Бидний тухай
Багш ажилтан
By involving Specially protected areas, their environmental zones, and ecologically linked areas which were selected to determine the main criteria for evaluating the results of sustainable pasture management, we conducted a research work of collecting the basic information or database for sustainable pasture management in 4 provinces’ 10 soums. This article presents the typology of the grasslands Khar-us Nuur National park in Buyant soum of Khovd province. We followed the methodology specified in this order to calculate the carrying capacity of each type of pasture. The grazing capacity of each soum was calculated based on our field research materials according to the natural zoning and the results of the 2022 photo-monitoring report of soum. 100276.2 hectares or 53.46% of the territory of Buyant soum Khovd province is desert steppe, 50327.72 hectares or 26.83% is desert-like steppe, 36958.81 hectares or 19.70% belongs to dry steppe zone, it has 187562.7 hectares of pasture land, 53421 or 109325 thousand head of sheep, vegetation cover is 42.74%.
Алтай-Соёны уулт их мужийн Монгол Алтайн уулархаг муж нь 104263.0 км2 талбайтай. Монгол орны баруун хэсгийн Баян-Өлгий, Увс, Ховд, Говь-Алтай аймгуудын нийт 39 сумын нутаг дэвсгэр буюу Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн 10 шахам хувийг эзлэн орших том уулт систем юм (Гунин 1995, Даш 2000). Энэ бүс нутагт Баян-Өлгий аймаг бүхлээрээ, Ховд, Увс, Говь-Алтай аймгуудын нутаг дэвсгэрийн нилээд хэсэг нь хамаарагдана. Монгол Алтайн өндөр уулын муж нь тус орны баруун хагаст, улсын хилийн дагуу баруун хойноос зүүн урагш чиглэн 800 гаруй км урт сунаж тогтсон уулсын системийг хамаарна (Даш 2000).
By involving Specially protected areas, their environmental zones, and ecologically linked areas which were selected to determine the main criteria for evaluating the results of sustainable pasture management, we conducted a research work of collecting the basic information or database for sustainable pasture management in 4 provinces’ 10 soums. This article presents the typology of the grasslands Khar-us Nuur National park in Buyant soum of Khovd province. We followed the methodology specified in this order to calculate the carrying capacity of each type of pasture. The grazing capacity of each soum was calculated based on our field research materials according to the natural zoning and the results of the 2022 photo-monitoring report of soum. 100276.2 hectares or 53.46% of the territory of Buyant soum Khovd province is desert steppe, 50327.72 hectares or 26.83% is desert-like steppe, 36958.81 hectares or 19.70% belongs to dry steppe zone, it has 187562.7 hectares of pasture land, 53421 or 109325 thousand head of sheep, vegetation cover is 42.74%.
Бэлчээрийн даац, малын тоо, төрлөөр, аймгуудын хадлангийн ургацын хэмжээ (ц/га), өвөлжөө, хаваржаа, зуслан, намаржааны байршил, нүүдэл, Ус цаг уур орчны шинжилгээний газрын бэлчээрийн мониторингийн 63 цэгийн тоо, хамрах хадлан, судалгааны багийн 480 цэгийн фотомониторингийн цэгийн бичиглэл түүнд тулгуурласан бэлчээрийн төлөв байдал, доройтлын зэрэг, даацын тоон мэдээлэл гаргав.
