Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

Хүйтэн дайн дууссанаас хойш АНУ тэргүүтэй олон улсын харилцааны нэг туйлт систем ОХУ, БНХАУ хэмээх хоёр том хүчтэй тоглогч гарч ирснээр 2022 онд Орос Украйны дайрснаар олон туйлт дэлхийн дэг журам руу шилжих үйл явцад байна. АНУ-ын манлайл дор либерал ардчилсан дэг журамтай байсан ОУХ-ны нөхцөл байдал геополитикийн хүчтэй тоглогч болсон АНУ, БНХАУ, ОХУ гэсэн оролцогдын бодлогоор өөрчлөгдөж байна. Их гүрнүүдийн гадаад бодлого нь ОУХ-ын дэг журмыг өөрчилж байгаа нь дэлхийн дахиныг тогтвортой, урьчилан харах боломжтой либерал ардчилсан тогтолцооноос хурдацтай, огцом өөрчлөгдөх, эрсдэл өндөртэй реализмын шинж чанарыг агуулсан ширүүн орчин бүрдэж байна. Үүсээд буй ОУХ-ны энэхүү нөхцөл байдалд жижиг улсуудад тулгарч буй нэн тэргүүний асуудал бол аюулгүй байдлаа хэрхэн хангах вэ? гэсэн асуулт юм. Нөлөө бүхий их гүрнүүд тоглоомын дүрмийг гэнэт өөрчилж байгаа нь түүнд нөлөө үзүүлэх хүч чадал байхгүй жижиг орнууд зохицон орших шаардлагатай болж байна. Энэ өнцгөөс энэхүү судалгаа нь хурдацтай өөрчлөгдөж байгаа геополитикийн нөхцөл байдалд Монгол Улс шиг жижиг орон хэрхэн дасан зохицож, ямар чиг баримжаатай гадаад бодлого явуулах талаар судлав.

Хүйтэн дайн дууссаны дараа нэг туйлт ертөнц бий болсноор хэсэг хугацаанд цөмийн зэвсгийг хязгаарлах төдийгүй хорогдуулах асуудал хүчтэй яригдаж, олон нийтийн хөдөлгөөнүүд өрнөж байв. Монгол Улс цөмийн зэвсэгтэй хоёр их гүрний дунд оршдог, хүйтэн дайны үед цөмийн дайралтын бай болох эрсдэл байсан зэрэг түүхэн нөхцөл байдлуудаас үүдэн 1992 онд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн индэр дээрээс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс болгох тухай зарласан билээ. Олон улсын харилцааны нөхцөл байдал дулаарсан байсан хэсэгхэн үетэй зэрэгцэн Монгол Улс нутаг дэвсгэрээ цөмийн зэвсэггүй бүс болгохын төлөө хүчин чармайлт гарган ажиллаж байв. 2014 онд Орос Крымын хойгийг өөртөө нэгтгэж, 2022 онд Украйн руу дайрснаас үүдэн цөмийн зэвсэгтэй холбоотой асуудал дахин сөхөгдөж, улс орнуудын анхаарлын төвд оров. Энэ үед НҮБ ямар нэгэн арга хэмжээ авч чадахгүй байгаа нь олон улсын шүүмжилэлд өртөж байна. Үүнтэй зэрэгцэн дэлхийн бусад улс орнуудыг аюулгүй байдлаа хэрхэн хангах талаар дахин эргэцүүлэх шаардлага бий болгов. Улмаар хүчтэй улсууд нь цөмийн зэвсэгтэй болох талаар бодож, цөмийн зэвсэггүй улсууд цөмийн зэвсэгтэй орнуудын холбоотон болж, цэргийн эвсэлд орж байна. Олон улсын нөхцөл байдал нэн тогтворгүй болж байгаа энэ үед Монгол улсын аюулгүй байдал хэр хангагдах боломжтой вэ? Монгол Улсын санаачилга, идэвхи чармайлтаар явж ирсэн ЦЗАС болон түүний цаашдын чиг хандлага ямар байх вэ гэсэн асуултанд дүн шинжилгээ хийхийг оролдов.

