Бидний тухай
Багш ажилтан
Хураангуй: Энэхүү илтгэлийн хүрээнд “Уран зохиолын орчуулга” хичээлийг сургалтын агуулга болон арга зүйн хувьд шинэлэг хэлбэрээр явуулж, орчуулгын хичээлд сургалтын идэвхтэй аргуудаас ашиглахын зэрэгцээ агуулгыг баяжуулснаар тус хичээлийн үр дүнд эергээр нөлөөлж болохыг тодорхой жишээгээр харуулахыг зорилоо. Хичээлийг багаар, хэлэлцүүлэг хийх, оюутан өөрсдөө шүүмж болон дүгнэлтийг гарган тухайн орчуулгын орчин үеийн онолын зарчмуудыг тодорхой жишээн дээр туршин, шинэ мэдлэгийг бүтээж байгаа нь ололтой болно.
Орчуулагч, хөтөч тайлбарлагч хүн насан туршдаа завсаргүй суралцдаг ба орчуулагч, хөтөч тайлбарлагч хүн өргөн хүрээний мэдлэг, амьдралын туршлагатай байх шаардлагатай бөгөөд үргэлжид аливааг шинээр сурах, мэдэх хүсэл эрмэлзэлтэй байна. Орчуулагч, хөтөч тайлбарлагч нь сэтгэлзүйгээ бүрэн хянах чадвартай байх шаардлагатай бөгөөд хөтөч тайлбарлагч хийхэд тохиромжгүй хүнийг яаж ч шахаад сайн үр дүн гардаггүй. Орчуулагч нь үргэлж өөртөө үл итгэх зарчим баримтлан, хийсэн ажлаа цаг үргэлж давтан шалгаж байх шаардлагатай байдаг бол хөтөч тайлбарлагч нь бүхий л тайлбараа, үйлчилгээний агуулгаа урьдчилан бэлтгэж, бүрэн өөртөө итгэлтэйгээр ажиллах шаардлагатай. Зөв зохистой биологийн цагаар цагаа зөв төлөвлөн ажиллах шаардлагатай. Орчуулагч, хөтөч тайлбарлагч нь нэг эсхүл зарим хэдэн мэргэжлийн чиглэлээр дагнан мэргэшсэн байна.
Гадаад хэлний сургалтад хэлэхүйн үндсэн дөрвөн чадамжаар хэлний түвшнийг тогтоож ирсэн бөгөөд герман хэлний сургалтын хувьд “АНХАН ШАТ”-анд хэлний ур чадварын хувьд хэлний ерөнхий хэрэглээ болон нийгэм-соёл, олон хэл соёл, хэл шинжлэлийн мэдлэг болон хэлэхүйн дөрвөн чадварыг суурь харилцагчийн түвшинд олгоно гэсэн байдаг бөгөөд энэ шатны сургалтаар хүний өдөр тутмын үйл, гэр бүл, худалдаа наймаа, орон газар, ажил зэрэгтэй холбоотой үг хэллэг, өгүүлбэрийг ойлгож чөлөөтэй хэрэглэж чаддаг болохоос гадна өдөр тутмын хэрэглээний хүрээнд хэвшмэл үг, хэллэг ашиглан мэдээлэл солилцож чадна. Өөрийн намтар, хүрээлэн буй орчин, ойр зуурын хэрэгцээг энгийн үг, хэллэг ашиглан илэрхийлж чадна. Хүрээлэн буй орчин, ойр зуурын хэрэгцээгээ энгийн үг, хэллэг ашиглан илэрхийлж чадна. Өдөр тутмын хэрэгцээг хангадаг хэвшмэл үг хэллэг, суурь илэрхийллийг ойлгож хэрэглэж чадна. Өөрийгөө болон бусдыг бусдад танилцуулж, харилцагч хүнээс хаана суудаг, юу хийдэг, мэддэг талаар асууж, түүнд өөрөө хариулж чадна. Бусадтай удаан, урдаас бэлдэх замаар харилцаж чадна хэмээн бид “Европын олон хэлний суурь хөтөлбөрийн” дагуу сургалтын хөтөлбөрөө боловсруулж сургалтыг явуулдаг болно. Харин ДУНД ШАТ-анд хэлний ур чадвар хувьд хэлний ерөнхий хэрэглээ болон нийгэм-соёл, олон хэл соёл, хэл шинжлэлийн