Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

The global urgency for environmentally friendly technologies has steadily intensified, and as a result, the synthesis of silver nanoparticles with antibacterial properties derived from medicinal plants traditionally used to combat bacterial infections has garnered significant interest. Goals. This research endeavors to synthesize silver nanoparticles utilizing Jidanga and Banzdo plants, widely recognized in traditional medicine, while elucidating their physical, chemical attributes, and biological potential. Methods. The physicochemical characteristics of these silver nanoparticles, synthesized through phytosynthesis, were meticulously examined via various analytical techniques. Ultraviolet and visible light spectrophotometry (UV/Vis), Photon Cross Correlation Spectroscopy (PCCS), Atomic Force Microscope (AFM), Infrared Spectroscopy (FTIR), and X-ray Crystallography (XRD) were employed for comprehensive analysis. Additionally, their antitumor efficacy was assessed via MTT assay utilizing RAW264.7 cell cultures, while antibacterial properties were evaluated through agar diffusion tests against selected bacterial strains. Results. Silver nanoparticles exhibited distinctive UV/Vis absorption peaks at 407-426 nm, affirming their composition. PCCS measurements revealed nanoparticles with hydrodynamic diameters spanning from ~100 nm to ~450 nm, while AFM imaging showcased spherical nanoparticles ranging from ~35 nm to ~97 nm. Crystallography analysis identified both simple cubic and polycrystalline structures. FTIR analysis unveiled the presence of organic compounds adsorbed onto the nanoparticle surfaces, in addition to silver bonds. Notably, the aqueous and ethanolic extracts of Banzdo plants demonstrated dose-dependent inhibition of RAW264.7 cell growth via the MTT assay. Furthermore, the silver nanoparticles exhibited antibacterial activity against a range of test bacteria with inhibition zones spanning 1-4 mm. Conclusion, this study successfully synthesized silver nanoparticles utilizing Jidanga and Banzdo plants from traditional medicine, comprehensively characterizing their physicochemical attributes and demonstrating their biological activity. These findings hold promise for the future utilization of phytosynthetically derived silver nanoparticles. Keywords: Jidanga, Banzdo, silver nanoparticles, phytosynthesis Түлхүүр үг: Жиданга, банздо, мөнгөний нанопартикл, фитосинтез

The objective of the present investigation is to identify the biologically active components of Astragalus galactites (AG) and examine their effect on rats of acute gouty arthritis induced by crystals of the compound monosodium urate (MSU). Analyses of AG chemical constituents and their antioxidant activity were performed using both UV spectrophotometric and HPLC methods. Twenty-five adult Wistar rat males in total were assigned at random to a choice of five groups: AG 160 mg/kg, AG 330 mg/kg, MSU group, control group, and normal group. We reported the contents of Formononetin 1.97 μg/mL, Astragaloside IV 0.56 mg/mL, and total flavonoid 0.22±0.07% in the aerial part of our sample AG. In the DPPH scavenging assay, methanol and ethanol extracts established antioxidant properties with an IC50 concentration of 91.04 μg/mL and 93.13 μg/mL, respectively. In the ABTS scavenging assay, IC50 concentrations of 387.2 μg/mL (methanol extract) and 436.2 μg/mL (ethanol extract) were also shown. This investigation also looked at the histopathological characteristics related to MSU-induced gouty arthritis in order to assess the preventive effects of the AG plant on inflammatory mediator levels. In the AG 330 mg/kg group, the level of PGE2 significantly reduced (p<0.001). Our results showed that the AG 330 mg/kg group was relatively effective in the treatment of goutyrthritis compared to other groups, which appears to be mediated by inhibiting the release of cytokines that pro-inflammation. The main compounds of the AG medicine plant, flavonoids and saponins, are acutely anti-gout due to the resulting decrease in PGE2 levels. We have hypothesized that it is able to treat acute gouty arthritis by reducing levels of UA and PGE2, providing an antiinflammatory effect. This study contributes to the body of evidence that AG can be utilized in preventing and treating hyperuricemia.

