Бидний тухай
Багш ажилтан
ШУТС-аас хэрэгжүүлдэг суурь судалгааны төслүүд нээлттэй ил тод биш, үр дүн болох өгүүлэл, бүтээлийн чанарт тавих шаардлага тодорхой биш, уялдаа холбоо муу, онол арга зүйн хувьд асуудалтай байна.
The study of Buddhism in contemporary Mongolia is inextricably linked to the social and historical external conditions of the spread of Buddhism in Mongolia on the one hand, and secularism on the other hand. Analyzing the works published by researchers in the field of Buddhist studies, the research has been conducted on various aspects, including the social and political views of Mongolians, the history of Mongolian Buddhist philosophy, Buddhist logic, Yogachara (Vijnanavada) philosophy, Madhyamaka philosophy, Prajnaparamita (the perfection of wisdom), astrology, and the writings of some prominent Buddhist masters.
Over the past 50 years of the Mongolian People’s Republic's history, and within the initial 30 years of Mongolia's history, spanning the 80-year existence of the National University of Mongolia (NUM), the aim of this article is to investigate changes in philosophy, research, and methodology during this specific timeframe. In this context, the examination of philosophy in Mongolia is categorized into two periods—pre and post the 1990s. The analysis covers the shift from the dominant Marxist-Leninist philosophy, encompassing dialectical and historical materialism before 1990, to the current content of the philosophy curriculum in higher educational institutions in Mongolia. Furthermore, the update of the bachelor's and master's philosophy programs at NUM has been explored through the lenses of meta-philosophy, theoretical philosophy, and the history of philosophy.
Тус илтгэлд бид “нийгмийн ёс суртахуун” хэмээх ойлголтын хэрэглээний утга, түүний онолын уг сурвалж, орчин үеийн ёс зүйн болон улс төрийн онолууд дахь ижил төстэй ойлголтуудыг харьцуулан авч үзэхийг зорив. Юуны өмнө манай практикт хэрэглэж буй тус ойлголтыг Марксист-Ленинист философиос эхтэй болох тухайд зарим тодруулга хийхийг оролдов. “Нийгмийн ёс суртахуун”-ы тухай ярихын тулд “нийгэм ёс суртахуунтай байна” хэмээн үзэх шалгуурыг тогтоох, шинжлэх үүрэг нь Нийгмийн ёс зүй/Social Ethics хэмээх судалгааны талбарт хамаарах талаар өгүүлнэ. Бид тус илтгэлд Орос болон англи хэл дээрх судалгааны ажлууд дахь “Нийгмийн ёс зүй” гэх ойлголтыг авч үзсэн болно.
Ф.П.Рамсей “Математикийн үндэслэлүүд” хэмээх математикийн философийн бүтээлээ 1925 онд нийтлүүлсэн. Тэрээр эхэн үедээ “математик бол логикийн хэсэг мөн” гэх логицист үзлийг баримталсан. Математикийн үндэслэгээний талаарх Рамсейн логицист үзэл бол Фреге болон Рассэл, Уайтхэд нарын Математикийн зарчмууддаа дэвшүүлсэн зорилтуудтай адил байсан ч, яваандаа тэдний үзлийг шүүмжилж, Витгенштейний онолыг хэрэглэснээр логицизмийн болон математикийн үндэслэлүүдийн дутагдлыг даван туулж болно гэж Рамсей үзсэн. Бид энэхүү илтгэлдээ математикийн үндэслэгээний талаарх Рамсейн үзэл дэх Л.Витгенштейний нөлөө болон логицизмаас интуиционизм ба формализмд шилжсэн үзэл санааны эволюцийг авч үзсэн.
боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас батлан гаргасан “Иргэний ёс зүйн боловсрол” /ИЁЗБ/ хичээлийн хөтөлбөрийг холбогдох хууль тогтоомж, бодлогын бусад баримт бичгүүдтэй холбон review хийх, улмаар философи, ёс зүйн мэргэжлийн үүднээс зөвлөмж гаргах зорилго тавьсан
Бид энэ удаад боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас батлан гаргасан “Иргэний ёс зүйн боловсрол” /ИЁЗБ/ хичээлийн хөтөлбөрийг холбогдох хууль тогтоомж, бодлогын бусад баримт бичгүүдтэй холбон review хийх, улмаар философи, ёс зүйн мэргэжлийн үүднээс зөвлөмж гаргах зорилго тавьсан болно. Энэ бол практик философийн тэр тусмаа ёс зүйн нэгэн чухал хэрэглээ юм.
Elizabeth Anscombe's paper called Modern Moral Philosophy has played an important role in reviving the virtue ethics in modern times. In this article, we clarify how Anscombe criticized modern moral philosophy, particularly consequentialism, and discusses how virtue ethics are viewed today.
Трактатын метафизик агуулга бол ертөнцийн зурган илэрхийллийг гаргах гэсэн, символик логикийн хэлийг онтологичилсон явдал мөн. Хэлтэй холбоотой психологи, эпистемологи, тусгаар шинжлэх ухаан, логик зэрэг олон асуудал байдаг. Тухайн баримт (жишээлбэл өгүүлбэр) нь өөр нэг баримттай ямар холбоотой байж сая нөгөө баримтынхаа символ болж чадах тухай логик асуудлуудыг ВИтгенштейн онцлон авч үзсэн. Трактат бол үг, сэтгэхүй, хэл болон эдгээр асуудлын сууринд байх логик болон төлөөллийн асуудалд чиглэсэн бүтээл юм. Ертөнцийг сэтгэхүй төлөөлөн илэрхийлдэг, сэтгэхүй бол утга бүхий хэллэг бөгөөд ертөнц, сэтгэхүй, хэллэг нь бүгд ижил логик хэлбэрүүд юм. Иймд сэтгэхүй болон хэллэг нь баримтыг зурагладаг.
Трактатын метафизик агуулга бол ертөнцийн зурган илэрхийллийг гаргах гэсэн, символик логикийн хэлийг онтологичилсон явдал мөн. Хэлтэй холбоотой психологи, эпистемологи, тусгаар шинжлэх ухаан, логик зэрэг олон асуудал байдаг. Тухайн баримт (жишээлбэл өгүүлбэр) нь өөр нэг баримттай ямар холбоотой байж сая нөгөө баримтынхаа символ болж чадах тухай логик асуудлуудыг ВИтгенштейн онцлон авч үзсэн. Трактат бол үг, сэтгэхүй, хэл болон эдгээр асуудлын сууринд байх логик болон төлөөллийн асуудалд чиглэсэн бүтээл юм. Ертөнцийг сэтгэхүй төлөөлөн илэрхийлдэг, сэтгэхүй бол утга бүхий хэллэг бөгөөд ертөнц, сэтгэхүй, хэллэг нь бүгд ижил логик хэлбэрүүд юм. Иймд сэтгэхүй болон хэллэг нь баримтыг зурагладаг.
Энэхүү судалгаагаар 1990 оноос хойших Монголын нийгмийн философийн судалгаан дахь зорилго, зорилт, онол, арга зүйн хандлага, судалгааны ерөнхий агуулгыг нэгтгэн харуулахыг зорилоо. Ингэхдээ Монгол дахь нийгмийн философийн онцлог шинжийг тодорхойлох, онол арга зүйн хандлагыг багцлан тоймлох, үндсэн сэдэв, агуулгыг ангилан харуулах зорилт дэвшүүлэв. Судалгааны хүрээг философийн салбарт хийгдсэн, нийгмийн философитой холбоотой, 1990 оноос хойших докторын ажил болон тус талбарт шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалсан судлаачдын нэгэн сэдэвт бүтээлээр хязгаарлав. Загвар, аргын тухайд харьцуулсан судалгааны загвараар баримтын шинжилгээний фремвок анализын аргыг ашиглан гүйцэтгэлээ.