мэдлэг болон хэлэхүйн дөрвөн чадварыг бие даасан харилцагчийн түвшинд олгоно гэж үзээд ажил, сургууль, чөлөөт цаг зэргийн тухай байнга давтагддаг ердийн яриа, радио телевизээр хувь хүмүүсийн ажил хэрэг, мэргэжлийн тухай удаан, тодорхой ярьсан нэвтрүүлгийн гол санааг ойлгох, өдөр тутмын ахуй, ажил үйлтэй холбоотой үг хэллэгээс гол төлөв бүтсэн бичвэрийг ойлгох, хувь хүмүүсийн захиа, захидалд орсон аливаа үйл явдал, сэтгэгдэл, ерөөл зэргийг ойлгох, тухайн хэлээр хэлэлцэгч оронд аялахад гарах олон нөхцөлд тухай бүрд харилцах, мэддэг сэдэв, гэр орон, сонирхол, ажил аялал, болж буй үйл явдал зэргийн талаар урдаас бэлтгэлгүй харилцах, өнгөрсөн амьдрал, болсон үйл явдал, хүсэл мөрөөдөл зэргийн тухайгаа энгийн үг хэллэг холбон илэрхийлэх, санаа бодол, төлөвлөгөөгөө товч илэрхийлэх, учрыг тайлбарлах, ном зохиол, киноны үйл явдлыг хүүрнэн өгүүлэх, өөрийн сэтгэгдлийг илэрхийлэх, мэдэх сэдэв, сонирхлынхоо тухай бичих, өнгөрсөн үйл явдал, сэтгэгдлийнхээ тухай хувийн захиа бичих зэрэг чадвар эзэмшиж, дадалтай болно хэмээн хөтөлбөртөө оруулсан. Бид герман хэлний эрчимжүүлсэн ангид хөндлөнгийн үнэлгээ хийлгэсэн бөгөөд уг герман хэлний А2 түвшний шалгалтын амжилт дараах байдалтай гарав. Нийт 2 группийн тус бүр 21 оюутан /7 эрэгтэй , 14 эмэгтэй/ болон 20 оюутан /8 эрэгтэй, 12 эрэгтэй/ 18-19 насныхан оролцсон.
Чөлөөт болон байгууллагын харьяат орчуулагч аль аль нь зах зээл дээр ажиллаж байхын тулд компьютерт суурилсан орчуулгын санах ой, хэвлэлийн программууд, интернет болон төрөл бүрийн онлайн, оффлайн электрон эх сурвалжийг ашиглах ёстой болж байна (Kiraly 2000: 123). Өөрөөр хэлбэл, орчуулагч гэддэг хэл шинжлэлийн мэргэжилтнээс соёл, техник технологитой салшгүй холбоотой болжээ. Тиймээс, өнөөдөр энэ мэргэжлийн тодорхойлолтод хамгийн тохирох нэр бол "хэлний үйлчилгээ үзүүлэгч" (language service provider) гэж үзэж байна (Pym 2003: 491). Тус илтгэл нь: 1. Компьютерын техник хангамж ашиглах чадамж 2. Орчуулгын үйлчилгээ үзүүлэх чадамж 3. Компьютерын программ хангамж ашиглах чадамж 4. Орчуулгад технологи ашиглахын давуу ба сул тал, цаашдын хөгжлийн чиг хандлага гэсэн үндсэн хэсэгтэй. Мэргэжлийн орчуулагчид - Бичвэр боловсруулагч - Төрөл бүрийн файлтай ажиллах - Зөв бичих дүрмийн алдаа шалгуур - Хэл зүйн алдаа шалгуур - Өгөгдөл олж авах хэрэгсэл - Хөмрөг, түүнийг задлан шинжлэх - Хадмал орчуулгын программ - Ярианы технологи - Орчуулгын санах ой - Нэр томьёоны менежмент - Машин орчуулга - Хэлмэрчлэхүйн технологи гэсэн чиглэлийн программ хангамжийг ашиглаж бүтээмжээ нэмэгдүүлж, цагаа хэмнэж, сургалт судалгаанд ашиглаж байгааг хамгийн олон хэрэглэгчтэй, өндөр үнэлгээтэй программ хангамжуудын жишээгээр авч үзсэн болно.