Background: We present and discuss our recent findings on the chemistry of Astragalus galactites. Morethan 20 of potentially bioactive constituents, including saponins, polyphenolic acids, polysaccharides,alkaloids, and flavonoids, were putatively identified in extracts of A.galactites with the aid of GC-QTOFMS, and UPC2-QTOF-MS. This article provides a first-time such effort for the untargeted metaboliteprofiling of A.galactites. Objective: This study aimed to shotgun analyze biological active substances in A.galactites, a plant usedin Mongolian traditional medicine. Material and Methods: The plant sample was collected in the Tahiltayn Mountain area (47º 91’ 44” N,106º 70’ 63” E), Songino Khairhan district, Mongolia, (May 2021). Untargeted metabolite profilinganalyses were performed in various plant organs (aerial parts, leaves, roots, and flowers) and previouslyisolated fractions (XYZ) of chloroform extract using GC-QTOF-MS and UPC2-QTOF-MS instruments. Results: Twenty-three compounds, eight phenolic acid derivatives, seven flavonoids, two diterpenoidsderivatives, two monoterpenoids, one sesquiterpenoid, two fatty acids, and one lignan were identified byUPC2-QTOF-MS analysis in the chloroform fraction of A.galactites. Further 16 compounds, of which 14are polysaccharide derivatives and two alkaloids were also identified putatively by GC-MS analysis inthe extract of leaves, flowers, roots, and aerial parts of A.galactites. Conclusion: A shotgun metabolite profiling showed the presence of numerous polyphenolic compounds, polysaccharides, and saponins to be containing in A.galactites samples, a medicinal plant for its antiinflammatory properties. The presence of the above-mentioned compounds supports the pharmacologicaleffects and radical scavenging activities we reported (XYZ) previously.

