Дэлгэрэнгүй мэдээлэл

Development of Competition law, historical development, challenges

Орчин цаг үеийн Монгол Улсын эрх зүйн тогтолцоонд олон улсын эрх зүй нь чухайл байр суурь эзэлдэг бөгөөд энэ нь Үндсэн хуульд ч баталгаажсан билээ. Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар Монгол улс нь олон улсын харилцаандаа нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээг баримталж, Монгол улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээг сахин биелүүлэх үүрэг хүлээсэн юм. Эрт дээр үеэс л Монгол хүмүүс газар нутгаа хамгаалах, худалдаа наймаа хийх зорилгоор хөрш орнуудтай гэрээ хэлэлцээр хийж гадаад харилцааны асуудалдаа анхаарч ирсэн бөгөөд 13 дугаар зуунд энэ нь бичигдмэл эрх зүйн эх сурвалжид баталгаажиж, Монгол ард түмэн нь бусад орнуудтай найрсаг харилцааг тогтоох, гадаад худалдааг дэмжих, дипломат харилцааг бэхжүүлэхийг эрхэмлэдэг байсан байна. 1921 онд тусгаар тогтнолоо зарласан цагаас хойш Монгол улс нь гадаад бодлогоо олон улсын нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн хэм хэмжээнд нийцүүлэх талаар эрмэлзэж улмаар дараа дараагийн үндсэн хуульдаа тусгаж ирсэн юм. Улс төрийн дэглэмийн өөрчлөлтийг дагаад олон улсын эрх зүйд хандах хандлага нь цаг үеийн нөхцөл байдалдаа нийцээд хувьсаж ирсэн байна. 2200 гаруй жилийн түүхтэй манай улсын хувьд гадаад бодлого, цаашлаад олон улсын эрх зүйд хандах хандлага нь өөрийн гэсэн онцлогтой байж ирсэн. Иймд энэхүү өгүүлэлд Монгол Улс дахь олон улсын эрх зүйн талаар үзэл санаа, зохицуулалтын хөгжил, социалист үеийн ба орчин үеийн зохицуулалт, онцлог, олон улсын эрх зүйд хандах хандлагыг ерөнхий байдлаар авч үзэхийг зорьсон билээ. Судлахдаа, Монголын эрх зүйн хөгжлийн хүрээнд, холбогдох эртний цаг үеэс XIII зууны болон түүний дараах үе, орчин цагийн үе гэж гурав хувааж үзсэн бөгөөд ингэхдээ эдгээр үеийн үндсэн эх сурвалж дахь олон улсын харилцаа, гадаад бодлогын зохицуулалтыг түлхүү авч үзсэн болно.

Mongolia has clearly defined its foreign policy basics and approach to international law recently in its new Constitution of 1992. Nonetheless, Mongolia after regaining its independence in 1911, continuously pursued its legal interests and protection of its sovereignty for more than 800 years. Mongolian historical documents recorded Mongolian foreign policy principles and basic concepts of relations with other countries. The Socialist legal system which ruled the country for more than 70 years, has left its mark on the further development of legislation. The new era of democratic policy has changed its international course and started the reformation of its political and legal system. This descriptive study analyzed the history and development of Mongolian regulation on international relations, its constitutional development, and the transformation to supremacy of international norms and principles.

The International Conference was organized by Mongolian International arbitration together with Ministry of Justice and Home affairs of Mongolia, Internationally recognized arbitrators from international arbitrations participated. Each panelist made presentation on specific issues of Arbitration.