Zum Einsatz der gruppendynamischen Übungen und Spiele im DaF-Unterricht in der Mongolei Unsere LERNERGRUPPEN sind Studenten des Hauptfaches Deutsch-Sprachwissenschaft/Übersetzung und Studenten des Studienbegleitenden Deutschkurses an der NUM. Studienbegleiten-der Deutschkurs Niveaustufe A1.1-A1.2, sowie “Deutsch-1/2”. Das sind Studenten Ohne Vorkenntnisse, sowie Studenten im Orientierungsphase/1. und 2. Jahrgang/ und sie begegnen sich nur in einem Semester, im “Deutsch -1/2” als Gruppe von 20-30 Studenten, im Alter von 17-21 Jahren. Im DaF-Unterricht müssen Konzepte und Strategien zur Steigerung der Motivation und zur Erhöhung der Sprachlernbewusstheit entwickelt werden, die dem Lerner eine produktive Vorgehensweise beim Deutschlernen ermöglichen. Das Ziel ist es zu zeigen, dass man viele Kommunikationsspiele und bewegungsorientierte, gruppendynamische Unterrichtsmethoden nicht nur in der Schule sondern auch im Erwachsenenbereich an der Hochschule mit den Studenten benutzen kann.
ZUR FÖRDERUNG DER LESEKOMPETENZ DER LERNENDEN Lesekompetenz ist eine äußerst breit gefächerte Leistung. Der Begriff umfasst den konkreten Lesevorgang, Textkenntnisse und Textsortenwissen, einschließlich der Fähigkeit zur Reflexion und zur subjektiven Beteiligung. Wilms (vg1.l984, S.1l4) betrachtet das Lesen unter verschiedenen Gesichtspunkten und stellt fest, dass die Schü1er die Lesegewohnheit in ihrer Muttersprache auf die Fremdsprache übertragen, d.h., wenn sie in ihrer Muttersprache wenig Gelegenheit haben, Texte zu lesen, wird sich ihre Lesekompetenz auch in der Zweitsprache nur verspatet oder nur teilweise entwickeln. Im DaF-Unterrieht bei uns an der NUM wird mit kommunikativ gestalteten Lehrbüchern unterrichtet. Deshalb wird im vorliegenden Artikel dargestellt, wie die Lesefertigkeit mit diesen Lehrbüchern gefördert wird. Um das besser darzustellen, muss zuerst festgestellt werden, wie gut oder schlecht die Leistungen der Studenten beim Lese-Verstehen sind und was muss geändert werden. Um den Leistungsstand festzuhalten, werden im Sprachlabor das Leseprozess der Probanden per Eye-tracker gemessen. Anschließend werden die Studenten beim Leseförderprojetzt „L+L“ unterstützt, so dass abschließend die Verbesserungen wieder im Sprachlabor gemessen werden.