Дэлхий дахинд цаг агаарын дулаарал, байгаль орчны бохирдол зэргээс үүдэлтэйгээр цэвэр энергийн эх үүсвэр бий болгох, энэ чиглэлийн технологи хөгжүүлэлт нэн чухал сэдэв болоод байна. Улмаар байгалийн шатах ашигт малтмалын нөөц арвинтай манай орны хувьд ч мөн дээрх асуудал хурцаар тавигдаж эрдэмтэн судлаачид анхаарал хандуулж ажиллаж байна. Монгол орны шатах ашигт малтмалын химийн шинж чанар тодорхойлох, боловсруулалтын арга технологи хөгжүүлэлтийн судалгаа нь МУИС-ийн эрдэмтэн судлаачдын хувьд 1950-аад онд нефтийн судалгаагаар эхэлж, Зүүнбаян, Цагаан-Элстийн ордын дээжинд нэрлэгийн фракцуудыг ялгах, катализаторт изомержуулалт, хүхрийн агуулгыг тодорхойлох, катализат крекингэд оруулах зэрэг туршилт судалгааны ажлууд хийгдсэн. 1998 оноос МУИС Химийн тэнхимд “нефтийн химич”, 2010 оноос “нүүрсний химич” мэргэжлээр сургалт явуулах болсонтой холбоотойгоор шатах ашигт малтмалын химийн судалгаа шинжилгээний ажлууд илүү эрчимтэй хийгдэж эхэлсэн. 2003 оноос асфальтений крекингийн катализатор бэлтгэх, Тамсагбулаг, Цагаан-Элсний ордын нефть дэх 31 төрлийн микроэлементийг тодорхойлох, нефтийн атмосферийн нэрлэгийн үлдэгдэлд катализаторт крекинг, гидрокрекинг хийж турших ажлууд хийгдсэн. 2015 оноос эхлэн шатдаг занарын хими, технологийн судалгааг эрчимтэй хийж эхэлсэн бөгөөд Хөөт, Өвдөг хоолойн гашууны ордын шатдаг занарын техник- химийн шинжилгээ хийх, нэрлэг явуулж фракцлан салгах зэрэг судалгаа туршилтын ажлууд хийгдсэнээс гадна өөрсдийн бүтээсэн пиролизын төхөөрөмжийг ашиглан занарын тос, пирогенийн ус, хий, хагас кокс зэргийг гарган авсан. МУИС Химийн тэнхимд 1970-иад оноос эхлэлтэй монгол орны нүүрсний физик-химийн үзүүлэлтүүд, элементийн найрлага, техник- технологийн шинж чанаруудыг тодорхойлж, стандарт боловсруулж, ашиглах чиглэлийг тогтоосон. Цаашлаад нүүрсний исэлдэх урвалын идэвх, халуун задралын механизм, нүүрсний гумины хүчлийн химийн бүтэц, биологийн идэвхийг судлах ажлууд хийгдэж байсан. 1996 оноос нүүрсний үйлдвэр худалдааны ангилал, олон улсын кодот индексийн ангилалд оруулах ажлууд хийгдсэн. 2011 онд Химийн тэнхимийн харъяа анхлан “Нүүрсний судалгааны төв” нэртэйгээр Цэвэр энергийн технологи хөгжүүлэлтийн судалгааны лаборатори байгуулагдаж энэ чиглэлийн олон улс, дотоодын олон судалгааны ажлуудыг амжилттай хэрэгжүүлж ирлээ. Сүүлийн арав гаран жилийн хугацаанд тус тэнхимийн Цэвэр энергийн технологи хөгжүүлэлтийн лабораторийн судлаачид монгол орны хүрэн ба чулуун нүүрсний уурын каталитик хийжүүлэлтийн идэвхийг харьцуулан судлах, нүүрсний эх эрдсийн каталитик нөлөөг илрүүлэх зэрэг ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн. Мөн нийлэг түлшний синтезийн судалгааг монгол улсад анх удаа эхлүүлж, СО, СО2-ыг устөрөгч хийгээр метанжуулах процессын тохиромжит нөхцлийг тодорхойлох, катализатор бэлтгэх арга боловсруулах, сонгомол идэвхтэй катализатор гарган авах зорилго тавин ажилласан бөгөөд үүний дүнд 20Ni/80γ-Al2O3 катализаторыг ашиглан СО-н хувирлын зэргийг 97.5%-д хүргэж, метаны агуулгыг 57.4% хүртэл буюу 6 дахин өсгөж чадсан. СО2-ын метанжуулалтанд ашиглах Ni-2Ce/Al15Y катализаторыг гарган авч, СО2-ын хувирлын зэрэг 92.5%, СН4-ын гарц 92.2% хүртэл өсгөсөн. 2016 оноос эхлэн үл нөхөгдөх байгалийн шатах ашигт малтмалыг орлуулах дахин сэргээгдэх эрчим хүчний судалгааны чиглэлд биомасс буюу гидролизын лигнинийг хүрэн нүүрстэй 50:50 харьцаатай авч, хам пиролизод оруулж, үүссэн бүтээгдэхүүнийг судлахад хий ба шингэн бүтээгдэхүүний гарц бага, хатуу чаарын гарц их байсан бол нүүрсний агууламжийг 30% хүртэл бууруулахад чаарын хэмжээ багасаж, хий ба шингэний гарц нэмэгдсэн. Шингэн бүтээгдэхүүний ацетонд уусдаг хэсэгт ароматик нүүрустөрөгчдийн хэмжээ тооцоолсон утгад хүрч, толуолд уусдаг хэсэгт алифатик спирт, альдегид, кетонуудын уламжлалууд үүссэн байсан. Мөн энэхүү судалгааны ажлын хүрээнд ургамлын болон амьтны гаралтай ашигласан хаягдал өөх тосыг дахин эфиржүүлж, биодизель гарган авах тохиромжтой нөхцлийг судалж, тос:метанол:катализаторыг 1:6:1/40 молийн харьцаагаар авч эфиржүүлж, шаардлага хангахуйц биодизель гарган авч, зун ба өвлийн дизельтэй хольж хэрэглэх зохистой харьцааг тодорхойлсон. Цаашилбал, 2016 оноос судлаачдын баг түлшний элемент болон металл-агаарын батерейны катод дээрх урвалын катализатор гарган авах чиглэлд ажиллаж, алтны цөм бүхий од хэлбэрт мөнгөний нано катализаторууд гарган авч идэвхийг харьцуулан судлахад хэмжээ жижигтэй, цөөн мөчиртэй AuNS5 катализатор нь хүчилтөрөгчийн ангижрах урвалд өндөр идэвх үзүүлсэн. Мөн тухайн урвалын катализатор болох дан болон давхар бүтэцтэй перовскайт оксид катализаторуудыг гарган авч туршихад LaNi1-xFexO3; PrBa0.5Sr0.5Co1.9Ni0.1O5+δ катализаторууд хамгийн өндөр идэвхийг үзүүлсэн.

We present and discuss our recent findings on the chemistry of Astragalus galactites. Mote than 20 potentially bioactive constituents, including saponins, polyphenolic acids, polysaccharides, alkaloids, and flavonoides, were putatively identified in extracts A.galactites with the aid of GC-QTOF-MS, and UPC2-QTOF-MS. This article provides a first-time such effort for the untargeted metabolite profiling of Astragalus galactites.

Astragalus galactites (Pall)is one of the genus Astragalus and belongs to the legume family Fabaceae. This study aimed to determine biological active substances and evaluate the effect of MSU crystals-induced acute Gouty arthritis rat model in Astragalus galactites, a plant used in Mongolian traditional medicine.