Abstract: Throughout the modern history of Mongolia, which dates from 1911s, Mongolia sought to defend its independence and sovereignty. After declaring its independence in 1921, Mongolia did not want to be involved in any conflict and tried to be as neutral as possible. However, due to unfavorable international conditions and rivalry among big powers, Mongolia had fallen under the Soviet protectorate from 1921 to 1990s. Having felt immense pressure from both neighbors, neutrality is not new for Mongolia. Due to its unique geographic location, Mongolia has been within the interests of two neighbors which did not allow it to be neutral. Only since the 1990s, Mongolia conducted its own foreign policy. The neutrality was in focus again. Mongolia made many efforts towards neutrality, which adds broader meaning to neutrality. In order to be secure Mongolia has been trying many options towards security assurance through domestic laws, bilateral international agreements and UN resolutions. Mongolia’s nuclear neutrality is closely related to its unique location. There is no other country than Mongolia, which is sandwiched between two nuclear weapon powers, the permanent members of the UN Security Council. This article suggests that Mongolia’s nuclear-weapon-free status can be recognized as one of the options of neutrality in case of nuclear threat or nuclear war.

геополитикийн нөхцөл байдал өөрчилөгдсөнөөр олон улсын харилцааны дэг журамд өөрчлөлт орж байна. Энэхүү нөхцөл байдал Монгол улсад ч гэсэн нөлөө үзүүлж байна. Энэхүү судалгаагаар Монгол улс их гүрнүүдийн явуулж буй гадаад бодлого, түүнтэй уялдан өөрчлөгдөж буй дэлхийн нөхцөл байдал Монгол Улсад хэрхэн нөлөөлж байгааг судлав

Энэтхэг-Номхон далайн стратеги Монгол Улсын гуравдагч хөршийн бодлогод хэрхэн нөлөөлж, түүнд сорилт болж байгааг судлах

Украйны дайныг дуусгаж, барууны жанжлалыг нураахын тулд Орос эдийн засгийн арга хэрэгслийг ашиглах бодолтой байна. Энэ нь хохирол багатай бөгөөд үр дүнтэй арга гэж үзэж байна. Үүний тулд BRICS-ийг ашиглан шинэ валют гаргаж ам.долларыг дэлхийн зах зээлээс шахах бодлого баримтлаж байна.

future perspective cooperation between Mongolia and the Republic of Korea in information and technology, also in innovation. Korea is a high developed country in terms of innovation and technology development and can be a role model for Mongolia at this field.

Since 1727 Mongolia was the playground of big powers. Mongolia's geographic location still matters and has still been influenced by big power, not only its neighbors but also third neighbor countries such as Japan, the U.S. In today's divided world Mongolia's geographic location is pressing on Mongolia's security. From both sides (Russia, China vs West) powers offers Mongolia to choose on which side it wants to be. Mongolia, however, would not like to choose but to take right decision.

The name Visegrad came from a small town in Hungary. Where in 1335 leaders of Bohemia, Poland and Hungary agreed to create a new trade route bypassing Vienna and guaranteeing trade with Europe. The Visegrad Group was established in 1991 between Poland, Hungary and Czechoslovakia. In 1993, after the collapse of Czechoslovakia in Czech and Slovakia the Group became 4 countries. Now Visegrad Group countries are balancing countries in Europe which would affect geopolitical situation in Europe

Монгол Улс-БНАСАУ-ын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ойд зориулсан хуралд зориулж хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг анх дипломат харилцаа тогтоосон 1948 оноос эхлэн өнөөг хүртэлх цаг үеийг хамрав. Үүнд хоёр орны харилцаа олон сорилтуудыг даван тулсны нэг чухал хэсэг нь 1950-53 оны Солонгосын хойгт болсон дайн юм. Өөр нэг сорилт нь 1990 оноос Монгол Улс ардчилал, шинэчлэл, чөлөөт зах зээлийн замаар явсан нь хоёр орны харилцааны хүнд зорилтуудын нэг байв

Үзэл суртлын хоёр туйл үйлчилж байсан Хүйтэн дайн дууссанаас хойш АНУ дангаараа манлайлсан ОУ-ын дэг журам үйлчилж байв. 2000 оноос эхлэн Орос, Хятад дахин хүчээ авснаар дэлхийн дэг журамд сорилт тулгарав. Орос, Хятад хоёр АНУ-ын жанжлалыг бүх талаар сөрж, дэлхийг олон туйлт болгохыг Орос бараг бүх ОУ-ын хурал дээр ярьж, өөрөө эхлүүлж байгаагаа мэдэгдэж байв. Мөн Хятад улс олон туйлт ертөнцийг бий болгох талаар ярьж байгаа нь дэлхийн дэг журам өөрчлөгдөхөд нөлөөлж байна

