Бидний тухай
Багш ажилтан
Тус илтгэлд бид “нийгмийн ёс суртахуун” хэмээх ойлголтын хэрэглээний утга, түүний онолын уг сурвалж, орчин үеийн ёс зүйн болон улс төрийн онолууд дахь ижил төстэй ойлголтуудыг харьцуулан авч үзэхийг зорив. Юуны өмнө манай практикт хэрэглэж буй тус ойлголтыг Марксист-Ленинист философиос эхтэй болох тухайд зарим тодруулга хийхийг оролдов. “Нийгмийн ёс суртахуун”-ы тухай ярихын тулд “нийгэм ёс суртахуунтай байна” хэмээн үзэх шалгуурыг тогтоох, шинжлэх үүрэг нь Нийгмийн ёс зүй/Social Ethics хэмээх судалгааны талбарт хамаарах талаар өгүүлнэ. Бид тус илтгэлд Орос болон англи хэл дээрх судалгааны ажлууд дахь “Нийгмийн ёс зүй” гэх ойлголтыг авч үзсэн болно.
Ричард Рорти улс төр ба ёс суртахууны асуудлуудыг авч үзэхдээ ‘харгислал’ хэмээх ойлголтыг түлхүүр болгон ашигладаг. Тэрээр “Түүхэн тохиолдлын шинж, егөөдөл, эв нэгдэл” хэмээх бүтээлдээ ‘харгислал’-ын хоёр өөр хэлбэрийг авч үзсэний зэрэгцээ тэдгээрээс хэрхэн зайлсхийх талаар санал дэвшүүлсэн бий. ‘Егөөдлөөр’ өөрийгөө чөлөөтэй бүтээх хийгээд либерал найдвараар бусдыг хүндэтгэн үзэх явдлыг хослуулах нь тэрхүү шийдэл болж таардаг. Ичгүүрийг бусад хүмүүсээс ирэх шахалт, шүүмжилсэн хандлагад үзүүлэх хариу бөгөөд өөрийгөө бүтээх үйл ажиллагаа, чөлөөтэй байдалд сөргөөр нөлөөлөх, хүнийг хязгаарлагч сэтгэл хөдлөл гэж үзэх хандлага академик орчин хийгээд ердийн соёлд хүчтэй байж ирэв. Түүнчлэн ичгүүрийг ёс суртахууны ач холбогдолгүй харин гэмшил бол ёс суртахууны хувьд илүү үнэ цэнтэй сэтгэл хөдлөл хэмээн үзэх хандлага философи болон сэтгэл судлалд саяхныг хүртэл хүчтэй байжээ. Энэ илтгэлд ичгүүр нь өөрийгөө бүтээх үйл явцад хортой хязгаарлалт болох албагүй харин ‘харгислал’-аас зайлсхийхэд туслах эрүүл хэлбэр бүхий өөрийгөө бүтээх үйл явцад чухал бөгөөд ёс суртахууны хувьд үнэ цэнтэй сэтгэл хөдлөл болохынх нь хувьд авч үзэхээр зорив.
Доналд Дэвидсон 1970 онд хэвлүүлсэн уг эсээндээ бие, оюун санаа хоёрын харилцан хамаарлыг авч үзээд, бие оюун хоёрыг нэг гэж үзэхийн зэрэгцээ, физик (бие дэх) үйл явдал нь аливаа оюуны үйл явдлын зайлшгүй шалтгаан болох албагүй гэж үзэх боломжтой тухай үндэслэжээ. Энэ үзлээ тэр хэв бус байдлын монизм хэмээн нэрлэсэн байна.
Товч утга: Жендерийн талаарх маргааныг орчин үед тодорхойлж ирсэн эсрэгцлүүдийг хүлээн зөвшөөрөх нь өнөө үед зохимжгүй байна. Тийм бол жендерийг төрөлх болон төрөлх бус тухайд биш тогтвортой эсвэл тогтворгүй тухайд ярих нь илүү оновчтой болно. Мөн n тооны жендерийн тухай ярих боломж бүрдэнэ. Энэ нь жендерийн зах зээлийн тухай ярих боломж бүрдүүлж байгаа тухайд, бас тэрхүү зах зээл нь өөрийн хяналт хийгээд соёлтой хэрхэн холбогдож болох талаар уг илтгэлд авч үзэхийг зорив.
Элизабет Анскомбегийн ‘Орчин үеийн ёс суртахууны философи’ хэмээх бүтээл орчин үед эрхэм чанарын ёс зүйг сэргэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Уг өгүүллийн хүрээнд Анскомбе орчин үеийн ёс суртахууны философи, тэр дундаа үр дагаварчлах үзлийг хэрхэн шүүмжилснийг тодруулах, өнөө үед эрхэм чанарын ёс зүйг хэрхэн авч үзэж буй тухайд тодруулахыг зорив.