ЭМИЙН УРГАМАЛ АШИГЛАН ГАРГАН АВСАН МӨНГӨНИЙ НАНОПАРКТИКЛЫН БАКТЕРИЙН ЭСРЭГ ҮЙЛДЛИЙГ ТОГТООСОН ДҮН Ж.Болдбаатар1, Г.Оюундэлгэр1, Ж.Ирэхбаяр1, А.Баянмөнх2 1 Монгол улсын их сургууль, ХШУИС, Хими, биологийн инженерчлэлийн тэнхим 1 Монгол улсын их сургууль, ШУС, БУС, Биологийн тэнхими 1 Монгол улсын их сургууль, ШУС, БУС, Химийн тэнхим 2 Эм судлалын хүрээлэн, Монос групп Хураангуй: Мөнгөнийн нанопартикл нь бактерийн эсрэг өргөн эмчилгээний үйлдэлтэй бөгөөд орчин үед халдваргүйжүүлэх, ариутгах зорилгоор эмчилгээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд өргөнөөр ашиглаж байгаа хэдий ч гарган авах технологи нь өртөг өндөртэйд тооцогддог. Сүүлийн жилүүдэд ногоон технологи буюу эмийн ургамлыг ашиглан нанопартикл гарган авах технологи түгээмэл болж байгаа бөгөөд ургамлын бионэгдэлтэй нэгдсэн нэгдэл нь эмчилгээний үр дүн өндөр байх магадлалтай юм. Бидний судалгааны дүнд уламжлалт анагаах ухаанд бактерийн эсрэг үйлдэл бүхий Жиданга, Банздо ургамлыг ашиглан мөнгөний нитратаас ~142 – 221 нм хэмжээтэй, ургамлын бионэгдлийн 6 химийн холбоос агуулсан мөнгөнийн нанопартикл гарган авсан бөгөөд B.subtilis, P.aeruginosa E.faecalis, E. M.luteus бактерийн эсрэг үйлдэлтэй болохыг тогтоов. Түлхүүр үг: Мөнгөнийн нанопартикл, фотосинтез, эмийн ургамал, бактерийн эсрэг үйлдэл Оршил: Монгол улсын 1000 хүн ам тутамд өдөрт 64,41 нэгж тун антибиотик ноогдож байгаа нь антибиотикийн хэрэглээ өндөртөй орны тоонд орж байна. Антибиотик нь бактерийн гаралтай өвчлөлд үр дүнтэй боловч сүүлийн хэдэн арван жил түүний зохисгүй хэрэглээ нь эмчилгээний үр дүнг бууруулж байгаагаас гадна ихэнх өвчин үүсгэгч бактериуд антибиотикт тэсвэртэй болсон байна. Тухайлбал манай улсын 2019 оны антибиотикийн хэрэглээ ба нянгийн тэсвэржилтийн судалгааны тайланд улсын 4-р шатлалын нэг эмнэлэгт антибиотикийн хэрэглээ зохисгүй түвшинд байсан ба грамм эерэг коккийн хувьд ампициллинд 48%, гентамицинд 55%, эритромицинд 57%, ципрофлоксацинд 18%, цефазолинд 45%, левомицетинд 45%, нитрофурантоинд 40%, триметопримд 75% тэсвэржсэн байна. Грам сөрөг савханцар Pseudomnonas нь ампициллинд 100%, гентамицинд 73%, эритромицинд 100%, ципрофлоксацинд 27%, цефазолинд 91%, левомицетинд 73%, нитрофурантоинд 100%, триметопримд 100% тэсвэржсэн байжээ 1. Сүүлийн жилүүдэд антибиотикийг орлохуйц нэгдлийг хайх судалгаа болон уламжлалт хэрэглэж ирсэн мөнгөнийн ионыг өөрчлөх замаар шинэ эм бэлдмэлийн судалгаа эрчимжсэн 2,3,4. Мөнгөнийн давсыг фотосинтезын /зарим тохиолдолд ногоон технологи ч гэж нэрлэнэ/ аргаар нанохэмжээст оруулах арга ихээхэн түгээмэл болж байгаа бөгөөд үүнд эмийн ургамлыг өргөн ашиглаж ихээхэн сонирхол татахуйцаас гадна эмийн ургамалтай хосолсон мөнгөнийн нэгдлийг эмчилгээнд ашиглах боломжийг олгох бололцоог бий болгож байна. Энэхүү ажлын хүрээнд бид Монголын уламжлалт анагаах ухааны жоронд нян нядлах чадалтай гэж тэмдэглэгдсэн ургамлаас 2 зүйл ургамлыг сонгон авч ногоон фотосинтезэд ашиглан мөнгөнийн нано партикл гарган авч бактерийн эсрэг болон эсийн хорон чанарыг судлав.