Тогтвортой хөгжлийн зургаан тулгуур ба гадаад хөрөнгө оруулалтын асуудал. Олон улсын хандлага ба дотоодын зохицуулалт, тулгамдаж буй асуудлыг танилцуулсан

The regulation of environmental responsibility in Mongolia in the context with climate changes Uyanga Myagmar 1. Brief introduction Mongolian environmental law developments has its roots up to 13th century and first regulations on protection of forests, rivers and natural heritages were included in the Law codes of Khans and Country rulers of that periods . The contemporary environment law system was established after the proclamation of its sovereignty in the beginning of 20th century and has faced number of changes until current days. The current climate changes and negative impacts of human activities on environment has required to establish the new environmental law system in conformity with the new situations. The recent climate changes also has started to have its impacts to the Mongolian environment. Even though, Mongolia is the least densely populated country in the world and popular with its wide grasslands and beautiful natural landscapes, the human activities and climate change impacts threaten to natural landscapes preserved for centuries. For instance the frequent occurrence of Zud (harsh winter with lots of snow) and continuing desertification are raising alerts to environmental issues and require paying more attention to the issue. Mongolian traditional nomadic animal husbandry constitutes almost 30% of agriculture sector . The desertification and reckless activities of some mining companies has started to influence the pastures and drought of rivers and deforestation . As one of the countries with rich natural resources, it attracts many foreign investors in mining sector and in just last 20 years, number of investors of mining companies significantly increased. The irresponsible activities of some mining companies have resulted in serious harms to forests, rivers and pastures. In response to above mentioned issues, Mongolia has started reforming of the legislation and adopted complex of law in relation to protection of Environment, by introducing more responsibility to physical and legal persons. It is due to mention, that Mongolia has ratified number of international treaties and other documents on Environment protection, as UN Framework convention on Climate changes (1994), Kyoto protocol on Climate change (1997), UN Convention to combat desertification (1994), Convention on Biological diversity (1992). The main legislation on Environment in Mongolia consists of the Constitution of Mongolia (1992), Law of Mongolia on special protected areas (1994), Law of Mongolia on protection of Environment (1995), Law on Evaluation of impact to Environment (2012), Law on Biological plants (1995), Law on waters (1997), Law on Forests (2012), Law on Protection from forest fires, Law on Minerals (2006), Law on Air (2012), Law of Mongolia on weather, climate and environment monitoring (2012), Law on Pastures (2016), Law on Prohibition of mining activities in sources of rivers, river banks and forests, Law on protection of soils and prevention from desertification. There are approximately 39 laws in relation to environment protection and number of other documents to implement state policy and laws on Environment. Similarly, to other countries, Mongolia has adopted several laws to implement international treaties and obligations on environment protection. Even though significant numbers of laws have been adopted, the negative impact on environment has not been resolved accordingly. 2. Main principles and features of legislation The Constitution of Mongolia, states that State policy on environment must be long term and be based on ensuring the rights of everyone for current and future generations. Mongolian Parliament has adopted the Mongolia “Vision –2050” in 2020. One chapter of this Resolution is dedicated to environment and specified number of activities on implementation of its goals. As it is specified in the chapter 26 on Resolution on implementation measures of “Mongolia’s vision-2050”, Government shall adopt activity plans for protection of air and soils from pollution and protection of pastures. Law of Mongolia on Protection of Environment , which was adopted in 1995 is the main legislation on Protection of Environment. This law established main principles on responsibility of individuals and legal persons to maintain the environment and for damages done to the environment. In principle Mongolia does not give ownership rights to water resources, forests, pasture lands and specified the special protected areas. One of the main specifics of this Law is that, any person aiming to establish manufacturing or mining activities is obliged to submit to the Ministry of Environment and Tourism the impact assessment to the Environment. Only after approval of the impact assessment, all activities related to manufacturing, plants and mining can be conducted. The other special provision that was included in the Law, was the definition of special protected area and is aimed to preserve natural landscapes and endangered animals. The list of protected areas are expanded in recent years and resulted that number of areas and lands where manufacturing and mining activities are prohibited. There are many other provisions that were included in the above mentioned laws, that are important for increasing environment responsibility. If to describe briefly the main features of Mongolian legislation on Environment, the following goals are prioritized in the context with the climate changes: - To reduce the desertification, drought of rivers and deforestation, - To reduce the pollution in cities, - To preserve natural landscapes and pastures - To preserve endangered animals and plants, maintain biodiversity. With purpose to achieve these goals, Mongolia has taken several measures, which show the awareness and response of the Government to climate changes and ecological issues. For instance, (1)Mongolia launched “One billion tree planting campaign” from the September of 2021 , (2) to prevent desertification, the activities of the mining companies are strictly monitored by state authorities and local activities, (3) started number of activities to regulate the pastures and overcrowded cattle breeding by making amendments to Law on Pastures , (4) required companies and business entities to introduce the plans on preservation of natural landscapes and submit annual reporting of changes and activities, (5) Amended the Law on Minerals, by requiring special activities, as restoration of environment after finishing of mining activities , (6)The issue on preservation of biodiversity also requires great attention, some activities has been started with the support of international scientists and researchers. As it can be seen some steps and activities were taken in Mongolia in response to climate changes and ecological alerts. Although many other issues are required to achieve the common goals to preserve the nature, natural resources, air pollution. With this context, some amendments were made to increase the responsibility of persons and legal entities. 