Энэхүү өгүүлэл нь Монгол улс дахь философийн сургалт, судалгааны төлөвшил болон түүнд гарсан онол, арга зүйн өөрчлөлтийн үйл явцыг авч үзэхийг зорьсон болно. Монгол улс дахь философийн мэргэжлийн сургалт, судалгааны ажлыг ХХ зууны 90-ээд оноос өмнөх ба 90-ээд оноос хойших гэсэн онол, арга зүйн хувьд эрс ялгаатай хоёр үе шатанд хуваан үзэж байна. 1990-ээд оноос өмнөх үеийн Монголын философийн судалгаа агуулгын хувьд ШУКО, түүхийн материализмын сэдэв зонхилсон, арга зүйн хувьд диалектик материализмыг хатуу баримталсан шинжтэй байв. Энэ нь тухайн үеийн улс төрийн эрх баригч коммунист намын үзэл суртлын цор ганц зэвсэг болох марксизм-ленинизмийн хүрээнд байхаас өөр аргагүй байсан нөхцөл байдлын үр дүн юм. Харин ХХ зууны 90-ээд оноос эхэлсэн философийн хөтөлбөрийн өөрчлөлтийн үйл явц бараг 20 жил үргэлжилсэн, энэ үе бол философийн мэргэжлийн хөтөлбөрийг орчин үеийн дэлхийн их сургуулиудын философийн мэргэжлийн хөтөлбөртэй нийцүүлэн шинэчлэх шилжилтийн үе болохыг дүгнэн авч үзсэн болно
Капитализм хөгжлийнхөө шинэ шатанд шилжсэн нөхцөл байдлыг шинжлэх ухаан, технологийн контекстоор авч үзсэн пост аж үйлдвэржсэн нийгэм, пост капиталист нийгэм, мэдлэгийн нийгэм, мэдээллийн нийгэм хэмээх үзлүүдийг харьцуулан авч үзлээ. Өрнөдийн өндөр хөгжилтэй нийгэмд ХХ зууны хоёрдугаар хагасаас хойш гарсан суурь өөрчлөлтүүд, ялангуяа социаль болон үйлдвэрлэлийн хүрээнд гарсан шинэ шинэ өөрчлөлт бол шинжлэх ухааны мэдлэг, мэдээлэл, компьютерийн технологийн хөгжилтэй холбоотой байна. Аж үйлдвэржсэний дараах буюу мэдээллийн нийгмийн стратегийн үндсэн нөөцүүд бол мэдлэг ба мэдээлэл болсон. Мэдлэгийн нийгэм ба мэдээллийн нийгмийн онол аль аль нь шинжлэх ухаан, технологи, нийгмийн бүтэц, нийгмийн хэрэгцээний өөрчлөлт зэрэг хүчин зүйлсийн системд анализ хийх арга зүйгээрээ ижил байна. Түлхүүр үг: мэдлэг, мэдээлэл, технологи, мэдлэгийн нийгэм, мэдээллийн нийгэм, аж үйлдвэржсэний дараах нийгэм
ABSTRACT A statistical study shows that the number of Christian churches in Mongolia exceeds the number of traditional and other religious temples. Why is there such a difference in number? Why Christians in one place should be divided into many different gatherings to do their rituals? These are the questions we should explore. In this study, we explore the theological and traditional understanding of their weekly gathering, and its important element, the ritual of singing by looking into accounts in Christianity’s main document, the Bible and the historical accounts of AD I-III centuries. It is evident that the reason Christianity gathers weekly to do their rituals is their theology and traditions. Thus, the fact that many Christian churches and organizations are established and do their rituals everywhere is an important part of expressing their faith. Further studies are needed to explore the worship, rituals, and gatherings of Christianity in Mongolia and the possible adjustments of governmental service according to their unique needs.