Органик хими нь термодинамик (ТД) функц: Гиббсийн чөлөөт энерги, энтропийн үйлчлэлийн хими юм. Органик нэгдлийн молекул дотоодод ажиглагдах аливаа хүчдэл: холбооны туйлшрал, цэнэгийн нягтаршил, сарнилт, Байерийн хүчдэл, Вандер-ваальс түлхэлт, электрон донор ба акцептор бүлгийн нөлөө, мезомержих, таутомержих үзэгдэл, конфигурац, конформацад орох ... зэрэг бүхий л үзэгдэл нь атом хоорондын харилцан үйлчлэл буюу Гиббсийн энерги, энтропийн үйлчлэлээс гарал үүсэлтэй болно. ТД функцын үйлчлэл нь органик нэгдлийн хими, физикийн шинж чанарын нэгэн адил химийн орон зайн ба электрон байгуулалтаас шууд хамаарна. Гиббсийн энерги нь нэгдлийн дотоод энерги буюу ТД потенциалын нэг хэлбэр нь юм. Молекул дотоодын хүчдэл, ачаалал хэдийчинээ өндөр байвал Гиббсийн буюу ажлын энерги төдийчинээ их байна.

Medicinal plants have always been considered a healthy source of life for all people. In Mongolia, the use of various medicinal and food plants has a long history. In recent years, interest in plant-derived food additives has grown. This study was designed to determine essential oil chemical composition and evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts serial fractions from Artemisia frigida Willd. grown in Mongolia. The chemical composition of essential oil from A.frigida Willd. was determined by GC-MS analysis. Among them 40 components (35.07%), 1,8-cineol (27.22%), borneol (3.01%), terpin-4-ol (4.51%), γ-cadinene (7.5%), α-terpineol (2.98%), bornylacetate (1.80%) were found to be the major ones. The ethanol crude extract of A.frigida Willd. was suspended in water and consequently fractionated with n-hexane, chloroform, ethyl acetate and butyl alcohol. All the fractions were examined for their antioxidant and cytotoxic activities by using DPPH and MTT assays, respectively. Ethyl acetate fraction showed the highest DPPH radical scavenging activity at a concentration of 50 μg/ml by 93.17% with the IC50 value of 11.68 μg/ml. MTT results showed that water fraction demonstrated significant cytotoxicity against A549 - human alveolar basal epithelial cell line, with values of 78.69 and 60.98% (50; 10 μg/ml; at 48 h). These

Mongolia is rich in medicinal plants. Essential oils of aromatic and medicinal plants generally have a diverse range of activities because they possess many active constituents that work through a several modes of action.Artemisia, the largest genus of the family Asteraceae, has a number of effects against human and plant diseases [8].This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Artemisia scoparia Waldst.et Kitgrown in Mongolia. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol extract was determined by using DPPH and MTT assays. The ethanol extracts showed higher antioxidant activity than essential oil.The essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kitwith a concentration of 150 mg/ml or 3μg/disk inhibits the growth of S.enterica 10.6±0.58mm, B.subtillus 11.6±1.15mm, and has a moderate bacterial activity.The half-lethal dose (IC50) 56.542 μg/mlis of essential oil of Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, so essential oilof Artemisia scoparia Waldst. et. Kit is active in inhibiting of liver cancer cell line (HepG2).The half-lethal dose (IC50)72.611 μg/mlis of essential oil Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, which has the active in inhibiting the growth of human stomach cancer cell line (AGS).The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against human stomach cancer cell line AGS. Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kitgrown in Mongolia haspotential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively.

Medicinal plants have always been considered a healthy source of life for all people. In Mongolia, the use of various medicinal and food plants has a long history. In recent years, interest in plant-derived food additives has grown. This study was designed to determine essential oil chemical composition and evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts serial fractions from Artemisia frigida Willd. grown in Mongolia. The chemical composition of essential oil from A.frigida Willd. was determined by GC-MS analysis. Among them 40 components (35.07%), 1,8-cineol (27.22%), borneol (3.01%), terpin-4-ol (4.51%), γ-cadinene (7.5%), α-terpineol (2.98%), bornylacetate (1.80%) were found to be the major ones. The ethanol crude extract of A.frigida Willd. was suspended in water and consequently fractionated with n-hexane, chloroform, ethyl acetate and butyl alcohol. All the fractions were examined for their antioxidant and cytotoxic activities by using DPPH and MTT assays, respectively. Ethyl acetate fraction showed the highest DPPH radical scavenging activity at a concentration of 50 µg/ml by 93.17% with the IC50 value of 11.68 µg/ml. MTT results showed that water fraction demonstrated significant cytotoxicity against A549 - human alveolar basal epithelial cell line, with values of 78.69 and 60.98% (50; 10 µg/ml; at 48 h). These suggest that the fractions of A.frigida Willd. could hold a good potential for use in the pharmaceutical industry.