3. Towards efficient responsibility system The Constitution of Mongolia, article 17, section 2 specified that “every citizen is obliged to protect environment”. Responsibility to harm and damages made to environment are divided into disciplinary, administrative and criminal responsibility. Currently there are two main legal instruments which defined the administrative and criminal responsibility for violation of environmental law norms. A. Disciplinary responsibility Even though the disciplinary responsibility not specified directly in legislation, such responsibility is imposed in practice . Imposition of disciplinary responsibility can be done by applying the Labor law to employees for any illegal and irresponsible activities towards environment. As it was defined, the disciplinary responsibility can be imposed from employer to employee for pollution of manufacturing site, improper use of dangerous and toxic substances, pollution of soils, damage to trees and grasses, illegal disposal of garbage, use of equipment harmful to environment, violation of food safety and standards, non-restoration of environment. B. Administrative responsibility According to the Law on Offences of 2017, the citizen, employee and legal entity are subjects for administrative responsibility. The administrative responsibility includes fines, arrest, deprivation of rights. The law of Mongolia on “Offences” imposes administrative and some criminal responsibility to violators of Environmental law, for instance: -The violation of Law on Soil protection and prevention from desertification can be subject to 500,000 Mongolian tugrugs/currency (afterwards tugrugs) of fine, - pollution of air is subject to fine up to million tugrugs, setting up fires to fine with similar amounts - although there is no administrative responsibility is set for mining companies for activities which resulted in harming environment. In general, the Law on Offences, defined 18 activities which lead to administrative responsibility and include activities for violation of Law on Environment assessment, Law against desertification, Law on trade of endangered species and animals, Law on Air, Law on Air pollution, Law on Animals, Law on Protection of Environment, Law on Protection of plants, Law on Forests, Law on Soils, Law on Minerals, Law on generally spread minerals, Law on oil, Law on oil products, Law on Water, Law on pollution of waters, Law on Special areas. C. Criminal responsibility Recently adopted “Criminal law” of Mongolia has introduced the criminal responsibility for legal entities for violation of Environment law norms and damaging environment. The Criminal law has introduced ten activities which shall lead the criminal responsibility. As it specified in article 24 of Criminal law of Mongolia, the following activities will result with criminal responsibility:  The actions on pollution of environment,  illegal mining activities,  use of dangerous chemical substances,  illegal use of nuclear substances, radioactive substances, remains,  illegal hunting,  illegal preparation of woods, setting up fires in forests, steppes,  illegal preparation of natural plants substances,  causing of ecological disbalances can be subject to criminal responsibility. Comparatively to previous Criminal law, the number of activities defined with criminal responsibility are increased, which reflects the policy to protect environment and punish the violators of law. The responsibility for major damages and very serious damages differ in Criminal law of Mongolia. The article 24.1 of Criminal law defined that activities on pollution of environment shall be subject to fine from 5 million tugrugs to 7 million tugrugs, or with restriction to movement from one year to five years or imprisonment from one year to five years. If these actions caused harm to health or life of persons or caused serious damage, the can be subject to fine from 10 million tugtugs to 40 million tugrugs or imprisonment to eight years. If these actions are conducted in the name of legal persons, the legal person will be subject to deprivation of rights with fine from 20 million tugrugs to 1 billion tugrugs. The illegal exploration or exploitation of mineral resources will be subject to fine from 5 million tugrugs 7 million tugrugs or imprisonment from 2 to 8 years, if these activities are conducted in the name of legal persons then it will be subject to deprivation of rights with fine from 240,000 million tugrugs to 800,000,000 tugrugs. The other activities also shall be subject to criminal responsibility. As it can be seen from Criminal law, the punishment differs for serious damages and legal entities and the amount fine, the punishment of imprisonment reflects the state policy to increase the responsibility for harms done to the environment. 4. Conclusion Despite the fact, that Mongolian legislation introduced number of activities and increased the responsibility for harms done to the environment, the violation of laws on environment is critical. According to the research and social media, the number of environment crimes are illegal exploration and exploitation of minerals compose the 44,5% of environment crimes, 36,1% illegal preparation of woods, illegal hunting 11,7% of environment crimes. The harms from criminal activities done to environment are increased every year . Although the number of criminal cases on crimes against environment decided by Courts are increased in recent years. Also imposition of administrative responsibility to violations of administrative law on environment, also increasing and the role of environment inspectors is importation for efficient implementation of the environment legislation.