The concept of a Russian national energy policy was approved by the Russian government in 1992, and the government decided to develop the Energy Strategy. For this purpose, the Interagency Commission was established. Russia's energy policy, which is set out in the government's Energy Strategy document, first approved in 2000, which sets out the government's policy to 2020 (later prolonged up to 2030). Russia, one of the world's energy superpowers, is rich in natural energy resources, the world's leading net energy exporter, and a major supplier to the European Union. While Russia has also signed and ratified the Kyoto Protocol numerous scholars note that Russia uses its energy exports as a foreign policy instrument towards other countries. Power of Siberia-2 which will be constructed through Mongolia is the most reliable route.

When Russia started pipeline projects making it one of the most powerful tools in its foreign policy, it began first to connect it with Asia after which also Europe. When it first started its new project to export natural gas to China via “Power of Siberia” Mongolia was eager to participate in it. There were many discussions about the positive impact of Russian gas in Mongolia. But since the invasion of Ukraine, some Mongolians changed their position, fearing that Mongolia will be more dependent from both neighbors than now. This article will examine the importance of pipeline through Mongolia for both Russia, Mongolia and China. What benefit it has for Mongolia, what is Russia’s geopolitical interest in Mongolia through pipeline, and what benefit it has for China?

Хүйтэн дайны дараа буюу 1990-ээд оноос АНУ-ын манлайлал дор бий болсон Олон Улсын Либерал дэг журам сүүлийн үед Хятад болон ОХУ хүчирхэгжихтэй зэрэгцэн улам хэврэг болоод байсныг өнөө үед дэлхий дахинд тулгамдаад буй Ковидын асуудал болон түүнээс үүдэн бий болж байгаа олон сөрөг үр дагаварууд уг дэг журмыг бүр дордуулж цаашид сэхэх боломжгүй байдалд хүргээд байна. Тэр ч утгаараа зарим реалист чиглэлийн судлаачдыг ковидын дараах шинэ дэг журмын талаарх таамаглалыг бий болгоход хүргээд буй энэ цаг үед Монгол улс мөн хүйтэн дайны дараа бий болж 2011 онд Гадаад бодлогын үзэл баримтлалд тусгалаа олсон “Гуравдагч хөршийн бодлого”-ыг хурдтай өөрчлөгдөн буй олон улсын харилцааны нөхцөл байдалд уялдуулж дахин эргэж харах, сайжруулан боловсруулах шаардлага бий болоод байна. Түлхүүр үг: Дэг журам, Гуравдагч хөршийн бодлого, гадаад бодлого, Ковид-19

Since the 1900s when Mongolia fought for its independence, it was looking for an ally or a supporter on which it could rely on. One of the options was third neighbor. During the dramatic times Mongolia tried to approach Japan, as the closest possible country to have connection, and the U.S. as a country somehow caught its attention, to establish, if not diplomatic, than trade relation. Third neighbor policy is unique, as it is associated only with Mongolia due to its unique geographic location. Looking for third neighbor, it is important for Mongolia to maintain balance between two big neighbors, and to have relationship with other developed countries. But the U.S. saw Mongolia not only as a young and a good example of democracy, and strategic partner, but also possible “ally” which lies between Russia and China. So third neighbor policy is not just an ordinary policy in foreign policy, it is a concept which is important for Mongolia, for a country which is sandwiched between two big nuclear Powers. With changing international environment Mongolia’s strategic importance never left behind. Here will be discussed that Mongolia’s third neighbor policy cannot be limited just with foreign policy and relationships but could have broader meaning from geo-strategic perspective, depending from international politics. I am arguing that third neighbor policy is more than just a foreign policy, it is a concept.