Mongolia is rich in medicinal plants. Essential oils of aromatic and medicinal plants generally have a diverse range of activities because they possess many active constituents that work through a several modes of action. Artemisia, the largest genus of the family Asteraceae, has a number of effects against human and plant diseases [8]. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Artemisia scoparia Waldst.et Kit grown in Mongolia. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol extract was determined by using DPPH and MTT assays. The ethanol extracts showed higher antioxidant activity than essential oil. The essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kit with a concentration of 150 mg/ml or 3μg/disk inhibits the growth of S.enterica 10.6±0.58 mm, B.subtillus 11.6±1.15 mm, and has a moderate bacterial activity. The half-lethal dose (IC50) 56.542 μg/ml is of essential oil of Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, so essential oil of Artemisia scoparia Waldst. et. Kit is active in inhibiting of liver cancer cell line (HepG2). The half-lethal dose (IC50) 72.611 μg / ml is of essential oil Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, which has the active in inhibiting the growth of human stomach cancer cell line (AGS). The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against human stomach cancer cell line AGS. Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kit grown in Mongolia has potential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively.

Mongolia is rich in medicinal plants. Essential oils of aromatic and medicinal plants generally have a diverse range of activities because they possess many active constituents that work through a several modes of action. Artemisia, the largest genus of the family Asteraceae, has a number of effects against human and plant diseases [8]. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Artemisia scoparia Waldst.et Kit grown in Mongolia. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol extract was determined by using DPPH and MTT assays. The ethanol extracts showed higher antioxidant activity than essential oil. The essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kit with a concentration of 150 mg/ml or 3μg/disk inhibits the growth of S.enterica 10.6±0.58 mm, B.subtillus 11.6±1.15 mm, and has a moderate bacterial activity. The half-lethal dose (IC50) 56.542 μg/ml is of essential oil of Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, so essential oil of Artemisia scoparia Waldst. et. Kit is active in inhibiting of liver cancer cell line (HepG2). The half-lethal dose (IC50) 72.611 μg / ml is of essential oil Artemisia scoparia Waldst. et. Kit, which has the active in inhibiting the growth of human stomach cancer cell line (AGS). The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against human stomach cancer cell line AGS. Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Artemisia scoparia Waldst.et Kit grown in Mongolia has potential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively.

This study was designed to determine essential oil chemical composition and evaluate antioxidant, cytotoxic activities, hepatoprotective effects of aerial parts serial fractions from Schizonepeta multifida grown in Mongolia. The composition of the essential oil of S. multifida grown in Mongolia was analyzed by Gas chromatography-Mass spectrometry (GC-MS). Among the 33 components (Z)-β-ocimene (38.3%), 1,8-cineole (28.11%) terpinolene (10.52%), α-terpineol (3.63%) were found to be the major ones. The ethanol crude extract of S. multifida was suspended in water and consequently fractionated with hexane, chloroform, ethyl acetate and butyl alcohol. All the fractions were examined for their antioxidant and cytotoxic activities, hepaprotective effects by using DPPH and MTT assays, respectively. Ethyl acetate fraction showed the highest DPPH radical scavenging activity at concentration of 50 μg/mL by 93.69% with the IC50 value of 10.56 μg/mL. The essential oil exhibited lower antioxidant activity (9.57; 3.47%) than fractions. MTT results showed that ethyl acetate fraction demonstrated significant cytotoxicity against A549 cell line, with values of 64.10 and 84.60%. The water fraction notably protected HepG2 cells against the cytotoxicity of t-BHP than EGCG.

Mongolia is rich in medicinal plants. In recent years, interest in plant-derived food additives has grown. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Artemisia rutifolia Steph.ex Spreng grown in Mongolia. The essential oil composition variability of A.rutifolia Steph.ex Spreng aerial parts collected from three different slopes of Kharkhiraa mountain was assessed by gas chromatography mass spectrometry (GC/MS). Chromatographic analysis of A.rutifolia Steph.ex Spreng essential oils showed the predominance of monoterpene hydrocarbons represented mainly by santolina triene, β-myrcene. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol crude extracts were determined by using DPPH and MTT assays. The antioxidant activity of A.rutifolia Steph.ex Spreng ethanol extract is 2.12 times higher than the antioxidant activity of the essential oil. The essential oil of A.rutifolia Steph.ex Spreng with a concentration of 150 mg/ml or 3μg/disk inhibits the growth of S.enterica 9.3 ± 0.76 mm, B.subtillus 10.3 ± 0.58 mm, S.aureus 9.6 ± 1.5 mm and has a moderate bacterial activity. The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against two human tumor cell lines HepG2 (human liver cancer cell line); AGS (human stomach cancer cell line). Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Artemisia ritifolia Steph.ex Spreng grown in Mongolia has potential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively. Essential oil of A.rutifolia Steph.ex Spreng contains caryophylline-7.19% and caryophylline oxide-5.82%, so the essential oil at a dose of 25 mg/ ml inhibits the growth of human stomach cancer cell (AGS). The results of the study were certified by the utility model certificate of “Soap Fragrance Elixir” with the registration number 20-003068.