Энэхүү илтгэлд олон улсын арбитрын ажиллагаанд хэрэглэх эрх зүйн онол практикийн асуудал, хөгжлийн чиг хандлагыг танилцуулж хэлэлцүүлсэн

Монгол улсын Үндсэн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт “Монгол улсын Үндсэн хуульд харшилсан олон улсын гэрээг дагаж мөрдөхгүй” гэж заасан байдаг. Үндсэн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасныг үндэслэвэл, Монгол улсын эрх зүйн тогтолцоонд Үндсэн хууль хамгийн дээд хүчин чадалтай эрх зүйн баримт бичиг юм. Монгол улсын нэгдэн “Улс хоорондын олон улсын гэрээний эрх зүйн тухай” 1969 оны Венийн Конвенцын 27 дугаар зүйлд: ”олон улсын гэрээг биелүүлээгүйгээ дотоодын хуульд нь өөрөөр заасан гэсэн үндэслэлээр зөвтгөж болохгүй” гэж заасан байдаг. Монгол улсын Үндсэн хуульд харин эсрэгээр Үндсэн хуульд л харшилсан бол тухайн олон улсын гэрээг дагаж мөрдөхгүй байх талаар “цагаан дээр хараар” тод бичсэн байна. Венийн конвенцын үзэл баримтлалд тулгуурлавал олон улсын гэрээ нь ямагт дотоодын эрх зүйгээс илүү хууль зүйн хүчин чадалтай байхаар тайлбарлаж болохоор байна. Монгол улсын Үндсэн хуулийн холбогдох заалт болон 1969 оны Олон улсын гэрээний эрх зүйн тухай Венийн Конвенцын 27 дугаар зүйлийг харьцуулан авч үзвэл Үндсэн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг нь Венийн Конвенцын холбогдох заалттай зөрчилдсөн гэж харагдахаар байна. Гэтэл Монгол улсын үндсэн хуулийн үзэл баримтлал болон Венийн конвенцын бусад зүйл заалттай холбож авч үзвэл шууд зөрчсөн гэж хэлэх боломжгүй юм. Дотоодын эрх зүй ба олон улсын эрх зүйн харилцан хамаарал, аль нь илүү хууль зүйн хүчин чадалтай байх, Үндсэн хууль ч мөн олон улсын гэрээнд нийцэх ёстой эсэх асуулт нь хуульч судлаачдын дундын олон жилийн маргаан байж ирсэн юм. Дотоодын эрх зүйд нь өөрөөр заасан гэсэн үндэслэлээр олон улсын гэрээгээ биелүүлээгүйгээ зөвтгөж болохгүй гэсэн 1969 оны Венийн конвенцын 27 дугаар зүйлийн шаардлага нь дотоодын эрх зүйд хамааралтай болоод байна. Харин Үндсэн хууль нь энэ дотоодын эрх зүй гэсэн ойлголтод багтах эсхүл тусад нь авч үзэх ёстой юу гэсэн нь гол асуудал болоод байгаа юм. Зарим судлаачид дотоодын эрх зүй гэдэгт Үндсэн хуулиас бусад эрх зүйн эх сурвалжийг дотоодын эрх зүйд багтана гэж маргадаг байна. Энэ өгүүлэлд Монгол улсын Үндсэн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн агуулга, мөн чанарыг тодорхойлох зорилгоор бусад орнуудын холбогдох зохицуулалт, олон улсын эрх зүй ба үндэсний эрх зүйн харилцан хамаарал, онолын чиг хандлага, үзэл баримтлалыг харьцуулан авч үзэж дүгнэлт гаргахыг зорьсон болно.

