy logic. It was found that 13.2% of the area of Uvds province was highly suitable, 39.4% was suitable, and 46.7% was unsuitable for recreational purposes. This data served to compile the landscape aesthetic potential map of Uvs province at a spatial resolution of 10 km.
Landscape study is very significant for examine the relationship between nature and humans. The landscape is a complex of terrestrial water and the land surface formed by various origins, with features of ecosystems. The landscape contains many variable meanings that have not yet been agreed upon [1,2]. There are various definitions of landscape [3-5]. Taken together, these definitions are that landscapes are a complex combination of all geofactors in a particular space or area in a part of the world [6]. A natural landscape is the combination of genetic parts of the same topography of a given area, such as rocks, topography, climate, groundwater and surface water, soil, plant, and animal species [7-10]. In order to solve the socio-economic problems of the territory and the country, it is important to correctly identify them in terms of the type of landscape, features, and use as a resource for tourism and recreation [11]. At present, the relationship between nature and society is marked by the strengthening development of the tourism industry. This tendency is observed in many countries, and nowadays, tourism brings many trillions of dollars in revenue globally [12,13]. New lands and territories are being allocated for recreational activities, and many people are being involved in recreational use of nature. The natural object most commonly used for recreational purposes is the geographical landscape [14]. The landscape has many properties that are directly reflected in the recreational environs, and one of them is aesthetic attractiveness [15]. Geographic research in landscape aesthetics seeks to solve the issues of selecting sites that are most suitable for recreational facilities [16]. In this respect, territory planning should be based on the evaluation that takes into account all aspects of landscape quality. Mongolia's landscape is characterized by a relatively highland area dominated by arid steppes and deserts, with very little continental rainfall. Mongolia is located in the middle zone of the gradual transition from the dry steppes of Central Asia to the Great Siberian Forest and Taiga. Mongolian territory is the northern cold humid climate to the southern very dry climate [17,18]. It coexists with the Siberian landscape and the Central Asian desert landscape [17]. This situation is a great test for depression. Following the high mountains, the Siberian landscape pushes forward, while the steppes follow the lowlands, and the Central Asian desert landscape extends to the north, reaching the slopes, peaks, and balconies [19]. Lee-Hsueh [20] states that ‘scenic aesthetic is the outcome of interactions between humans and landscapes’. People tend to appreciate and enjoy scenic views and good environment that arouse positive emotions. Landscape aesthetic and ecological quality can overlap in some aspects. For instance, the visual variety of the landscape can be generated by natural design and correlated to the incidence of biological productive effects. Thus, the aesthetic experience, lived in positive emotions, meet the advantages of ecological experience [21].
Abstract The total area of Mongolia's Special Protected Areas has reached 27.2 million hectares. The network of 99 areas (SPAs) covering 17.8 percent of the total area of Mongolian territory is the core distribution area for unique natural formations and unique, rare, and endangered animals and plants. The network is also the leading destination and route for rapidly developing tourism and recreation because it represents beautiful natural conditions and historical and cultural sites. To protect the pristine nature of the Khar-Us Lake depression, we took it under special state protection in 1997 and established the Khar-Us Nuur National Park. The Khar-Us Nuur National Park cluster covers an area of 8,399.64 km2 and locates at an altitude of 1,153 m. As of 2021, there are two tourist camps(Tsagaan Bulbuu and Elsen Shanaa) operating within the boundaries of Khar-Us Lake National Park. In addition, there are two permanent ger camps in Buyant soum and two seasonal ger camps in Chandmani soum operating in the buffer zone of the National Park. Sociological surveys and data from some sources show that domestic tourists have increased since 2020. During the high peak in the summer, the number of visitors at this ger camp has exceeded their original capacity; partly because herder families are invited to set up a ger to generate some additional income, and partly because free camping is allowed in the proximity of the ger camp. From an environmental point of view, this is an undesirable development, but it shows that there are opportunities for increasing community involvement in the tourism sector. We are aware that tourism is one factor that improves the livelihoods of the people living in Khar-Us Nuur National Park. Within the framework of this project, we selected suitable locations for establishing eco-friendly and economically viable ger camps, sanatoriums, and tourist camps. We marked them on the maps based on local community feedback, drinking water quality, uniqueness of nature, history, culture, and biodiversity features.
2021 оны байдлаар Хөгнө Тарнын БЦГ-ын хязгаарлалтын бүсэд 8 аялал жуулчлалын бааз үйл ажиллагаа явуулж байна. 2021 онд тус цогцолборт газарт 32783 жуулчин аялсан байна. Газар нутгийг тусгай хамгаалалтад хамруулсан зорилгыг алдагдуулахгүйгээр аялал жуулчлалыг зөв хөгжүүлэхийн тулд юуны өмнө тухайн нутгийн газрын гадарга, хөрс, ургамал, ландшафт зэрэг байгалийн тогтцын үндсэн суурь үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан байгалийн даацыг үнэлж тогтоох, улмаар ус, уур амьсгал, ховор тогтоц зэрэг байгалийн гоо сайхан, түүх, эмчлэх эрүүлжүүлэх чанар зэрэг шинжүүдийг багтаасан газарзүйн орчин, аж ахуйн обьектын нэгдлийн үзүүлэлтүүдээр аялал жуулчлалын нөөцийг үнэлэх нь аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх гол үндэслэл юм.