Мянган Угалзатын нуруунаас Алтайн цаад говь болох Зүүн гарын говийн хөрсний хэв шинж, тэдгээрийн өнөөгийн төлөв байдал
Abstract Argali (Ovis ammon), the largest species among all wild sheep, is native to mountainous regions of Central and East Asia, spreading mainly throughout such countries as Tajikistan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Afghanistan, Mongolia, Russia and China. Intraspecific taxonomy of argali remains unclear, and currently, most researchers recognize up to nine subspecies. The aim of our work was to investigate the phylogenetic relationship between populations of O. ammon based on genome-wide SNP analysis. Five subspecies, Altai (O. a. ammon) (n = 6), Gobi (O. a. darwini) (n = 5), Pamir (O. a. polii) (n = 12), Tian Shan (O.a. karelini) (n = 15) and Kyzylkum (O. a. severtzovi) (n = 4), were genotyped using Illumina OvineHD BeadChip. In addition, complete mitogenome sequences from 30 of those samples were obtained. After quality control procedures, 65,158 SNPs were selected for the subsequent analyses. Neighbor-Net dendrogram and principal component analysis (PCA) revealed that the five subspecies could be grouped into four clusters. It was shown that a population from Altai formed a cluster with Gobi subspecies. The highest pairwise FST genetic distance was between O. a. ammon and O. a. severtzovi (0.421) and the lowest were between O. a. polii and O.a. karelini (0.083) and between O. a. ammon and O. a. darwini (0.040) subspecies. Genetic diversity was higher in Central Asian argali as compared to East Asian populations. O. a. severtzovi had an admixed origin and consisted of two genetic components—73.5 ± 0.2% of O. a. polli and 26.5 ± 0.2% of urial (O. vignei). TreeMix analysis revealed a migration event from urial to O. a. severtzovi argali. The analysis of complete mitogenomes supported the results based on whole-genome genotyping. Considering that all the mtDNA sequences of O. a severtzovi belonged to O. ammon and not to O. vignei, we concluded that gene flow in this group was associated with urial males. As this is only the first work on intraspecific taxonomy and genetic diversity of argali based on genome-wide SNP genotyping and the analysis of complete mitogenomes, we suggest that more genetic studies are needed to clarify the status of Gobi and Tian Shan argali. Keywords: genetic diversity; population structure; wild sheep; SNP; mitochondrial DNA; phylogenetics
Говийн их дархан цаазат газрын Б хэсгийн хөрсөн бүрхэвч, хөрсний шинж чанарын талаарх судалгааны ажил
Янгир ямааны популяцид олон хүчин зүйл шууд ба дам байдлаар нөлөөлдгийн нэг нь хүний хүчин зүйл юм. Монгол Алтайн мужид тэх агнуурын 26 бүс нутаг үйл ажиллагаагаа явуулдаг бөгөөд нийт талбай нь 7860.84 км2 байгаа нь нийт нутаг дэвсгэрийн 7.54%-ийг эзэлнэ. Төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зориулалтаар агнуулах тэхийн 58.7%-65.8% нь алтайн тэх байдаг байна. Монгол алтайн мужид хамрагддаг тэх агнуурын бүс нутгаас агнагдсан тэхийн төлбөрийн орлогоос сүүлийн 7 жилд 1220.1 мянган ам.доллар, хураамжаас 290.5 мянган ам.доллар, нийтдээ 1510.6 мянган ам доллар орон нутгийн төсөвт төвлөрчээ. Монгол Алтайн мужид хамрагдах 39 сумаас 21 суманд нь тэх агнуурын бүс нутаг байдаг бөгөөд 2021 оны жишгээр тооцвол сумдын төсөвт жилд дунджаар 2.6-13.0 мянган ам.доллар төвлөрдөг байна. Монгол Алтайн мужид хамарагдах аймгийн малын тоо, ялануяа ямаан сүрэг нь сүүлийн 30 жилийн дотор 0,99 саяас 3,5 сая болж 3,5 дахин өссөн байна. Ямаа нь янгиртай бэлчээрийн хувьд хамгийн их давхцал үүсгэж өрсөлдөгч зүйл болж байна. Ховдын малчдын өвөлжөө хаваржааны байршилын 85.13 хувь нь янгир ямааны бэлчээртэй давхцаж байгаа бөгөөд 4815 айлын өвөлжөө хаваржаа янгир ямааны тархац нутагт байна. Иймээс янгир ямааны популяцид хамгийн их нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол гэрийн мал, хүний нөлөөлөл байгааг тогтоолоо.