Mongolia is rich in medicinal plants. In recent years, interest in plant-derived food additives has grown. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Artemisia rutifolia Steph.ex Spreng grown in Mongolia. The essential oil composition variability of A.rutifolia Steph.ex Spreng aerial parts collected from three different slopes of Kharkhiraa mountain was assessed by gas chromatography mass spectrometry (GC/MS). Chromatographic analysis of A.rutifolia Steph.ex Spreng essential oils showed the predominance of monoterpene hydrocarbons represented mainly by santolina triene, β-myrcene. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol crude extracts were determined by using

Mongolia is rich in medicinal plants. In recent years, interest in plant-derived food additives has grown. Many Lamiaceae species have a characteristic scent or taste, which in many cases are the reason for their application in Mongolian traditional medicine. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Nepeta sibirica L. grown in Mongolia. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol crude extracts were determined by using DPPH and MTT assays. The ethanol extracts showed higher antioxidant activity than essential oil. The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against two human tumor cell lines HepG2 (human liver cancer cell line); AGS (human stomach cancer cell line). Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Nepeta sibirica L. grown in Mongolia has potential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively.

Mongolia is rich in medicinal plants. In recent years, interest in plant-derived food additiveshas grown. Many Lamiaceae species have a characteristic scent or taste, which in many cases are the reason for their application in Mongolian traditional medicine. This study was aimed to evaluate antioxidant, cytotoxic activities of aerial parts ethanol extracts from Nepeta sibirica L. grown in Mongolia. The antioxidant and cytotoxic activities of the essential oil and ethanol crude extracts were determined by using DPPH and MTT assays. The ethanol extracts showed higher antioxidant activity than essential oil. The results clearly showed that the essential oil presented satisfactory cytotoxic activity against two human tumor cell lines HepG2 (human liver cancer cell line); AGS (human stomach cancer cell line). Our work revealed that the ethanol extracts and essential oil of Nepeta sibirica L. grown in Mongolia has potential as sources of new antioxidant, and cytotoxic compounds, respectively.

Бид энэхүү судалгааны ажлаар Хөөт ба Адуунчулууны нүүрсний ордын дээжүүдийг сонгон авч техникийн үзүүлэлтүүд болон элементийн найрлагыг тодорхойлж, тус ордуудын нүүрсийг пиролиз, хийжүүлэлтээр боловсруулан идэвхжүүлсэн нүүрс (ИН) гарган авч иод шингээх багтаамж, метилен хөхийн шингээлт, гадаргуугийн талбай болон нүх сүвэрхэг бүтцийг SEM анализаар тодорхойлов. Хөөтийн ордын нүүрсний пиролизын температурыг ихэсгэх тусам ИН-ний гарц багасч, иод шингээлт болон гадаргуугийн талбайн хэмжээ ихэссэн. Харин тус нүүрсний 700ºС дахь хийжүүлэлтийн ИН-ний гадаргуугийн талбай нь пиролизын мөн температур дахь ИН-ийхээс 3 дахин ихэсч байв. Адуунчулууны ордын нүүрсний хийжүүлэлтээр гаргасан ИН нь ижил температурт гаргасан пиролизын утгатай харьцуулахад метилен хөхийн шингээлт 6, иодын шингээлт 4, гадаргуугийн талбай нь 3 дахин тус тус нэмэгдэж байгааг тогтоов. Адуунчулууны нүүрснээс гарган авсан ИН нь хөөтийн ИН нүүрснээс 2 дахин их гадаргуугийн талбай БЭТ, (м2/г)-тай байв.