Шударга өрсөлдөөн нь холбогдох зах зээлд шударгаар өрсөлдөх нөхцөлийг бүрдүүлэх, аж ахуй эрхлэгчдийн өрсөлдөгч чадварыг дээшлүүлэх, хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалах болон нийгэм эдийн засгийн ашиг сонирхлыг хамгаалах талаасаа өндөр ач холбогдолтой юм. Монгол улсад өрсөлдөөний тухай хууль батлагдаад 20 шахуу жил болж байгаа ч өрсөлдөөний хуулийн хүрээ, өрсөлдөөний байгууллагын чиг үүрэг маргаан дагуулсаар хэвээр байна. Сүүлийн жилүүдэд өрсөлдөөний байгууллагын чиг үүрэг улам бүр нэмэгдэж, уламжлалт гэж тооцогддог байсан монополь, давамгай байдалтай аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа, картелийн асуудлаас гадна хэрэглэгчийн эрх, салбарын зохицуулалтыг мөн хамрах болсон. Энэхүү өгүүлэлд Монгол улс дахь өрсөлдөөний эрх зүйн хөгжил, онцлог бусад орны өрсөлдөөний хуулиас ялгагдах болон төстэй байдал, өрсөлдөөний зохицуулалтын дэлхийн нийтийн чиг хандлага, өрсөлдөөний хуулийн хүрээ, зорилгоо, өрсөлдөөний байгууллагын чиг үүрэг хэрхэн өөрчлөгдөж буй байдлыг харьцуулж, цаашдын чиг хандлага, анхаарах асуудлыг судлан авч үзсэн.

Хууль зүйн боловсролын тогтолцоог хэрэгжүүлэхэд хэд хэдэн асуудал зүй ёсоор тавигддаг юм. Нэгдүгээрт, их сургуульд эрх зүйч, эсхүл хуульч бэлтгэх эсэх, хоёрдугаарт хичээлийн хөтөлбөрийн агуулгад тавигдах шаардлага, гуравдугаарт сургалтын технологи болон арга зүй нь ямар байх ёстой талаар асуудал гарч ирдэг. Монгол улс дахь хууль зүйн боловсрол олгох үйл ажиллагаанд эерэг өөрчлөлтүүд гарсан ч сүүлийн жилүүдэд хуульч бэлтгэдэг тусгайлсан сургууль байгуулах шаардлагатай эсэх, их сургууль дахь эрх зүйн хичээлийн хөтөлбөр хуульч бэлтгэхэд хангалттай эсэх талаар салбарын хүмүүс хэлэлцүүлэг өрнүүлэх болсон. Энэ нөхцөлд өнөөгийн хууль зүйн боловсролын тогтолцоо, сүүлийн 30 жилийн хугацаанд олсон амжилт, бусад орнуудын тогтолцоотой харьцуулж, тулгамдсан асуудал, цаашдын хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлох нь чухал болоод байна. Мөн гадаад орнуудын хууль зүйн боловсролын тогтолцоог харьцуулж, Монгол улсад хэрэгжүүлж ирсэн эрх зүйн боловсролын тогтолцооны онцлог, сул болон давуу талыг тодорхойлох шаардлага бий болоод байна.