Mongolia-Republic of Korea’s (hereinafter referred as Korea) modern time relationship started since 1990, when after the collapse of the Soviet Union Mongolia began to have its own foreign policy. Countries of the Western world began to recognize Mongolia as democratic country. Now Mongolia has strategic partnership with 4 countries and subsequently the question “why Mongolia wants to have strategic partnership” will raise. Mongolia has strategic partnership with countries which are counted to be very important. Due to its geographical location Mongolia has been facing some challenges in various field of cooperation with other countries besides both neighbors. So Mongolia wants to have closer relationship with developed countries through strategic partnership. Mongolia wants to have stable, mutually beneficial, comprehensive partnership which will allow Mongolia to develop and be a part of world community. Korea is one of the countries with which Mongolia has relatively close relationship than other countries of third neighbor. Since the establishment of diplomatic relation with Korea in 1990, Mongolia benefited from the relation with Korea. Now the relationship between two countries is developing with fast pace. Cooperation between two countries is becoming broader with bright future. In this Article I would like to shed light to some possible future cooperation between two countries-strategic partners.

ЗХУ задран унаснаар Хүйтэн дайн дуусч хоёр туйлт ертөнц үгүй болсон. Үүнтэй зэрэгцээд 1990 онд Монгол Улсын гадаад орчин ч их өөрчлөгдсөн билээ. ЗХУ-ын холбоотон байж ирсэн Монгол Улс тус улсаас бүрэн хараат байсан учраас юун түрүүнд эдийн засгийн гүн хямралд орсон. Бусад социалист хамтын нөхөрлөлийн орнуудын нэгэн адил чөлөөт зах зээлийн эдийн засаг руу өөрийн эрхгүй шилжсэн Монгол Улсын хувьд эдийн засгаа хөл дээр нь босгож, бие даасан гадаад бодлого явуулах шаардлага тулгарч ирсэн билээ. Монгол Улс эдийн засгаа босгоход чөлөөт эдийн засагтай орнууд болон санхүү, эдийн засгийн олон улсын байгууллагуудад хандах нь тодорхой байсан юм. Монгол Улсад хамгийн түрүүнд эдийн засгийн тусламж үзүүлсэн орнууд нь АНУ болон Япон улсууд байсан. Өөрөөр хэлбэл бүс нутгийн хувьд цагийн аясаар ЗХА-ын улс орнуудтай харилцаа тогтоох эхлэл тавигдсан. Монгол Улсын гадаад бодлого бүс нутгийн аль чиглэл рүү явах вэ гэдэг асуудал бүр тэр үед л гарч ирсэн байдаг. Гэхдээ бид эдийн засгийн ашиг, үр өгөөжөө бодож ЗХА-ын бүс нутгийн орон болохоор болсон. Өөрөөр хэлбэл газар зүйн хүчин зүйл нөлөөлсөн. Монгол Улс нь далайд гарцгүй, мөн хоёр их хөршийн дунд оршдогийн зэрэгцээ гурван том соёл иргэншлийн уулзварт оршдог гэдгээрээ онцлог юм. Дэлхийн бусад улс орнуудын нэгэн адил Монгол Улс ч гэсэн өөрт ашигтай бүс нутгийн аливаа интеграцид нэгдэн орохыг эрмэлзэж яваа. Ялангуяа газар зүйн өвөрмөц нөхцөл байдлаас үүдэн бүс нутгийн улс орнуудтай харилцаа, хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх, үүний тулд бүс нутгийн аливаа интеграцид нэгдэн орох нэн шаардлагатай байгаа билээ. Монгол улсын хувьд нэг талаас ЗХА-ийн бүс нутгийн бүх талын харилцаа, хамтын ажиллагаанд оролцох, нөгөө талаас хоёр хөрш орон нь Төв Азийн бүс нутгийн хамтын ажиллагааг бүрдүүлж байгаа гэдэг утгаар энэ бүс нутаг руу харилцаагаа бэхжүүлэхэд оршино. Гэхдээ ЗХА-д Монгол Улс нэгдэж орчихоор ямар нэгэн институцчилэгдсэн бүтэц байхгүй, харин Төв Азид ШХАБ гэсэн “интеграци” байгаа юм. Энэхүү судалгааны ажилд Монгол Улсын хөгжлийн гарц нь ЗХА-ын бүс нутаг болохыг газар зүйн байршил болон гадаад орчны нөхцөл байдал дээр үндэслэн судлав.