Хураангуй: Герман хэлийг МУИС-д 1968 оноос хойш мэргэжлийн хийгээд мэргэжлийн бус ангиудад заан сургаж ирсэн бөгөөд бүтцийн өөрчлөлт хөгжлийн тухайд өнөөг хүртэл Гадаад хэлний тэнхим, ГИБ факультет, Франц-герман хэлний тэнхим, Герман судлалын тэнхим, ЕСТ зэргээр харьяалуулан иржээ. Мэргэжлийн хөтөлбөрийн хувьд эдгээр он цагуудад герман хэлний хөтөч-орчуулагч, герман хэлтэй гадаад харилцааны ажилтан, герман хэлний багш, герман хэлний орчуулагч, герман орон судлалын мэргэжилтнийг академик түвшинд бэлдэн гаргажээ. Багшлах боловсон хүчний бүрэлдэхүүн сургалт, судалгааны ажлын хүрээгээ хөгжлийн зорилго, зорилтдоо нийцүүлэн зэрэгцүүлсэн хэл шинжлэл, боловсрол судлал-заах арга зүй, хэл-орон судлал чиглэлээр амжилттай үргэлжлүүлж байна. Түлхүүр үг: герман хэлний тэнхимийн үүсэл, герман хэлний багш, судлаачдын сургалт-судалгааны ажлын өнөөгийн түвшин
ZUR VERBESSERUNG DES ONLINE-UNTERRICHTS G.Erdenenaran /Mongolei, Nationale Universität der Mongolei NUM Der Begriff „Online-unterricht“ wird gleichgesetzt mit dem Begriff E-Learning, also gemeint ist die Digitalisierung des Klassenzimmers, Anwendung von digitalen Medien im Unterricht. • Dabei geht es um nicht nur vorübergehende Lösungen als Ersatz im Notfall, sondern um nachhaltiges Lehren und Lernen in der digitaliseirten Welt. Aneignung von digitalen Lerninhalte unter Verwendung digitaler Lehrmethoden. Im Ganzen und Großen müssen wir uns als Lehrer umorientieren bei der Gestaltung des digitalen Unterrichts, und Gedanken darüber zu machen, wie wir Wissen und Werte vermitteln und die erforderlichen Kompetenzen entwickelt werden müssen. Mittlerweile gibt es eine große Fülle an pädagogischen Werken, welche sich mit E-learning auseinandersetzen. Darunter scheint für mich am besten das Pädagosche Rad von Allan Carrington am hilfreichsten. Mit dem PR lässt sich eine Zuordnung wichtiger E-Learning-Tools zu den einzelnen Taxonomiestufen vornehmen und es ist /nach Cariington/ PR als Orientierungsrahmen beim Einsatz von neuen Medien von der Vorbereitung bis hin zur Durchführung zu nutzen. Zur detalierten Anwendung mein Hinweis auf Stauffacher-Birrerswerk „Unterrichten mit WhatsApp, Youtube und Co, sowie sein Webseite https://durchstarten-tools.ch/rad. • didaktische Modelle: das Pädagogische Rad (Carrington, 2014), dei denen die Verwendung von digitalen Tools im Unterricht in den Vordergrund rücken.das SAMR-Modell (Puentedura, 2006) und Zudem Bloomische Taxonomie*- die Typologisierung von Aufgabenformaten. Benjamin Bloom /David Krathwohl die Taxonomy of Educational Objectives, die kognitive Prozesse in sechs aufeinander aufbauenden Taxonomiestufen. Mit Hilfe der Stufen ist es Lehrkräften möglich, Lernziele nach logischen Kategorien zu ordnen. Die zu den einzelnen Stufen gehörenden Aktionsverben erleichtern Lehrkräften die Beschreibung der geplanten Lernziele und sind somit ebenfalls hinsichtlich der Lernzielkontrolle hilfreich Das Wissen bildet bei diesem Modell die grundlegende Voraussetzung, um die darüberliegenden Fähigkeiten und Kompetenzen auszuführen. Dabei erhöht sich gem. Bloom der Grad der kognitiven Beanspruchung mit jeder höheren Stufe des Modells
In der Zeit der Corona-Lockdowns wurde überall der Unterricht online durchgeführt und viele machen sich nun Gedanken darüber, hat es sich was gebracht. Um festzustellen, wie effektiv der Online-unterricht war, wurde bei uns an der Nationalen Universität der Mongolei mit SISI /Rechenzentrum der Universität/ eine Studentenumfrage durchgeführt. Diese werden analysiert und bewertet, so dass am Ende Verbesserungsschritte eingeleitet.