Монгол улсын эрх зүйн тогтолцоон дахь заншлын хэм хэмжээний гүйцэтгэх үүрэг, холбогдох зохицуулалт, практикийг судлан авч, дүгнэлт гаргасан болно

Манай улсад өрсөлдөөний байгууллага нь Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар болж өрсөлдөөний асуудал хэрэглэгчийн эрхийн асуудлыг хариуцах болсон. Мөн түүнчлэн бүтээгдэхүүний чанар, бүтээгдэхүүний оюуны өмчийг хамгаалах харилцаанд мөн зарим хяналт хэрэгжүүлдэг болсноор энэ нь Өрсөлдөөний байгууллагын хариуцах үйл ажиллагаа чиг үүрэгт хамаарах уу гэдэг асуудал зүй ёсоор тавигдах болсон юм. Эдгээрийн зэрэгцээ олон улсын худалдаа үйлчилгээ нэмэгдэхийн хирээр олон улсын хэмжээнд өрсөлдөөнийг хангах асуудал мөн зүй ёсоор тавигдаж энэ асуудлыг хэрхэн зохицуулах нь анхаарал татах болсон. Дээрх асуудлыг үндэслэж, энэхүү илтгэлд гадаад орнууд дахь өрсөлдөөний байгууллагын чиг үүрэг болон бусад байгууллагатай хамтран ажиллах асуудал, эдийн засгийн зарим салбар секторыг зохицуулахад хэрхэн оролцох боломжтой талаар харьцуулж, дүгнэлт гаргахыг зорьсон юм.

1990-д оноос хойш Монгол улсад нээлттэй зах зээлийн бодлого хэрэгжүүлэх болсноор үйлчилгээний салбарт гадаадын хөрөнгө оруулагчдын тоо нэмэгдэх болсон юм. Банк санхүү, барилга, аялал жуулчлал, мэргэжлийн үйлчилгээ, тээвэр, харилцаа холбоо болон үйлчилгээний салбарыг илүү гадаадын хөрөнгө оруулагчид сонирхож ирсэн. 1997 онд Монгол улс Дэлхийн худалдааны байгууллагын гишүүнээр элссэнээр үйлчилгээний олон улсын худалдааны зохицуулалтыг Үйлчилгээний худалдааны хэлэлцээрийн дагуу хүлээсэн үүрэг амлалтанд нийцүүлэн зохицуулах болсон. Монгол улсын Үндсэн хуульд эдийн засгийг зохицуулах үндсэн зарчмыг тодорхойлсон бөгөөд үйлчилгээний салбарын зохицуулалт нь үндсэн хууль болон олон улсын гэрээний дагуу хүлээсэн үүрэгт үндэслэх болсон. Чөлөөт худалдааны зарчим болон өөрийн улсын тулгуур эрх ашгийг уялдуулж чадсанаар тухайн зохицуулалт гадаадын хөрөнгө оруулагчдад таатай болон тус орны хөгжилд ач тустай юм. Иймд энэхүү өгүүлэлд Монгол улсын үйлчилгээний салбарт ДХБ-ын хэлэлцээрийн дагуу хүлээсэн үүргийг үндэсний хэмжээнд хэрхэн хэрэгжүүлсэн, өнөөгийн байдлын талаар товч тани

Монгол улс ба бүсийн эдийн засгийн хамтын ажиллагаа. Монгол улсын Үндсэн хуулийн зохицуулалт ба нэгдэж орсон олон улсын гэрээ. Монгол улсын хүлээсэн үүрэг, цаашдын анхаарах асуудлыг судалсан

This invited presentation for the international conference deals with present state of competition policy in Mongolia and coherence with legal environment. Then the paper concludes the current challenges Mongolia is facing.

This invited presentation for the international conference deals with present state of competition policy in Mongolia and coherence with legal environment. Then the paper concludes the current challenges Mongolia is facing.

уул уурхайн салбарын бодлого, өнөөгийн эрх зүйн зохицуулалт, гадаадын хөрөнгө оруулалтын бодлого, тулгамдсан асуудал

Монгол улсын гадаад худалдааны зохицуулалтад нөлөөлсөн нөхцөл байдал, тулгамдсан асуудал, цаашдын чиг хандлагын талаар саналын талаар өгүүлсэн болно