Монгол орны хүрэн нүүрсний 2 ордын (Адуунчулуун, Хүрээ орд) дээжүүдийг холбогч материал (шингэн шил, шавар, сахароз) ашиглан шахмал түлш (брикет) гарган авав. 2 ордын нүүрсэндээ техникийн шинжилгээ хийж, холбогч материал (10, 15, 20%) ашиглан брикет бэлтгэж тэдгээрийн илчлэг, үнслэг, дэгдэмхий бодисын агуулга, нийт хүхрийн хэмжээг тодорхойлов. Брикетийн илчлэг тодорхойлсон үр дүнгээс харахад Өмнөговь аймгийн Хүрээ ордын нүүрснээс илчлэг сайтай шахмал түлш бэлтгэж болохыг харуулж байна. Брикетийн дэгдэмхий бодисын гарц тодорхойлсон дүнгээс үзвэл: органик бүрэлдэхүүн ихтэй шаврыг холбогч материал болгон бэлтгэсэн түлшний дэгдэмхий бодис нь холбогч материалгүй байх үеийнхээс буурч байв. Судалгаанд авсан аль ч холбогчууд брикетийн бат бөхийн үзүүлэлтийг сайжруулж байгаа нь судалгаагаар тогтоогдов.

Дэлхийн хуурай газарт 380 мянга гаруй эндемик, субэндемик дээд ургамал, түүний дотор эфирийн тостой 2500 зүйл ургамал бүртгэгдсэнээс 200 орчмыг нь нийтлэг байдлаар ашиглаж байна. Манай оронд 60-аад овгийн, 200-аад төрлийн, 300 гаруй зүйлийн эфирийн тост ургамал бий. Эдгээр нь фитохими, биологийн идэвхийн хувьд төдийлөн нарийвчлан сайн судлагдаагүйгээс хүнс, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт зөвхөн анхилуун үнэртэн, хүнсний охь байдлаар хэрэглэгдэж байна. XVIII зууны дунд үеэс “Эфирийн тос” хэмээх нэр томъёо гарч ирсэн боловч, үүнээс өмнө соёлт Египетэд дэгдэмхий, сайхан үнэртэй, амтат тосыг усны уураар нэрж гарган авч амьдрал ахуйдаа хэрэглэж байсан байна. Арабын зарим орнууд болон Орост ургамлаас эфирийн тосыг нэрж гарган авах судалгааны ажил XVII зуунаас өрнөж эхэлсэн бөгөөд эмнэлэг, гоо сайхны салбарт өргөн хэрэглэж байжээ. Энэ үеэс дэлхийн олон оронд эфирийн тост ургамлын фитохимийн судалгааг явуулж, ургамлаас эфирийн тосыг ялган авах технологи, эфирийн тост ургамлын тархалт, нөөц, тарималжуулалт, эфирийн тосны ашиглалтын талаар үр дүнтэй судалгааны ажлууд хийгдэж, анагаах ухаан, улс ардын аж ахуйн салбарт эфирийн тосыг өргөнөөр ашиглах болсон байна [1,2].

A sequence of hot briquetting and carbonization (HBC) is a promising technology for the production of coke with a high mechanical strength from lignite, but factors affecting the coke strength have not yet been fully understood. The HBC cokes prepared from 2 lignites (Baganuur and Aduunchuluun coal mines from Mongolia) in this study showed diverse tensile strength (e.g., from 3.7; 2.5 to 14.6; 15.6 MPa in the preparation at 200°C and 112 MPa for hot briquetting and 1000°C for carbonization), and the coke strengths could not be explained by differences in commonly used structural properties of the parent lignites, such as elemental composition and contents of volatile matter/fixed carbon and ash. The resulting cokes had a density as high as 1.043; 1.079 g/cm3 and tensile strength of 14.6; 15.6 MPa, which was 4-6 times that of non-carbonization lignites. Our research results very important to reduce not only air pollution which is faced problem of Mongolia, but also will be a big contribution to the global warming. To the best of our knowledge, this study has not been carried out before.

Дорно дахины улалмжлалт АУ-д Гаголыг халуун амт, бүлээн хуурай чанартай, дэлүүний хүйтэн хийг дарж, хоол боловсруулах эрхтний үйл ажиллагаа, хоолны шингэцийг хурдасган, махбодийг шим тэжээлээр хангах эмийн хүчтэй хэмээн үзэж хэрэглэсээр иржээ. Бид Монголын уламжлалт АУ-д ашиглагддаг энэхүү Гагол ургамлын үр жимсний эфирийн тосны химийн бүрэлдэхүүнийг тодорхойлох зорилт тавин ажиллалаа.

В статье приводится краткое сведение дикорастущих пищевых растении западной Монголии и их некоторых способов использования. Западная Монголия - эта большинство безлесного высокогорного пространства западной части территории Монгольской страны. Местные араты - скотоводы, кочевники ведущие много вековой жизни в западной Монголии хорошо знают растительность и её традиционное пищевое богатство. Они используют следующие дикорастущие пищевые и пищевые лекарственные растения.