Wie sieht die Situation aus der Sicht der Online-unterrcht-Gestalter aus? Welche Würden haben wir Lehrer zu überwältigen gehabt und was können wir besser machen, damit alle Beteiligten „glücklich“ , na ja zumindest „zufrieden“ sein? Mit dieser Auftaktfrage möchte ich in meinem Vortrag die Erfahrungen des Online-Unterrichtens an der Nationalen Universität der Mongolei /NUM/ erläutern. Dabei werden zunächst die Regierungsmaßnahmen sowie Bildungsituationen vor-und während der Pandemie in der Mongolei kurz beschrieben, anschliessend folgt ausführliche Darstellung der Durchführung und Auswirkung des Online-Unterrichts /Deutsch-unterricht/ an der NUM, anhand vom Umfrageergebinisse des SISI-programms über „Deutsch-unterricht“.
Орчуулга зүйд хэлмэрчийн чадамжийг "орчуулагчийн чадамж" гэсэн ерөнхий нэр томьёоны хүрээнд тодорхойлж ирсэн. Тиймээс орчин үед хэлмэрчийн чадамжийг нарийвчлан авч үзэн, хэлмэрчийн ур чадварын талаарх цөөнгүй загвар, тодорхойлтуудын онолын боловсруулалт, туршилт судалгаа хийгдэж байна.
Орчуулга зүйн шинжлэх ухааны чиг хандлага хийгээд өөрийн орны орчуулгын зах зээлийн эрэлт хэрэгцээд нийцүүлэн өдгөө бид хэрэгжүүлж ирсэн сургалтын хөтөлбөрүүдэд анализ хийж, сургалтын хөтөлбөрийг сайжруулах, шинэчлэх, шинээр боловсруулах шаардадлагай үүсээд байна. Тиймээс Германы ИС-ын орчуулгын сургалтын хөтөлбөрт дүн шинжилгээ хийж, таницуулсан.
Орчуулгын дүйцлийн тэнцвэрт байдлын зарчмыг уран зохиолын орчуулгын жишээн дээр авч үзсэн болно. Үүнд богино өгүүллэгийн орчуулгын дүйцлийг хангахад юуны өмнө эх хэл дээрх болон орчуулсан өгүүллэгийг задлан шинжилж, эх хэл дээрх уншигч болон өгүүллэгийн орчуулгыг уншигч хоёрын ойголтын харьцаагаар орчуулгын дүйлцлийн харьцааг харуулсан.
Аливаа ард түмний түүхэн цаг хугацааны явцад хэвшиж тогтсон амьдралын хэв маяг загварчлагдан хэлэндээ шингэж, эргээд энэхүү ёс заншил, сэтгэлгээний онцлогийг илэрхийлэх хэрэгсэл нь хэл болдог ба тухайн соёлт, хэлт үндэстэн ертөнцийн юмс үзэгдлийг нийгэм, түүх, шашин, соёлын хүрээнд танин мэдэж, зохих үнэлэмж бий болгон тэдгээрийг хэлээр дамжуулан илэрхийлдэг. Ийнхүү хэлээр илэрхийлэх арга, хэлбэр болох хэлний нэгж нь үгийн сангийн утга зүйн түвшинд ойролцоо утгат үг буюу тогтвортой хэллэг юм.
МНТ-ны Э.Хэнишийн герман орчуулгын ойролцоо үгийн дүйцлийг харьцуулан нягтлахын тулд "амьгүй болох" хэмээх утгат үг, хэллэгийн утгын болон найруулгын ялгамжийг тодруулж, улмаар эдгээр ялгааг орчуулгад хэрхэн буулгасныг харуулахыг зорилоо
